Serbska pčólnica pyta młodych zajimcow
Při krasnym nalětnim wjedrje su tež pčołki zaso aktiwne. Z Katrin Matkec, kotraž je loni předsydstwo Serbskeje pčólnicy přewzała, je so Weronika Žurowa rozmołwjała.
Što je Serbsku pčólnicu loni zaběrało?
K. Matkec: Smy prawidłownje zetkanja za mjezsobnu wuměnu kaž tež dalekubłanja organizowali, tute nic jenož za našich pčołarjow, ale tež za dalšich zajimcow. Nowe předsydstwo dachmy do towarstwoweho registra zapisać. Při tej składnosći smy wustawki změnili. Nětko móžemy tež zajimcow wot 12 lět přiwzać, staj-li staršej z tym přezjednaj. Z tym chcemy zajim za pčołarstwo budźić, kiž je za našu přirodu přewšo wažne. Štóž chce so nam přidružić, njech so pod přizjewi.
Kelko čłonow maće?
K. Matkec: Ličba čłonow bě w poslednich lětach z něhdźe 44 pčołarjemi konstantna. Serbscy pčołarjo pochadźeja wot Šunowa přez Radwor hač do Wotrowa a Chrósćic. Nimale połojca je młódša hač 50 lět, najmłódši je 25. Cyłkownje maja naši čłonojo něhdźe 330 ludow.
Kak často so zetkawaće?
Statnik: To mje jako Serba zluda
Wo konkluzijach z wólbow zwjazkoweho sejma je so z Dawidom Statnikom, předsydu Domowiny, Marcel Brauman rozmołwjał.
W zdźělence Domowiny po wólbach rěkaše: „Wjeselimy so, zo su demokratiske strony wjetšinu přiwabili.“ Z wozjewjenjow prezidija Domowiny zašłych měsacow wuchadźeše, zo AfD a BSW do kruha tutych stron njesłušatej. Wonej pak stej we wólbnym wokrjesu Budyšin I 53 procentow hłosow dóstałoj. Kak pohódnoćiće rezultat wólbow w našej domiznje?
D. Statnik: Zasadnje witamy, zo je wólbne wobdźělenje jara wysoke. Starosćimy so pak, zo so přiběrajcy strony wola, kotrež zhromadne towaršnostne žiwjenje wohroža. To mje jako Serba wězo zluda. Ćim wažniše je, zo so jako Domowina dale jasnje za naše zaměry a naš serbski přichod angažujemy.
Loni sće wospjet zjawnje prajił, zo křesćanske nastajenje wotumej za AfD zadźěwa. Hladajo na aktualne wuslědki ma AfD tež w katolskich Serbach procentualnje wjele wjace wolerjow hač po cyłej Němskej: Su po měnjenju Domowiny Serbja so křesćanstwa wotrjekli?
Šoferojo měli zwučować
Pomocne systemy w awće běchu tema wčerawšeje Budyskeje akademije. Milenka Rječcyna je so z docentom Dietmarom Zanke, technologu za transport a trenarjom za jězbnu wěstotu, rozmołwjała.
Na zarjadowanju na Budyskej dualnej wysokej šuli sće jězbne asistentne systemy předstajił. Kotre su wosebje wažne?
D. Zanke: Hłowne přičiny za wobchadne njezboža su spěšnosć, překročenje dowoleneje spěšnosće kaž tež njedosahacy wěstotny wotstawk. Tuž su jězbne asistentne systemy dźeń a wunošniše. To su system přećiwo blokowanju (ABS), elektroniske programy za stabilizaciju (ESP), někotre připrawy za rjadowanje spěšnosće (ACC), měrjenje wotstawka abo asistentne systemy za nuzowe borzdźenje.
Woteběra trěbnosć tajkich systemow z widom na stupacu elektromobilitu kaž tež na systemy za awtonomne jězdźenje?
D. Zanke: Njerozeznawamy jězdźidła po wužiwanju ćěriwow. Jězbne asistentne systemy so runostajnje za wšitke technologije wužiwaja. Wuhotowanske rozdźěle jewja so w produkciji a w klasach jězdźidłow.
Kak wažne su tute systemy hladajo na dźěći a seniorow?
Wjele šulerjow pomoc wužiwało
Bórze dyrbja maturanća swoje matematiske kmanosće w pruwowanju dopokazać. Torsten Laszczewski podpěruje wjele šulerjow Serbskeho gymnazija ze swojim AKO-kursom při přihotach pruwowanja w matematice. Vanessa Žurec je so z nim rozmołwjała.
