Najrjeńši čas dźěćom njeskazyć
Starši maja so tuchwilu jara ćežko. Najprjedy dyrbjachu koronapandemiju přetrać a swoje dźěći doma wuwučować. Nětko bědźa so tež hišće z inflaciju a stupacymi energijowymi kóštami. Tež płaćizny za šulski material a šulsku jědź so wot septembra jasnje podróša. Z blakami maja starši na dźeń 4,50 eurow a wjace za jednu jědź zapłaćić. Jeli maja wone tři dźěći, štož je mjez Serbami zwjetša přerězk, je to na jědź a dźeń nimale 14 eurow, wob tydźeń potom něhdźe 70 eurow a na měsac tuž 294 eurow. Mnozy starši budu derje wotwažować, hač móže sej to dowolić. Nimo materialijow a jědźe přidruža so kóštam w šulskim lěće hišće pućowanske dny abo šulerske jězby. Dale trjebaja někotři šulerjo pomocnu wučbu, za kotruž maja płaćić. Šulerjo zakładneho schodźenka wopytuja zwjetša hišće hort, hdźež starši popłatk płaća. Nimo toho dyrbja šulerjo wězo tež rano do kubłanišća a popołdnju zaso wróćo domoj, za čož wužiwaja bliskowobchadne srědki. Tež tule maja starši wěsty podźěl sami njesć.
Wječornik njesmě zahinyć
Budźe lětsa hodowne wudaće Serbskich Nowin? Prašenje to, kotrež njeby so pod normalnymi wuměnjenjemi redakciskeho dźěła kónc awgusta nichtó stajił. Za abonentow je „normalne“, zo nowinu prawidłownje w listowym kašćiku maja resp. ju online čitać móža. Horstce redaktorkow a redaktorow je so w minjenych lětach z wulkim napinanjom přeco zaso poradźiło, personalne wuskosće tak přemosćić, zo nutřkoredakciski ćišć zwonka hnydom pytnyć njebě. Nadawki, kaž na přikład přiłoze „Wuměłstwo a wjace“ a „Dźěćiznak“, kotrež běchu swěrni wonkowni sobudźěłaćerjo spušćomnje zaručili, dyrbi redakciske mustwo přidatnje zmištrować.
Personalne problemy sobu z pobrachowacym dorostom zwisuja. Ličba njewuspěšnych wupisanjow dźěłowych městnow w redakciji je stajnje přiběrała, tak zo su samo klučowe pozicije kaž ta za korekturu wakantne.
Žadyn lóšt na horcu nazymu
Kak móžemy pječa pačenu Budysku towaršnosć zaso zwjazać a „mazany“ image sprjewineho města změnić? Prašeni to, kotrejž nas hižo někotre lěta přewodźatej. Nětko spyta iniciatiwa Budyšin w zhromadnosći znowa problem rozrisać a přeprošuje pod hesłom „Lóšt na Budyšin“ na dialog.
Woda njeje samozrozumliwa
Sće so wy, lubi čitarjo a lube čitarki, minjene dny runje tak poćili kaž ja? Wjedro je z nami kusk jara derje měniło. A hdyž wone to nastajnosći čini, potom rěčimy wo tym, zo so naša klima měnja. Suche wotrězki su w zašłych lětdźesatkach stajnje raz byli. Ale wjacore suche lěta za sobu žno směš ekstremny zjaw mjenować. Mjeztym dožiwjamy po třoch lětach wot 2018 do 2020 dalše suche lěto ze wšěmi jeho njeluboznymi zjawami. W Sakskej Šwicy so lěsy pala, na polach wojuja wobornicy zhromadnje z ratarjemi přećiwo palacym so šćernišćam a w rěkach je dźeń a mjenje wody. Bohužel na tym tež žadyn šwihel dešća ničo njezměni.
Najebać wšitke rozdźěle
Sedźu w kofejowni a wuhladam znatu. Lěta ju widźała njejsym. W pomjatku mam ju na dwoje wašnje. Na jednym boku je wona dobra towarška ze šulskeho časa, z kotrejž běch spřećelena, na druhim bě wona mi někotryžkuli kamjeń do puća kładła kotryž dyrbjach zrumować, prjedy hač móžach sej přede mnu ležacu šćežku wotkryć. Mam ju, towaršku, z teje přičiny dźensa měć mjenje rady? Ně! Skerje je mi wona pomhała so stać sebjewědomiša. A to mam za wosebity dar!
Mišterske mozowe wukony
Palacy so lěs w Sakskej Šwicy je chcyjo-nochcyjo „wuběrny“ symbol tuchwilneho towaršnostneho połoženja. Někotři jednotliwi, mjenujmy jich raz idioća, ignoruja sebjewědomje wšitke warnowanske schodźenki kaž tež apele fachowcow a maja mysličku, w smjerćsuchej wokolinje grilować, najlěpje při rjanym (znajmjeńša spočatnje lěhwowym) wohenčku a někotružkuli šišu sej zažehlejo, za wulkotnu, hdyž nic samo za wuraz tele dny rady w najwšelakorišim njezmysle citowaneje „swobody“. Kajki to mišterski kognitiwny wukon! Často wšak tči za tym dosć jednory impuls – hłowna wěc, zo nječinja, štož někajke instancy a/abo – hišće hórje! – kapacity namjetuja abo samo kazaja. A pali-li so, reaguja kaž tón abo tamny šofer, kotryž ma wot njeho zawinowany mjenje abo bóle intensiwny kontakt ze žiwochom abo druhim jězdźidłom za bagatelu, a ćeknu. Na wohnjowych wobornikow, kotrež so z płomjenjemi bědźa a na zwěrinu najskerje njemysla. A kóšty naruna: towaršnosć.
