Prof. dr. Kurt Pětř
18. měrca 1998 zemrě w Budyšinje bywši direktor Serbskeho wučerskeho wustawa (SWW) prof. dr. Kurt Pětř. Na Tuchorskim pohrjebnišću namaka wón swój posledni wotpočink. W žarowanskej hali rysowaše žarowanski rěčnik Achim Wjenk jeho zasłužby jako kubłar generacijow pedagogow, wosebje serbskich. Jako so kašć ze zemrětym z hale njeseše a wonka wotstaji, steješe jeho najwuši přećel z młodych lět, superintendent Gerat Wirth za nim, modleše so ćicho a jeho požohnowa. „Wšědnje smój z ćahom, wón z Rakec a ja z Komorowa, do Budyskeho gymnazija a wróćo jěłoj. Smój byłoj, njehladajo na rozdźělnej powołani a swětonahladaj, hač do smjerće dobraj přećelej“, praji Gerat Wirth.
Pohanski nałožk wožiwili: Wunjesenje smjerće
Budyšin (NA/SN). Dźeń runonócnosće, 20. nalětnika, ludźo we wšelakich kulturach z wosebitej nadźiju a wjeselom zwjazuja. Kurdojo na přikład swjeća na dnju, hdyž stej dźeń a nóc jenak dołhej, swój najwjetši swjedźeń lěta – Newroz. W našej domiznje někotři k pohanstwu so wuznawacy ludźo prastaru słowjansku tradiciju zaso wožiwjeja, zo bychu dźeń sławili: z wunjesenjom zymy a spalenjom hadleny. Wuhnawanje zymy jako symbol smjerće bě wšak w Serbach hač do srjedź 19. lětstotka z wašnjom. Handrij Zejler nam je wopisuje w pěsni, kotruž z oratorija „Nalěćo“ znajemy.
W Budyšinje je so tónle nałožk wčera mjeztym štwórty raz zaso wotměł. Hłowny organizator je Richard Bígl, wuznawacy pohan, kotryž pohanstwo jako wobstatk kultury słowjanskeho swěta wobhladuje. Jeho přeprošenje sćěhowało je šěsć ludźi štworeje narodnosće – serbskeje, čěskeje, pólskeje a němskeje. Přišli běchu z Hornich Sulšec, z Drježdźan, Budyšina a Choćebuza.
Wjac wulkomyslnosće
Cyrkej a cyrkwinske žiwjenje je wažny wobłuk, w kotrymž so serbuje a hdźež ludźo – kěrluše spěwajo a so modlo – z prawidłownosću spodobnu serbšćinu „do huby bjeru“ a we wutrobje składuja. Cyrkej je wupruwowany „rěčny rum“. Jako Serbja so přez kóždeho čłowjeka wjeselimy, kotryž sej našu rěč přiswoji. Što pak, hdyž kemše a křesćanska nabožina jeho swět njejstej? Dokal móhł so podać, zo by zwonka rěčneho kursa, prosće w swojim „normalnym žiwjenju“, našu rěč nałožował? Mjez nimale 200 wobdźělnikami kursow Mareka Krawca je někotryžkuli, kotryž tajki wobłuk pyta.
Wčerawši ritual wuhnawanja zymy běše jenož jedyn přikład za pluralitu rěčnych rumow. Wězo njeje kóždy njewěriwy „pohan“. Tak kaž móže njewěriwy z respektom cyrkej wopytować, móže křesćan ze zajimom pohanski ritual na wědomje brać. Přećelna mjezsobna toleranca a wulkomyslnosć stej fundament towaršnosće z přichodom. Marcel Brauman
Dadaizm w Lessingowym měsće
Serbscy muzejownicy we Waršawje po puću
Njedawno přebywaše kruh wědomostnych a fachowych sobudźěłaćerjow Serbskeho muzeja na swójsku iniciatiwu we Waršawje. Zaměr wuprawy bě, sej na městnje we wospjet wuznamjenjenym muzeju POLIN, kotryž wěnuje so europskim stawiznam pólskich Židow, nowe impulsy a nazhonjenja za koncipowanje noweje trajneje wustajeńcy spřistupnić.