Kelko šulerjow serbskeho gymnazija wobdźěli so lětsa na AKO-kursu?
T. Laszczewski: Kurs běži nětko hižo 18 lět a w přerězku wobdźělatej so něhdźe dwě třećinje maturantow. Lětsa so něhdźe 40 šulerjow Serbskeho gymnazija, kotřiž su do štyrjoch skupin rozdźěleni, na přihotowanskim kursu matematiki (AKO) wobdźěla. Mjeztym mamy hižo 800te přizjewjenje. Lětuše pruwowanja wotměwaja so jara zahe a dokelž kurs tři měsacy traje, smy z přihotami hižo w januaru započeli. Tole zmóžnja dołhodobny a dokładny přihot na pruwowanja. Kurs wopřijima něhdźe 40 hodźin a sym jara wjesoły, zo šulerjo tež sobotu a njedźelu z dobrej naladu a motiwaciju sobu činja.
Čehodla trjeba po wašim měnjenju telko šulerjow přidatnu pomoc?
Lóšt na dalši kurs zbudźić
Kónc tydźenja přewjedźechu we Wojerowskim Domowinskim domje dwudnjowski crashkurs serbšćiny za započatkarjow, kotryž je sobudźěłaćer projekta ZARI – syće za regionalnu identitu a serbsku rěč Julian Nyča organizował. Milan Pawlik je so z nim rozmołwjał.
Běše to prěni crashkurs serbšćiny, kotryž je projekt ZARI wuwił a poskićił?
J. Nyča: Je to druhi kurs w tutym formaće. Móhłrjec prěni test smy loni w decembrje přewjedli. Na nim pak stej so nažel jenož dwě wosobje wobdźěliłoj.
Kelko ludźi je so tónraz wobdźěliło, zwotkel su přišli a maće hižo wothłós?
J. Nyča: Kónc tydźenja mějachmy šěsć wobdźělnikow. Z tym smy spokojom, hladajo na maksimalnu móžnu ličbu wosom wosobow. Nimo kursista z Japanskeje, kotryž w Lipsku studuje, wobdźělichu so zajimcy z Hornjeho kraja, z katolskeje Hornjeje Łužicy kaž tež z Wojerowskeje a Malešanskeje kónčiny. Wothłós smy direktnje abo indirektnje jara pozitiwny ze stron wobdźělnikow dóstali.
Što je hłowny zaměr kursa a kak sće jón natwarili?
Serbšćina zwonka Łužicy
Bernadet Krawžina bydli ze swojej swójbu w Berlinje. Julius Paška je so składnostnje jutřišeho dnja maćeršćiny z młodej maćerju rozmołwjał, kotraž wšědnje serbuje.
Čehodla sće so rozsudźiła Łužicu wopušćić, hačrunjež sće maćernorěčna Serbowka?
B. Krawžina: Smy přećahnyli, dokelž skići Berlin wjac dźěłowych móžnosćow. Smy wo tym přeswědčeni byli, zo je město zajimawe a z tym tež dźěłowe městna.
Kak husto rěčiće hišće serbsce?
B. Krawžina: Rěčimy wšitcy w swójbje serbsce. To rěka mój muž a ja, z našimi třomi dźěćimi. Mamy mało serbskich přećelow tu w Berlinje, z kotrymiž serbujemy. Smy-li we Łužicy, potom přewažnje serbsce rěčimy.
Čujeće so hišće wěsta při nałožowanju maćerneje rěče?
B. Krawžina: Ja swoju maćeršćinu wšědnje wužiwam, to rěka, zo so tež wěsta čuju. Pisam sej wšědnje ze swójbnymi a přećelemi serbsce. Čitam tež wšědnje swojim dźěćom serbske powědančka.
Wobknježa Waju dźěći serbsku rěč?
Kóždy pjaty woli z listom
Nawoda zarjadniskeho zwjazka „Při Klóšterskej wodźe“ Stefan Anders ma wólby zwjazkoweho sejma za 5500 wolerjow gmejnow Worklecy, Chrósćicy, Njebjelčicy, Ralbicy-Róžant a Pančicy-Kukow na starosći. Weronika Žurowa je so z nim rozmołwjała.
Wólby su wosrjedź prózdnin. Je so tónraz wjace ludźi za listowe wólby rozsudźiło?
S. Anders: Ně, poprawom nic. Dotal je nimale 1100 wosobow wo wólbne podłožki za listowe wólby prosyło. To je něhdźe runje telko kaž loni w septembrje při wólbach krajneho sejma. Hač do pjatka drje móža hišće po podłožki sem přińć, ale telko to zawěsće wjac njebudźe.