Energijowu wójnu dobyć
Štož tele dny dožiwjamy, je wójna. Njerěču wo ruskim nadpadźe na Ukrainu, ale wo wójnje energije dla. W tym zwisku so mi zdawa, zo njezadźerži so Němska w tutej wójnje jara mudrje.
Najwjetše wužadanje drje budźe, přichodnu zymu přetrać. To płaći za wšitke kraje Europy, kotrež su na někajke wašnje wot ruskeho zemskeho płuna wotwisne. Nimo toho dyrbimy z tym ličić, zo Ruska płunowy honač doskónčnje zawjertnje, zo by ‚njezdwórliwe‘ kraje – na prěnim městnje Němsku – chłostała. Wšako je minjene tydźenje tež z druhimi krajemi na tute wašnje wobchadźała.
Dale njejasne je, hač sej Ruska hladajo na financowanje wójny sama zeškodźi, hdyž zapadoeuropske kraje jako hospodarskich partnerow zhubi. Stajnje zaso słyšimy, zo ma Ruska dosć woteběraćelow na swěće za płun a wolij a zo wysokich płaćiznow dla tuchwilu tak derje zasłuža kaž nihdy do toho. Tež rubl je so po prěnjej krizy spočatk wójny dawno zaso zhrabał a je wo wjele stabilniši hač do wójny.
Krótkodobny wupuć njemóžny
Tuchwilu hrozy wulki strach, zo Ruska płunowy honač zawjertnje. Za prezidenta Ruskeje Wladimira Putina wšak płaći wot spočatka nadpada na Ukrainu dewiza: Štóž nas njepodpěrnje, ma zymu mrěć. Němska ma tuž wulki problem a dyrbi najspěšnišo reagować.
Zwjazkowy hospodarski minister Robert Habeck (Zeleni) je namjetował nastupajo produkciju miliny a ćopłoty zaso bóle na brunicu hač na płun zasadźić, kotryž wšak we wulkim stilu z Ruskeje importujemy. Wčera je zwjazkowy sejm wotpowědny zakoń schwalił. Poprawom wšak chcychu wudobywanje brunicy hač do lěta 2035 zakónčić. Kotre sćěhi změje wčerawši rozsud na brunicowe kónčiny we Łužicy hišće jasnje njeje.
Běrokratija zaso raz wužadanje
Wobsedźiće ležownosć ze swójskim domom, swójske bydlenje, ratarski zawod abo hinaše ležownosće? Da sće minjene tydźenja runja mi přećelny list financneho zarjada dóstali. W nim skedźbnichu na reformu wobličenja ležownostneho dawka a što to za potrjecheneho jednotliwca woznamjenja. Dźe wo to, zo dyrbi wobsedźer ležownosće financnemu zarjadej najwšelakoriše daty sposrědkować. Za to ma so wón po móžnosći na internetnym portalu přizjewić. A wot dźensnišeho je na tymle portalu formular přistupny, do kotrehož maš wšitke požadane daty zapisać.
Za kulturu, rěča Łužicu derje
Hišće zarjadowani dźensa a jutře, potom je prěnja sezona „Kulturneje zahrody“ w Budyšinje nimo. Intendant SLA Tomas Kreibich-Nawka je z wuslědkom spokojom a rěči wo wuspěšnym prěnim pospyće z dobrym wothłosom. „Chcemy na kóždy pad klětu dale činić.“ Kak pak wobsahowa bilanca wupada?
„Zaměr je poskićeć našim, kaž tež eksternym serbskim wuměłcam podij a hosćom wotewrjeny rum za serbsko-němsku wuměnu“, rjekny Kreibich-Nawka w nalěću našemu wječornikej kaž tež po- dobnje nowinam Sächsische Zeitung. Prěni zaměr su docpěli. Jědnaće koncertow dohromady bě. Nimo znatych wužiwachu wosebje naši młodźi hudźbnicy šansu, so serbsko-němskemu publikumej předstajić. Štož bě tuž lětsa hišće zwjetša jenož Serbam znaty tajny tip, móhło so klětu tež druhdźe rozpowědać. A štož poćah mjez Serbami a Němcami nastupa: Hudźba je mjezynarodna a zwjazuje. Přistup k tamnej kulturje dóstanješ najjednorišo přez jědź, napoje a hudźbu. Hišće cuze słowa so nam přez zynki, melodije abo rytmy bliža, kotrež – jeli so nam lubja – móžemy sej rejujo abo sobu spěwajo lochko aktiwnje přiswojić.
