Claudia Sheinbaum je prěnja prezidentka Mexika. 62lětnu fyzikarku a klimowu fachowču su wčera w stolicy spřisahali. Bjezpo­srědnje po tym je lěwicarska politikarka swój 100 dypkow wopřijacy program předstajiła. Sheinbaum chce socialny system ­wutwarić a na změnu klimy reagować. Zastupnicy indigenych ludow kraja ju žohnowachu. Foto: dpa/Francisco Canedo

Dierks: Njejsmy njepřećeljo

srjeda, 02. oktobera 2024 spisane wot:
Drježdźany (dpa/SN). Nowy Sakski krajny sejm je so wčera konstituował a nimo jednaćelskeho porjada tež prěnje personalne rozsudy zwoprawdźił. Politikar CDU Alexander Dierks přichodnych pjeć lět krajny sejm jako prezident nawjeduje. Wón dósta 97 z 119 móžnych hłosow. Dierks je ze 37 lětami najmłódši prezident krajneho sejma. W swojej prěnjej narěči Dierks rjekny, zo je krajny sejm hrajnišćo politiskich debatow a wšelakich měnjenjow. „Smy konkurenća a w raznych debatach tež raz přećiwnicy. Njejsmy pak nihdy njepřećeljo“, rjekny Dierks pod přikleskom zapósłancow. „W sejmje dyrbi demokratija dopokazać, zo je kmana, problemy a zwady rozrisać.“

Israel nadběhuje znowa Beirut

srjeda, 02. oktobera 2024 spisane wot:
Tel Aviv (dpa/SN). Po iranskim raketowym nadpadźe je Israel w boju přećiwo milicy Hisbollah znowa libanonsku stolicu Beirut nadběhował. Lětadła su „teroristiske objekty w Beiruće“ bombardowali, wójsko dźensa rano zdźěli. Nadrobnosće njemjenowachu. Do toho bě Israel raznu reakciju připowědźił. Iran bě Israel wčera z mnohimi raketami nadběhował. Najwjace z nich je Israel zhromadnje z wot USA nawjedowanej zakitowanskej koaliciju wotpopadnył. Israelski ministerski prezident Benjamin Netanjahu připowědźa wjećbu.

Ruske wójsko Wugledar zdobyło

srjeda, 02. oktobera 2024 spisane wot:

Kijew (dpa/SN). Ukraina je po njeoficialnych informacijach na wuchodnej fronće dlěje hač dwě lěće zakitowane hórniske město Wugledar zhubiła. Po měsacy trajacych nadběhach su ruske wojerske jednotki mjeztym zničene město w kónčinje Donjecka zdobyli, kotrež měješe do wójny 15 000 wobydlerjow. Ruscy wojerscy blogarjo wozjewjeja fota ruskich chorhojow na wjacorych twarjenjach. Tež ukrainscy wojerscy wobkedźbowarjo markěrowachu na kartach Wugledar jako wot Ruskeje kontrolowane. Wo město běchu minjeny čas zasakle wojowali.

Ukraina njeje poražku we Wugledaru dotal přiznała. Prezident Wolodymyr Zelenskyj wěnowaše so w swojim widejowym poselstwje wčera wječor ukrainskej kooperaciji z wukrajnymi brónjenskimi firmami. W Kijewje wotměwa so tuchwilu forum zakitowanskeje industrije ze zastupnikami 30 krajow a z 300 ukrainskimi a wukrajnymi předewzaćemi.

Ruske wojerske jednotki hižo měsacy na wuchodźe Ukrainy postupuja. Połoženje je so po ukrainskim nadběhu na rusku pomjeznu kónčinu wokoło Kurska w awgusće dale pohubjeńšiło.

Brach praktiskeje wědy

srjeda, 02. oktobera 2024 spisane wot:
Regionalne powołanske wiki w Ralbicach běchu bjezdwěla wuběrnje organizowane. Zarjadowanje je dobra móžnosć, za swójski zawod wabić. Wosebje rjemjeslniske ­zawody spytachu z połnej paru a jara zajimawymi poskitkami, šulerjow za swoje powołanje wabić. Šulerjo wuspytachu so na mnohich polach. Zajim, jónu woprawdźe rjemjeslniske powołanje wukonjeć, pak pobrachuje. Tak to znajmjeńša na mje skutkowaše. Jako so ze zastupjerku sakskeje šule rybarstwa rozmołwjach, je so mi wujasniło, kajka wulka je dźěra wědy. Mnozy ani njewědźa, kak karp wupada, kotryž poprawom přeco wokoło hód pola wowki k wobjedu syda. Tohorunja młodostni njewědźachu, što hłowne štyri družiny žita su. To pokazuje, zo husto samo we wjesnych kónčinach na zwisku k rjemjeslniskim a ratarskim powołanjam klaca. Hdyž je hižo tak ćežko, młodostnych z wjesnych kónčin za tajke powołanja inspirěrować, kak wužadowacy hakle je, zajim pola měšćanskich młodostnych zbudźić. Liza-Marija Cyžec

Internet młode žony wobwliwuje

srjeda, 02. oktobera 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Socialne medije žiwjenje młodych žonow wobwliwuja a poćežuja. Wo tym je spisowaćelka Sophie Passmann (30) přeswědčena. „Wašnje, kak so młode žony w žiwjenju pohibuja, njeje socialnych medijow dla hižo tak jednore kaž něhdy“, Passmann rjekny. „Žony su konserwatiwniše, na konsum orientowane a dźiwaja jara na to, kak móhli na muži atraktiwnišo skutkować a na kotre ­wašnje muskemu widej wotpowěduja. Móžne wujasnjenje tutoho zjawa móhli internetne platformy kaž Instagram a Tiktok być. „Tute algoritmy wuzběhuja w prěnim ­rjedźe šwižne, běłe, symetriske, atraktiwne a rjane žony.“ Młoda žona w bikiniju skutkuje wo wjele lěpje hač namołwa k wólbam krajneho sejma.