Maće dosć pomocnikow?
S. Anders: Katrin Młynkowa, kotraž je za pomocnikow zamołwita, je hižo před štyrjomi lětami aktiwnje za zwólniwymi pytała a dosć našła. Za aktualne wólby smy so prěnich hižo w decembrje naprašowali, tak zo smy sčasom wěstotu měli, zo jich najebać prózdnin dosć změjemy.
Kelko pomocnikow to cyłkownje je a što woni za swoju słužbu dóstanu?
Njedostatk wurunać
Frank Schmidt (42) kandiduje za Zwjazk 90/Zelenych prěni króć za wólby do zwjazkoweho sejma we wólbnym wokrjesu Budyšin 1. Milenka Rječcyna je z diplomowym zarjadniskim fachowcom, lěsnikom, hajnikom a rezerwistom zwjazkoweje wobory rěčała.
Kotre argumenty pohnuwaja zaprěwarjow klimoweje změny k rozmyslowanju?
F. Schmidt: Sadźu na to, lěpšiny za klimu neutralnych energijow wuzběhnyć. Płaćizna miliny z wětřika a solarnych připrawow je bytostnje tuńša hač ta z fosilnych surowiznow. Z wobnowjomnej energiju smy wot wukrajnych dodawarjow njewotwisni. Dalša lěpšina su nowe eficientne technologije kaž elektro-awta abo ćopłotne klumpy. Tam chcemy wutwar spěchować a ludźi při transformaciji podpěrać.
Zwjazkowa wobora chromi. Kak tomu wotpomhać?
Lay: Politiku tež na TikToku
Caren Lay (52), přez lisćinu swojeje strony wolena zapósłanča Lěwicy w zwjazkowym sejmje, kandiduje pjaty raz tež direktnje we wólbnym wokrjesu Budyšin I. Marcel Brauman je so z njej rozmołwjał.
Mjeńšinowa rada sej artikl respekta domoródnym narodnym mjeńšinam w zwjazkowym zakonju přeje. Budźeće to podpěrować?
C. Lay: Haj. Tute žadanje steji samo w našim wólbnym programje. Kaž sym Domowinje a mjeńšinowej radźe hižo zdźěliła, ja tute žadanje podpěruju.
Lětsa jednaja Zwjazk, Braniborska a Sakska wo přichodnym financnym zrěčenju za Załožbu za serbski lud. Tuchwilu stat nimale při wšěch swojich nadawkach lutuje – kajke su po Wašim měnjenju wuhlady za spěchowanje serbšćiny?
C. Lay: Njejsym wěšćerka, ale za mnje je jasne: Srědki za załožbu njesmědźa so skrótšić. Nawopak: Hladajo na inflaciju a stopnjowanje tarifow maja so zwyšić a w přichodźe dynamizować. Hewak dóńdźe k faktiskemu skrótšenju srědkow.
Z Lěwicu po wšěm zdaću zaso horje dźe. BSW pak hłosy zhubja. Na čim to zaleži?
Šaty prěni króć ze Sakskeje
Dorothea Michalk je lětsa prěni króć šat za debitantki bala w Semperowej operje naćisnyła, wuwiła a produkowała. Milenka Rječcyna je so ze z Łužicy pochadźacej designerku rozmołwjała.
Bě lětuši operowy bal na Was z wosebitymi wužadanjemi zwjazany?
D. Michalk: Bjezdwěla, haj. Wšako sym šat debitantow prěni króć zhotowiła. Stoty jubilej bě jedne z ćežišćow mojich rozmyslowanjow wo designje. Dalše běchu tak mjenowane złote 20te lěta zašłeho lětstotka. Tuž bě płat z wiskozy w barbje šampanskeho a židźana sekla bě złotobarbna. Tak je so šat swjatočnje zybolił.
Sće při wuwiću designa aktualne modowe trendy wobkedźbowała?
D. Michalk: Ně, scyła nic. W modźe za wječornu a swjatočnu garderobu je wažne měć šat wysokeje kwality a design, kotryž žonu wuzběhuje. Šat debitantkow měješe młody, čerstwy, moderny a swjatočny raz. Ze zlětowacymi so paskami při sekli sym elementy narodneje drasty zapletła. Z mojim rukopisom wuprudźa šat elegancu, kotraž je mjez druhim wowliwowana wot sylneho fałdowanja po přikładźe romsko-grjekskeje mody.