Aktiwny Domowinjan, mnohostronski ludowy wuměłc zemrěł
Zrudźaca powěsć je so po Serbach rozšěriła, zo zemrě wutoru, 14. měrca, we Wojerowskej chorowni w 89. žiwjenskim lěće Helmut Kurjo z Blunja. 6. januara 1935 bě so wón do ratarskeje swójby narodźił. Jeho mać a wowka chodźeštej čas žiwjenja we Wojerowskej ewangelskej narodnej drasće, abo burskej, kaž tam praja. Helmut Kurjo je w staršiskim ratarstwje, pozdźišo w prodrustwje w kruwjacej hródźi dźěłał.
Na zwjazkowym kongresu 1961 Helmuta Kurja prěni raz zetkach. Sedźachmoj jako delegataj Wojerowskeje župje „Handrij Zejler“ napřećo za blidom. Wobdźiwach tehdy jeho swojoraznu Blunjansku serbšćinu, kotruž bě wot staršeju nawuknył a čas žiwjenja rady wužiwał.
„Wogeń, wóda a wjele mólowanych jajow“ je nadpismo ...
Stagnacija je za nju „smjerć“
Na mjezynarodnym dnju maćeršćiny njebě hornjoserbšćina jenož w sćelaku MDR słyšeć, ale tež w moderaciji powěsćow w Sewjeroněmskim rozhłosu NDR – a to dźakowano serbskej moderatorce Bibianje Bartowej.
36lětna wotrosće w Budyšinje, hdźež chodźeše na serbski gymnazij. Po přebytku šulskeho lěta w Južnej Africe maturowaše na Biskopičanskim gymnaziju. Swětej wotewrjena dźowka dźiwadłoweje pedagogowki Heide-Simone Bartoweje a dźiwadźelnika Křesćana Barta poda so na to na praktikum do čěskeho Brna, na tamniše „Městské divadlo“. Na to studowaše „Europske medijowe wědomosće“ w Podstupimje. Připódla dźěłaše we hłownym studiju sćelaka ARD w Berlinje. Po swojim studiju skutkowaše Bartowa při sćelaku MDR za wšelakore formaty. Serbskim přihladowarjam je zawěsće tež znata jako žurnalistka-moderatorka wusyłanja „Wuhladko“. Po dalšim studiju na hospodarskej wyšej šuli a mjezystaciji bě Bartowej jasne, zo „słuša“ do žurnalizma.
Nowiny a syće štwórta a pjata móc towaršnosće
Socialne medije wobwliwuja kulturu diskutowanja, poćah mjez knježacymi a wobydlerjemi kaž tež klasiski žurnalizm
„Internet je komunikaciske procesy bjezdwěla změnił. Najpozdźišo ‚web 2.0‘, zmóžnjacy tak mjenowanu many-to-many-komunikaciju, je tomu polěkował, towaršnosće přetworić, a to tež na dobre wašnje.“ Z tymle słowami zahaji Daniel Lehmann, žurnalist a docent za medijowu kompetencu, medijowu etiku a medijowe stawizny mjez druhim na Berlinskej Humboldtowej uniwersiće, swój impulsowy přednošk „Social media w konteksće protestowych hibanjow“ předwčerawšim w Budyskim młodźinskim klubje Kurti. Jako „pozitiwne přikłady“ předstaji wón „MeToo-kampanju, rewolucionarne ‚Arabske nalěćo‘ kaž tež hibani ‚Fridays for future‘ a ‚Black lives matter‘. Bjez socialnych medijow njebychu tele protesty – tež na globalnej runinje – dawno telko kedźbnosće zbudźili a towaršnosć bytostnje wobwliwowali.“ Druhi bok medalje w tym zwisku po słowach Lehmanna je, zo „hodźa so z pomocu socialnych medijow aktiwistki a aktiwisća nańć, jich profile a aktiwity sćěhować a naposledk online difamować“.
