A styki k Čěskej a Pólskej?
Po Biedenkopfje, Milbradće a Tilichu nětko Kretschmer. Sakska ma noweho ministerskeho prezidenta, z 42 lětami tuchwilu najmłódšeho w Němskej. Michael Kretschmer je minjene tydźenje wšudźe za swoje předstawy wabił, kak móhła sakska CDU a z njej kraj mizeru přewinyć, kotruž su wólby zwjazkoweho sejma 24. septembra wotkryli.
Słyšeć bě wo palacych temach, kotrež zamołwitym politikarjam snano bjezsparne nocy wobradźeja. Słowje „Pólska“ a „Čěska“ pak namakaš we wozjewjenju wotpohladow koaliciskeho wuběrka CDU a SPD wot minjeneje póndźele kóžde jenož jónu, we wotrězku nutřkowna wěstota pod dypkom B: „... na pućach do Pólskeje a Čěskeje, zo bychu hranicu překročacej kriminaliće zadźěwali.“ Nimatej knježerstwowej frakciji woprawdźe wjace k tomu rjec? Njejstej wonej na spomóžnych saksko-čěskich a saksko-pólskich stykach zajimowanej?
Swědomity parlamentarizm
Wólbny wuslědk Čěskeje wotbłyšćuje powšitkowne towaršnostne połoženje wulkich dźělow Europy. Stare, po zdaću wěste koaliciske modele njedocpěwaja wjace wjetšinu. Nětko Andrej Babiš ze swojej stronu ANO wo tym rozmysluje, wutworić mjeńšinowe knježerstwo a so při tym, hdyž žno njepodpěrać, da znajmjeńša tolerować dać wot zapósłancow SPD a KSČM. Tejle stronje stejitej sej w politiskim spektrumje diametralnje napřećo. Přezjednej pak stej sej nastupajo EU, kotruž wobě – skedźbliwje zwuraznjene – kritisce wobhladujetej. Što by to za našich južnych susodow woznamjenjało, wokomiknje nichtó wěsće rjec njemóže. Je pak fakt, zo njeje tajkile mjeńšinowy konstrukt w Čěskej njeznaty – štož mjez druhim tež za Dansku, Šwedsku, Norwegsku, Portugal a Španisku płaći. Tam njeje so najebać to politiski proces sypnył, a wo njespušćomnych partnerach so znajmjeńša hladajo na Skandinawisku njerěči.
Radšo projekty spěchować
Wot wčerawšeho popołdnja je jasne: Towarstwo Smy z.t. – iniciatiwa za serbske ludowe zastupnistwo Serbski sejm – dyrbi prawólby serbskeho parlamenta najprjedy raz přestorčić a so same wo jich financowanje starać. To wšak njejsym tež hinak wočakował, wuchadźejo z toho, zo financowanje wólbow njewotpowěduje směrnicam Załožby za serbski lud a tuž jeje nadawk njeje.
A zaso faluje „serbska nota“
Njedawno je Wojerowska hudźba šula, kotruž tež serbske dźěći wopytuja, swoju nowu internetnu stronu předstajiła a medijam prezentowała. Bohužel pak tam wopytowarjow z ani jeničkim serbskim słowčkom njewitaja, byrnjež na nowej stronje tematiske poskitki a dalše informacije w našej maćeršćinje posrědkować móhli. Wot za hudźbnu šulu zamołwiteho zarjadnistwa, Wojerowskeje Coowoweje kultury, wšak zhonichmy, zo jim jeno serbske witanje njedosaha, ale za wobšěrniše němsko-serbske pojednanja tuchwilu žane pjenjezy nimaja. Prašam so, čehodla serbske institucije kaž Domowina a naši starši runje na tajke kubłanišćo wjetši wliw njewukonjeja. Wšako so cyle jednorje słuša swojich „hosći“ tež w jich maćeršćinje witać, abo? Prašam so, hač dosaha, hdyž předsyda Domowiny Dawid Statnik na moje naprašowanje „njejsu to prosće přeco zaso zapasene šansy za Serbow“ wotmołwi. „Wězo je škoda, zo so na serbske wustupowanje husto zabywa. Njejedna so jenož wo dobrowólny nadawk, ale wo winowatosć serbskich a němskich institucijow a zarjadow w serbskim sydlenskim rumje.
Sto dnjow – tak a znak
Kak wšelako wustupuja ministrojo, zaběrace so z kubłanskimi naležnosćemi w zjawnosći, je so tele dny pokazało. W Serbach so mnozy dźiwachu a wjeselachu, zo bě sakski statny minister za kultus Frank Haubitz (njestronjan) hižo tydźeń po swojim zwołanju do zamołwitosće jako minister Serbskim Nowinam na někotre prašenja wotmołwił. Čehodla pak so wjeselić? Cyle jednorje: dźensniši dźeń ma kóždy, kiž tajke zastojnstwo nastupi sto dnjow chwile, so z nowym wobłukom zeznajomić. Hakle potom so rozestajenja w zjawnosći zahaja. Minister Haubitz njeje na to tłóčił, ale na prašenja wo swojim poměrje k serbskej Łužicy wotmołwił a jemu znate problemy při zwoprawdźenju a zachowanju serbskich kubłanskich narokow – tež hdyž z kritiskim wóčkom – rysował. Wuprajenja wo tym, hač a hdy chce so minister na městnje, to rěka w Serbach, wšojedne hač w Budyšinje, Slepom, Wojerecach abo druhdźe wosobinsce informować, wón dotal porno tomu zwuraznił njeje. Nó haj, konkretnje prašeli so za tym njejsmy. Wšako jemu mjenowane sto dnjow za tónle rozsud popřejemy.
Tójšto ma so změnić
Na wjacorych gmejnskich radach Budyskeho wokrjesa sym minjeny čas dožiwił njespokojnosć wobydlerjow runje tak kaž bjezradnosć wjesnjanostow a gmejnskich radźićelow. Mnohe lěta běchu spytali na dobro gmejnow a wobydlerjow skutkować a porjad, wěstotu kaž tež derjeměće wšitkich wjesnjanow zaručić. To pak je so jim dźeń a mjenje poradźiło. To pak njerěka zo njemějachu lóšt abo chwile. Ně, pobrachowace pjenjezy, zarjadniske ćeže a běrokratiske zadźěwki su dobre ideje a derje myslene iniciatiwy haćili. Njeje w porjadku, hdyž dyrbja gmejny próstwy stajeć wo spěchowanja, kotrež potom jenož we wobmjezowanej měrje dóstawaja a kotrež su na zaměry wjazane, za čož su wjele wjetše sumy trěbne. Z tajkimi srědkami njehodźa so dróhi płatać abo nadróžne wobswětlenje porjedźeć. Pěstowarnje abo šule twarić scyła hižo móžno njeje. Wo obligatoriskim swójskim podźělu gmejnow sej ani rěčeć njezwěrju, dokelž hižo tón móžnosće tójšto komunow přesahuje.
Wotstup Tilicha Serbam strata
To běše woprawdźity dyr jako připowědźi předwčerawšim Stanisław Tilich, zo spočatk decembra jako ministerski prezident swobodneho stata kaž tež předsyda sakskeje CDU wotstupi. Wulkej wjetšinje drje běše to hotowa překwapjenka, mnohim pak nic. Tež za mnje bě kročel Tilicha wotwidźomna, byrnjež so jara nadźijał, zo wón tónle puć njetrjebał hić. Mam jeho wotstup za njetrjebawši, přiwšěm pak za přewšo konsekwentny a scyła nic za ćěkanje před zamołwitosću.
Zapřehńće kuču za Krabata!
Za jednoho je wón Krabat z Jitka, za druheho hólčec, kotryž po kraju chodźi a za přichodneho Janko Šajatović ze Žumberaka. Wšěm pak je wón tón, kiž tři ludy, mjenujcy Chorwatow, Němcow a Serbow ze sobu zwjazuje a wjacore rěče wobknježi – chodźo jako wojowar stareho a noweho časa po mjezach. Něhdy steješe wón ze swojej wosobinu za mnohe nadawki, dźensa za swoje duchowne namrěwstwo. Přeswědčić wo tym móže so kóždy w aktualnej wustajeńcy Budyskeho Serbskeho muzeja „KRABAT. Muž. Mytos. Marka“.
Starosće chutnje dosć njebrali
Wólby Němskeho zwjazkoweho sejma su nimo a prěnje diskusije wo jasnym wuslědku su mjeztym tróšku womjelknyli. To pak njerěka, zo je tema wotbyta. Ludnosć tež na serbskich wsach, w towarstwach a gremijach dale wo tym rěči, předewšěm wo njewočakowanym wuspěchu strony AfD kaž tež wo prěnich reakcijach na to. Mnozy, tež Serbja, su wustróžani z wukónca wólbow we Łužicy, ja runje tak. Za dobre mam, zo je jón Domowina z wulkej starosću na wědomje wzała. Za dobre zdobom mam, zo wona tež na to skedźbni, zo je AfD na žadanje, z awtochtonymi narodnymi mjeńšinami runoprawnje wobchadźeć, wotpokazujo reagowała.
Hudźbne šansy lěpje wužiwać
Ličba šulerjow Budyskeje wokrjesneje hudźbneje šule je stabilna. „Dobry staw naprašowanjow nas zwjesela“, praji wjednica kubłanišća Charlotte Garnys. Konkretnje to rěka, zo mějachu tam w minjenym šulskim lěće 2 859 šulerjow, lěto do toho 2 842. Šulski lětny plan wopřijima wšelake wjerški. Jako wosebity podawk woswjeći šula w nowembru 50lětne wobstaće holčeho komorneho chóra. Nimo móžnosće, nawuknyć hraće na instrumentach w klasiskich předmjetach, přiběra zajim za jazz, rock a pop. To je tež wažne, chcedźa-li so wosebje młodostni na tym polu etablěrować a w kapałach sobu hudźić.
