Chcedźa wšitke fasety předstajić
Přećeljo serbskeje dujerskeje kapały Horjany přeprošuja jutře, pjatk, při Hórčanskim sportnišću na swoje zarjadowanje „KrassBrass“. Što so za tym chowa a što wopytowarjow tam wočakuje, wo tym je so Jan Bogusz ze Symanom a Fabianom Hejdušku rozmołwjał.
Što so dokładnje za zarjadowanjom „KrassBrass“ chowa?
S. Hejduška: To budźe serbski dujerski swjedźeń pod hołym njebjom. Na wopytowarjow čaka w Hórkach dujerska hudźba w cyłej swojej wšelakorosći. Tak zahraje najprjedy dujerska kapała Horjany. Po tym smědźa sej přitomni tež w stilu skerje modernišu dujersku hudźbu lubić dać.
F. Hejduška: Druhi dźěl budźe potom kaž party. Naš zaměr je, ze swjedźenjom wšitke fasety tuteje hudźby prezentować. Zastup płaći takrjec jako flatrate 20 eurow, w čimž su napoje sobu zapřijate. Hórčanski klub so wo ćělne derjeměće stara.
Kak sće scyła ideju za tónle njewšědny event zrodźili?
Wutk žiwjenja wklinikumje maja
Tuchwilny počas žada sej wot čłowjeka, zo by so derje napił. Na te wašnje so krej w ćěle njezhusći. Milenka Rječcyna je so rěčnika Budyskeho Łužiskeho klinikuma Steffena Lahodu za tym prašała, hač je zastaranje klinikuma z kreju zawěsćene.
Kak posudźujeće situaciju z konserwami darjeneje kreje w Budyskej chorowni Hornjołužiskich klinikow?
St. Lahode: Zwěsćamy stajnje a zaso we wěstych počasach, zo je darićelow a z tym tež krejnych konserwow mało. Zwjetša je to měsac awgust. To zwisuje z dowolom darićelow kreje. Dóstawamy krejne konserwy z Drježdźan wot słužby za darjenje kreje Němskeho čerwjeneho křiža DRK Sewjerowuchod. Tuchwilu dodawa DRK mjenje konserwow hač skazamy. To pak potrjechi wšitke chorownje w regionje. Zastaranje pacientow pak smy zamóhli při wšěm dotal zawěsćić.
Kak dołho tuchwilu składowane konserwy, to rěka krej, dosaha?
Hudźenje je wobohaćenje
Zašłej lěće su wuměłcy parowali móžnosće zjawnje wustupić. Milenka Rječcyna a Jan Bogusz staj so ze 18lětnym šulerjom Weimarskeho hudźbneho gymnazija „Hród Belvedere“ Matteom Hórnikom rozmołwjałoj.
Chodźiće we Weimarje na gymnazij. Při wšěm sće z Budyšinom zwjazany. Na kotre wašnje to aktualnje zdokonjeće?
M. Hórnik: Tež hdyž w Durinskej do šule chodźu, sym z Łužicu zwjazany. Planuju 7. awgusta koncert w Budyskim Serbskim muzeju. Njebudu pak samlutki hudźić, ale přinjesu někotrych młodych hudźbnikow, swojich přećelow z gymnazija sobu. Zastup je bjezpłatny. Jeli so publikumej spodoba, móža nas rady z pjenježnym darom podpěrać.
Je tuchwilu scyła dosć móžnosćow za Was zjawnje wustupić?
M. Hórnik: Składnosće zaso přiběraja. Sym pak w prěnim rjedźe sam zamołwity za to, so starać wo wustupy. Runje tak wabju za nje sam. Koncert w Budyšinje tajka składnosć je, hudźić a z tym nadźijomnje publikum zawjeselić. Wužiwam socialne syće kaž Instagram abo Facebook, zo bychu zajimcy zaćišć dóstali, kak to klinči. Tež na mojim YouTubowym kanalu hudźbu wozjewjam.
Strašne zawjedźenje
Z awtorom krucha Danielom Rattheijom je so po premjernym předstajenju „Pink Guerilla“ w Budyskim dźiwadle na hrodźe Cordula Ratajczakowa rozmołwjała. Před lětomaj bě činohrajne studijo při NSLDź hižo jeho kruch „Greta“ předstajiło.
Što prajiće k inscenaciji?
D. Ratthei: Sym dospołnje zahorjeny, to dyrbju woprawdźe tak rjec. Předewšěm je dźiwadźelenje elewki Saryh Cyžec wulki zaćišć we mni zawostajiło. Jako elewka je wona hižo nětko tajka kmana, zo móhł někotryžkuli dźiwadźelnik abo dźiwadźelnica něšto wot njeje nawuknyć. Telko wjesela při hraću, telko rozuma, tež, kaž je wona přeco přešaltowała a tak łamki a změny w teksće zwoprawdźiła, to wšo bě přeswědčace. A dokelž wona tak derje hraje, dóstanje to, štož wona praji, naraz cyle nowu, njepřijomnu dimensiju. Dale a zawjedliwiše jeje słowa skutkuja – a štož wona praji, je dźě woprawdźe zlě. Wona tak derje hraje, zo našu wotstawk dźeržacu membranu přełama a ju nutř pušćimy ze jeje poselstwom, a to je zawjedowace a strašne. Dyrbiš započeć sam rozmyslować: Što tu runje powědaja? Tónle efekt, kiž je dźensa tu nastał, je wulkotny.
Dudakojo z cyłeho swěta, přećah a wiki
W Slepom hotuja so na jubilejny swjedźeń składnostnje 750. róčnicy załoženja wsy kaž tež na paralelnje wotměwacy so 9. mjezynarodny festiwal dudakow přichodny kónc tydźenja. Jost Schmidtchen je so z regionalnej rěčnicu župy „Jakub Lorenc-Zalěski“ Dianu Maticowej wo swjatkomaj rozmołwjał.
Knjeni Maticowa, podawajće nam tola prošu krótki přehlad: Što steji na planje?
D. Maticowa: Na woběmaj dnjomaj změjemy pisane wiki z něhdźe 50 rjemjeslnikami, přemysłownikami a wikowarjemi regionalnych wudźěłkow. Nimo toho poskićamy bohaty wuběr kulinariskich přikuskow. K rańšemu piwu zahratej sobotu Grodkowska dujerska gilda a njedźelu Šalmajowa kapała z Rownoho. Wobě skupinje matej tež serbske štučki w swojim hudźbuym składźe. Wosebje za dźěći přihotujemy na woběmaj dnjomaj wosebite programy, kaž na přikład přehladku mydliznojtych pucherjow k sobu činjenju a stacije za šminkowanje. Nimo toho móža so zajimcy z helikopterom na kołolět nastajić a sej wustajeńcu historiskich wohnjowobornych jězdźidłow wobhladać.
Wšelarokosć w hudźbje je přewšo wažna
Syman Hejduška z Hórkow je jedyn z wobdźělnikow wčera zahajeneho programoweho rjadu Kulturneje zahrody, noweho lěćneho eventa Serbskeho ludoweho ansambla. Nimo toho je młody Serb jedyn z dobyćerjow Simul + wubědźowanja. Za swoju swoju ideju „Minikoncert w neoklasiskim stilu“ zdoby sej wón 5000 eurow. Jan Bogusz je so z nim rozmołwjał.
Slědowacu sobotu, 11. junija wustupuješ we wobłuku programa Kulturneje zahrody. Što hosći a zajimcow na zahrodźe SLA při twojim wustupje wočakuje?
Jězory za dowol a Krabat wabja
Wo lětušich Dnjach we Łužiskej jězorinje je Andreas Kirschke z Kathrin Winkler, jednaćelku krajej přesahowaceho turistiskeho zwjazka Łužiska jězorina porěčał.
Kotry započatk maja dny w jězorinje?
K. Winkler: Z ryzy informaciskeho zarjadowanja Łužiskeje a srjedźoněmskeje towaršnosće hórnistwoweho zarjadnistwa (LMBV) su so wopytowarske dny we Łužiskej jězorinje wuwili. Wone stawachu so lěto a bóle z woblubowanym ludowym swjedźenjom a wotměwachu so kóžde lěto druhdźe. Dny w jězorinje 2014 při Bjerwałdskim jězoru su so prěni raz z dotalnymi wopytowarskimi dnjemi wotměnili. Wot lěta 2015 wotměchu so tele dny k zazběhej sezony spočatk apryla. Po dwěmaj lětomaj přestawki pandemije dla startujemy na zakładźe noweho koncepta z wodźenymi dožiwjenskimi turami w juniju znowa.
Kotre su Waše nazhonjenja?
Paralele k Serbam su sylne
Wot 15. meje móža sej zajimcy słowaksku wustajeńcu „Party w 21. lětstotku“ w Budyskim Serbskim muzeju wobhladać. Zeskutkownili su wuměłski projekt fotografaj Ľubomír Sabo a Zuzana Sénášiová, etnologowka Katarína Sabová a molerce Sarah I. Avni a Ivana Mintálová. Jan Bogusz je so z fotografom Ľubomírom Sabom rozmołwjał.
New York, Istanbul, Peking a mnohe dalše městna – z wašej wustajeńcu sće móhłrjec hižo po cyłym swěće po puću był. Što je zakładna mysl, kotruž chceće publikumej we wukraju sposrědkować?
Swójsce so angažować
Motiwator za tworjenje rěčnych rumow w Malešecach a wokolinje Lucian Kaulfürst je minjeny štwórtk předsydstwu župy „Jan Arnošt Smoler“ swoje projekty předstajił (Serbske Nowiny rozprawjachu). Bosćan Nawka je so z nim wo nich rozmołwjał.
Knježe Kaulfürsto, sće njedawno wuhotował tak mjenowany medijowy klub. Što so za tym chowa?
Stare filmy wo Serbach na DVD
Wjace hač 20 lět zwičnja priwatne předewzaće Icestorm Media z Berlina komercielnje filmowe namrěwstwo DEFA, wot lěta 2019 su w rjedźe „NDR w originalnych nahrawanjach“ mjeztym 36 DVDjow wo wšelakich temach wudali. Nětko chcedźa tam DVD z historiskimi filmami wo Serbach wudać. Cordula Ratajczakowa je so z Axelom Poike z Icestorm Media rozmołwjała.
Kak sće ideju zrodźili, filmy wo serbskim žiwjenju wudać?
A. Poike: Zasadnje je ideja rjadu, filmowe materialije z NDRskeho časa – tež, hdyž su wotpowědnje politisce barbjene, dźensa snano hižo politisce njekorektne a duchej časa njewotpowěduja – wobchować a zdobom zjawnosći spřistupnić. Při tym pytamy přeco něšto wosebite. Ze zapada pochadźacy kolega je w archiwje na přinoški wo Serbach storčił, to jeho fascinowaše, dokelž njeje dotal ničo wo Serbach wědźał. Tuž myslachmy sej, zo je to snano dobra ideja, serbsku tematiku do rjadu přewzać, wšak je to na kóždy pad něšto wosebite. Wězo smy jako priwatne předewzaće na to pokazane, zo kupcy tež zajim na wudaćach maja. Tuž nadźijamy so, zo so nam to tež z DVD wo Serbach poradźi.