Tole je zjaw, kotryž so sam spřećiwja: Po wobsahu chcedźa žony w socialnych medijach wuspěšne być. Na druhim boku pak dyrbja tež atraktiwne być a so tak prezentować, zo so mužam lubja.“ Lěta 2023 je Sophie Passmann roman „Pick Me Girls“ wozjewiła. Nětko su z toho dźiwa­dłowu wersiju spisali, kotruž 17. oktobra w Berlinje předstaja. Wona rysuje, kak muski wid žiwjenje žonow wobwliwuje.

Taflu za Marjanu Domaškojc wotkryli

srjeda, 02. oktobera 2024 spisane wot:
We wobłuku projekta „Městnosće žonow w Braniborskej“ su minjeny pjatk w Cazowje wopomnjensku taflu za Marjanu Domaškojc swjatočnje wotkryli. Mjez přitomnymi bě tež župan dr. Pětš Šurmann (2. wotprawa). Z projektom dopominaja na stawizny a skutkowanje wuznamnych žonow. Informaciske tafle tutoho razu su mjeztym po cyłej Braniborskej připrawjene. Nowu taflu w Cazowje nastorčiła je serbska dźěłowa skupina „Serbske wokno“ w Gołkojcach, kotraž je zdobom zamołwita za serbske naležnosće. Projekt „Městnosće žonow w Braniborskej“ je lěta 2010 nastał. Rada za žónsku politiki Braniborskeje jón podpěruje. Foto: Domowina/Božena Šimanec

Bórze syntetiske ćěriwa z Leuna

srjeda, 02. oktobera 2024 spisane wot:

Leuna (dpa/SN). W saksko-anhaltskim Leuna nastawa po wšěm swěće najwjetša slědźenska připrawa za syntetiske ćěriwa, tak mjenowane e-fuels. Němski centrum za lětarstwo a swětnišćowe slědźenje (DLR) wukonja z tutej připrawu pioněrske dźěło, rjekny zwjazkowy minister za wobchad Volker Wissing (FDP) při symboliskim prěnim zarywje. „Dopóznaća, kotrež tule zdobudźemy, tomu přinošuja, zo so swojim klimowym zaměram zbližimy.“ Nowy zawod w měsće Leuna k tomu přinošuje, nowe ćěriwa wuwiwać a wobstejace technologije polěpšić.

Wosebje w lětarstwje chcedźa z produkciju nowych z ekomilinu produkowanych ćěriwow wustork wuhlikoweho dioksyda znižić. Nimo toho chcedźa docpěć, zo njenastawaja při spalenju ćěriwa wjace proch a sazy. Technologiska platforma ma wob lěto 2 500 tonow ćěriwa produkować. „Tule dźe wo ćěriwa přichoda a wosebje wo směrodajne technolo­gije“, rjekny jednaćel zawoda Infraleuna Christoph Günther. Zwjazk projekt z 130 milionami eurow spěchuje. Wot lěta 2028 chcedźa slědźenskemu projektej dalše srědki přewostajić.

To a tamne (02.10.24)

srjeda, 02. oktobera 2024 spisane wot:

Pjenjezy na awtodróze A 1 rozdźělił je wětřik njedaloko Wuppertala. 50lětny hosćencar bě po přestawce swoju móšeń na třěše awta zabył. Na to běchu so papjerjane pjenjezy kilometer daloko po dróze rozdźělili, cyłkownje něhdźe 2 000 eurow, policija zdźěla. Šoferojo informowachu policiju wo lětacych pjenjezach. Hrožeše strach, zo někotři zastanu a za pjenjezami běhaja. Policija awtodróhu zawrě a pjenjezy zezběra.

Na wšěch sydom milionow eurow drje zrumowanje sypnjeneho Carolinoweho mosta w Drježdźanach płaći. Z tuteje sumy město w prěnim „hrubym trochowanju“ wuchadźa. Po wulkej wodźe Łobja chcedźa móst přichodnu póndźelu dale torhać a rumować. Beton mosta móža hišće trjebać. Łódźnistwo pak wostanje dlěši čas blokowane, město zdźěla.

Žana „wohnjoškitna murja“

wutora, 01. oktobera 2024 spisane wot:

65,8 procentow wokrjesneho sejmika za AfD-zastupjerja krajneho rady

Budyšin (SN/mb). Wokrjes Budyšin ma noweju čestnohamtskeju zastupjerjow krajneho rady: Na wčerawšim posedźenju wolachu čłonojo wokrjesneho sejmika Franka Peschela, wokrjesneho předsydu AfD a direktnje woleneho zapósłanca krajneho sejma, za prěnjeho a Swena Nowotneho (CDU) za druheho naměstnika krajneho rady Uda Witschasa (CDU) z rjadow wokrjesnych radźićelow. Peschel docpě z 52 nimale dwě třećinje (65,8 procentow) płaćiwych 79 hłosow. Barbara Lüke, na lisćinje FDP wolena bjezstronska radźićelka a měšćanostka Połčnicy, kotruž je Thomas Delling (SPD) namjetował, dósta 27 hłosow. Šesćo su njepłaćiwje wotěrowali. Předsydka AfD, Heike Lotze, so w mjenje najwjetšeje frakcije (32 sydłow) za fairne wobchadźenje z jich kandidatom dźakowaše, kiž smědźeše so tež w frakcijach CDU (26 sydłow), Swobodnych wolerjow (10) a BSW (8) předstajić, wot SPD bě „zdwórliwe wotprajenje“ dóšło.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND