Wulke finalew Hórkach – Domš, Kralabo tola Domš
W Hórkach přewjedu njedźelu, 29. septembra, rozsudny běh wo Němske dumperowe mišterstwa 2019. Cyłkowny klasement nawjeduje po štyrjoch wubědźowanjach amtěrowacy němski dumperowy mišter Filip Kral z Róžanta z dwěmaj dypkomaj předskoka před youngsterom Paulom Domšom ze Zejic. Ale tež něhdyši němski dumperowy mišter Frank Domš ze Zejic móhł do mišterstwa hišće zapřimnyć a bój na čole wobwliwować. W Baćonju bě wón třeći, w Drjowku štwórty. Z Paulom Domšom a Filipom Kralom je so Kilian Hrjehor rozmołwjał.
Witajtaj Paulo a Filipje. Posledni běh wo lětuše Němske dumperowe mišterstwa steji před durjemi. Kak so wamaj hladajo na tabulku wjedźe? Staj napjataj?
Filip Kral: Haj na kóždy pad. Smój cyłu sezonu wojowałoj a stajnje wšitko dałoj. Nětko steji posledni běh před durjemi. Nochcemoj sej ničo darić. Wěmoj, zo su rozdźěle mjez namaj jara snadne a zo budźe na kóncu zawěsće maličkosć wo tym rozsudźić, štó budźe němski mišter a štó nic.
Paul Domš: Tež ja sym chětro napjaty. To je moja prěnja kompletna sezona. Sym hordy na to, zo tak daloko prědku steju, a zo móžu hižo lětsa wo titul wojować.
Šulske dźiwadło podpěrać
Dorota Farkaš skutkuje něšto dlěje hač měsac w Budyskim Thespis-centrumje, kotryž je w nošerstwje Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła. Milenka Rječcyna je so z dźiwadłowej pedagogowku rozmołwjała.
Po angažemenće w mjezynarodnje skutkowacej band Banaroo a w Serbskim ludowym ansamblu sće so za Thespis-centrum rozsudźiła. Čehodla?
D. Farkaš: Sym w Thespis-centrumje prěni króć loni w decembru dźěłała. Mějach tam přednošk na temu safe-space, štož rěka telko kaž wěsty wobswět we wobchadźe ze šulerjemi. Zaběrała sym so při tym mjez druhim z temami, kak z rasistiskimi tendencami mjez młodostnymi wobchadźeć. A tak so tež dale za projekty Thespis-centruma zajimowach. Poskitki mje wabjachu, so na wupisane městno za šulske dźiwadło požadać. Dźěło, wosebje ze šulerjemi, je mi wažne.
Přewjedujeće projekty ze šulerjemi, kotřiž do Budyskeho Thespis-centruma přichadźeja?
Přiroda je dyrdomdej
Stacija, kotruž Michał Zahon z Wěteńcy na sportowym a pućowanskim dnju Serbskeho šulskeho towarstwa poskićeše, bě dźěćom wosebje zajimawa. Milenka Rječcyna je so ze serbskim hajnikom rozmołwjała.
Kak je k tomu dóšło, zo sće staciju wo přirodźe na sportowym a pućowanskim dnju Serbskeho šulskeho towarstwa zarjadował?
M. Zahon: Monika Süßowa z SŠT bě so na lěsniski wobwod Hornja Łužica w Budyšinje z próstwu wobroćiła, sej material za wuhotowanje tajkeho swjedźenja wupožčić. Za mnohe dźěći bě to přidatny serbskorěčny poskitk, wšako mnohe z nich zapřijeća z přirody skerje jenož w němskej rěči znaja. Tak sym staciju wuhotował a dźěćom w serbskej rěči lěs a jeho wobydlerjow zbližił. Tajke dźěło słuša mjez druhim tež k mojim nadawkam jako hajnik lěsnistwoweho rewěra.
Maće časćišo składnosć, z dźěćimi dźěłać?
Požadany stipendij dóstała
Móžnosć, w šulskim času do wukraja hić, maja mnozy młodostni. Často pak swój són mało poskitkow dla cofnu. Sakske kultusowe ministerstwo zmóžnja kóžde lěto 35 stipendijow, za kotrež móža so šulerjo 9. lětnikow požadać. Lena Kutschke z Radworskeje wyšeje šule je tajki dobyła. Bianka Šeferowa je z njej porěčała.
Kak sy wo poskitku kultusoweho ministerstwa zhoniła?
L. Kutschke: Naša wučerka Monika Šołćina je nas wo tym informowała a we mni zajim zbudźiła. Na wotpowědnej internetnej stronje so wo programje wobhonich. W měrcu sym relatiwnje krótkodobnje rozsudźiła pisomne požadanje zapodać.
Što bě za požadanje wšitko trěbne?
„Kak bych so ja zadźeržała?“
Elisabeth Prégardier z Oberhausena bě minjeny tydźeń z hosćom sympozija składnostnje 75. posmjertnin dr. Marje Grólmusec w Budyskim muzeju. W lěće 2000 bě dźensa 85lětna sobu wudała knihu „Briefe nach Radibor“, z listami Grólmusec z jastwa a kaceta Ravensbrück. Z Elisabeth Prégardier, kotraž bě 1963 prěnja hłownohamtska sobudźěłaćerka němskeje katolskeje biskopskeje akcije Adveniat, je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.
Sće nimo knihi z listami Marje Grólmusec tež dalše knihi wudała, wěnowane žonam, kotrež su pod nacionalsocialistam ćerpjeli. Čehodla was tema wabi?
Strukturny zakoń dyrbi přińć
Na 15. łužisku konferencu bě Němski zwjazk dźěłarnistwow (DGB) minjeny štwórtk do Carneho Gózda (Schwarzheide) přeprosył. Tema bě wězo strukturna změna. Z Danu Dubil, jednaćelku DGB regiona wuchodna Sakska w Budyšinje, je Axel Arlt porěčał.
Kotre impulsy sće z lětušeje łužiskeje konferency DGB sobu wzała?
D. Dubil: Strukturneje změny dla chcetej wobaj zwjazkowaj krajej hišće wušo hromadźe dźěłać. Wobaj ministerskaj prezidentaj staj so za dobre dźěło wuprajiłoj. Wobaj krajej stej wuwićowu towaršnosć wutworiłoj, zo byštej proces strukturneje změny wodźiłoj. Při tym je so sakski ministerski prezident wotewrjeny za namjety a mysle pokazał, kak hodźała so strukturna změna organizatorisce lěpje zmištrować. Mnozy akterojo přizjewja narok, sobu činić chcyć. Tež my to chcemy za dźěławych w regionje.
Wobdźělnicy rěča wo nowych idejach, kotrež su tam słyšeli. Kotre su to za Was?
Zmužić, ale njewobćežować
Z inscenaciju „Za Marju – Wosrjedź nocy“ chce Serbski ludowy ansambl před 75 lětami wot nacionalsocialistow zamordowanu Marju Grólmusec wopominać. Bosćan Nawka je so z awtorom, režiserom a wuhotowarjom krucha Wilfriedom Buchholzom rozmołwjał.
Knježe Buchholzo, što je Was pohnuło kruch wo Mari Grólmusec spisać?
W. Buchholz: Zhromadna přećelka je mje intendantce SLA Judith Kubicec předstajiła. Wona pytaše za někim, kiž móhł program składnostnje spomnjeća serbskeje antifašistki zestajeć. Namaj woběmaj bě wažne město něčeho wobćežowaceho něšto pokazać, štož zmuži. Potajkim nic kruch wo, ale za Marju Grólmusec. Jedna so potajkim wo nadawkowu twórbu. Zo sym mjeztym tež za wuhotowanje zamołwity, je so prosće tak wudało.
Kak sće so tematice zbližił?
Stupi so raznje na bok mjeńšiny
Před pjeć lětami bě tenor Björn Casapietra posledni raz w Budyšinje koncertował, lětsa chce to znowa 15. septembra w Serbskim muzeju. Cordula Ratajczakowa je so ze spěwarjom rozmołwjała.
Zwotkel pochadźa zajimawa němsko-italska kombinacija Wašeho mjena?
B. Casapietra: Sym dobra saksko-italska měšeńca. Mój nan bě sakski dirigent Herbert Kegel, moja mać italska sopranistka Celestina Casapietra. Sym dwurěčnje wotrostł a wjazam woprawdźe wobaj swětaj – němsku dokładnosć a přichilnosć k porjadkej kaž tež italske wjeselo nad žiwjenjom a dobrej jědźu.
Što Was do Budyšina ćehnje?
Suchota tež lětsa slědy zawostaja
Suchota je tež lětsa zaso wulka tema we Łužicy. Předewšěm ratarjo su potrjecheni. Bianka Šeferowa je so pola předsydy regionalneho burskeho zwjazka Budyšin-Kamjenc Stefana Triebsa wo tuchwilnym połoženju wobhoniła.
Hižo loni mějachu ratarjo ćežke lěto. Kak nětko hladajo na žně wupada?
S. Triebs: Situacija je dale komplikowana. Zawody, kotrež picu za swój skót plahuja, maja so wosebje ćežko. Nalěto drje móžachu hišće trawu syc, štož poprawom štyri razy wob lěto činja. Mjeztym pak su mnohe łuki tak suche, zo je lědma dalša trawa rostła. Spadki minjenych dnjow móhli hišće zmóžnić, zo ju druhi króć syku. Tež nastupajo kukuricu za silažu su ćeže. W času, w kotrymž rostliny homoły (Kolben) wutworjeja, bě ze zdźěla 36 stopnjemi přehorco. Dale su so tež łopjena rostlin spalili. Za silažu njeje to runjewon optimalne. Wobhladaš-li sej kónčinu regionalneho zwjazka, maja ratarske zawody na sewjeru wokoło Kulowa a Wojerec wulke problemy.
Eksistuja hižo družiny płodow, kotrež su nastupajo suchotu rezistentniše?
Jako přidružnik do Slepoho
Tomaš Suchy chce wot noweho šulskeho lěta jako wučer skutkować. Serbam znaty je wón předewšěm jako technikar w Serbskim ludowym ansamblu. Milenka Rječcyna je so z přidružnikom rozmołwjała.
Wopisajće skrótka swój dotalny powołanski puć.
T. Suchy: Po maturje na Budyskim Serbskim gymnaziju studowach na diplomoweho inženjera za dźiwadłowu a zarjadowansku techniku. Na to sym jako nawoda wotrjada za techniku w SLA dźěłał. Dalši powołanski puć wjedźeše mje do techniskeho wotrjada na Drježdźanskej Statnej operje, hdźež sym pjeć lět skutkował.
To je dosć wuspěšny puć. Čehodla sće so rozsudźił so z wučerjom stać?
