Bróžnja z nowym woznamom
Burske bróžnje běchu po wulkosći wšelake, pokazowachu pak na wulkosć kubła a tak na bohatstwo bura. W zymje běchu na hunje bróžnjow často žito młóćili. Dźensa maja wone dalše funkcije. Jedna tajka jara žiwa, předewšěm w zymskim času spočatk lěta, je Brězanec bróžnja w Nuknicy. Hižo 19 razow přewjedźechu tam jolka-swjedźeń. Tež lětsa běše woblubowany swjatk znowa wjeršk na wsach wokoło Chrósćic. Składnostnje lětušeje jolki je so Jan Kral z mějićelom bróžnje Józefom Brězanom rozmołwjał.
Kajke je to začuće, hdyž so we Wašej bróžni telko ludźi k swjećenju zetkawa?
J. Brězan: Sprawnje prajene, nimam z jolku wjele činić. Přewostajam bróžnju za swjedźeń a to je hižo wšón mój podźěl. Připódla prajene, bróžnja słuša tež mojej žonje.
Na jolku pak chodźiće a program sej wobhladujeće.
J. Brězan: Hdyž móžu sej to zarjadować, tam du. Su wšak druhdy tež dalše zarjadowanja, tak, zo njemóžu kóždolětnje pódla być. Ale hdyž tam sym, so kóždy raz derje zabawjam.
Kak tule přihoty na swjedźeń wotběža?
Njeje přepozdźe Serbski sejm wutworić
W interviewje ze Serbskimi Nowinami, wozjewjenym 9. decembra 2016, je so bywši jednaćel Domowiny Bjarnat Cyž tež k iniciatiwnej skupinje Serbski sejm wuprajił. To wubudźi reakciju mjez sejmikarjemi. Janek Wowčer je so tuž z rěčnikom iniciatiwy dr. Měrćinom Wałdu rozmołwjał.
Bywši jednaćel Domowiny Bjarnat Cyž je přeswědčeny, zo njemóže waše hibanje wuspěch měć, dokelž wšelke zakładne naležnosće, kaž wólbny modus, jasne njejsu, kaž wón w interviewje z našim wječornikom kónc minjeho lěta rjekny. Ma iniciatiwna skupina wólbny modus, kotryž prawnisce wobsteji?
M. Wałda: Zajimawe to twjerdźenje Bjarnata Cyža, ale wopačne. Wolerstwo wobsteji z tych Serbow, kotřiž dadźa so do wolerskich lisćin k Serbskemu sejmej zapisać a so tak runočasnje pisomnje k serbstwu wuznawaja – tele postupowanje budźe „podnurjakow“ skutkownje wottrašeć. Dokelž je zakonsce zapisane, zo so wuznawanje na statnej runinje njesmě registrować, wjedu so wólbne lisćiny njezjawnje pod dohladom rady starostow a, je-li trjeba, tež přidatnje pod dohladom notara. Kóžde towarstwo móže wólby sobu rjadować.
Dejmantny kwas a strowa dialektika
Na „dejmantny kwas“ prosy Serbski ludowy ansambl hosći składnostnje jubilejneho 60. ptačokwasneho programa w swojej režiji. We wěstym nastupanju je to tež dejmantny kwas za ansambl a jeho publikum, zwjazany z kóždolětnym profesionelnym wuměłsko-zabawnym poskitkom, kotryž je tak kruće kaž lědma što w kulturnej protyce wjacorych łužiskich generacijow zakótwjeny.
Dejmantny kwas je znamjo, zo njeje mandźelstwo jeno zbožowne wokomiki dožiwiło, ale tež ćežke časy zhromadnje zmištrowało, zo je k dalewuwiću žiwjenja přinošowało a wšo to jeno z lubosću, swěru a wutrajnosću docpěło.
Wobstejnosće rěča za Worklecy
Spočatk lěta su we Worklecach załožili towarstwo Přećelski kruh stacionarny hospic Worklecy. Z jeho předsydu dr. Rainerom Klugu je so Marian Wjeńka rozmołwjał.
Kak je scyła ideja nastała załožić towarstwo, kotrež so z hospicnym dźěłom zaběra?
Dr. R. Kluge: Hospicy su zarjadnišća, kotrež ludźi w jich poslednjej fazy žiwjenja přewodźeja. Mějachmy zaćišć, zo w našim regionje tajki hospic pobrachuje. Zrodźili su mysl w rjedźe maltezow. Tež Kamjenska chorownja bě do toho zapřijata. Tak nasta iniciatiwna skupina, a wona je załoženje towarstwa přihotowała. To bě něhdźe před lětom. Nětko je towarstwo załožene. Jeho zaměr je we Worklecach wutworić stacionarny hospic, hdźež maja so pacienća w poslednjej fazy jich žiwjenja derje zastarać a přewodźeć. To nima konkurenca k hladarnjam być, ale tele zarjadnišćo ma skerje paralelnje k nim skutkować. W hospicu je nimo ryzy hladanja tež lěkarske zastaranje zaručene.
Worklecy maja potajkim lěpšinu, zo su tam rumnosće k dispoziciji a zo w blišej wokolinje tajkeho zarjadnišća njeje.
Kłoki na dartowu tarč mjetali
Po tym zo bě loni Kaščanski młodźinski klub dartowy turněr zarjadował, su lětsa Wotrowscy młodostni na tajki přeprosyli, zo móhli zwěsćić, štó z kłokami najlěpje tarč trjechi. Dohromady 32 wobdźělnikow lětuši turněr přiwabi. Prěnje městno wubědźi sej Oliver Schmidt (srjedźa), kiž so w finalu ze 4:3 přećiwo Jakubej Wjacławkej (nalěwo) přesadźi. Tomaš Wićaz wobsadźi třeće městno. Něhdźe dwaceći ludźi je bój z kłokami wobkedźbowało. Foto: Marcel Rjeda
Putin zły – Obama dobry?
Jako bě loni w nowembru doskónčnje wěste, zo budźe Donald Trump nowy prezident USA, mi znata powědaše, zo je so jeje dźesaćlětny syn doma prašał: „Mama, budźe nětko wójna?
Dopominaće so hišće, kak zahoriće smy před wosom lětami noweho prezidenta Baracka Obamu witali? Prěni čorny prezident! Mudry, modernje myslacy čłowjek z naročnymi předewzaćemi. Nětko budźe wšitko lěpje, sej myslachmy.
Dźensa, na kóncu jeho zastojnstwa, wěmy, zo je Obama ze swojej politiku tež sobuzamołwity za nowe krizy, za wójny a wjele mortwych. Myslu na wonu „rewoluciju“ na Ukrainje, kotruž su USA financowali a kotraž je zakład dźensnišeho politiskeho chaosa w kraju. A wójna w Syriskej z wobdźělenjom USA je sej mjeztym statysacy woporow žadała.
Skutkownosć spěchowanja přepruwować
Direktor Załožby za serbski lud Jan Budar je mjeztym 100 dnjow w zastojn- stwje. Cordula Ratajczakowa je so z nim wo dźěławosći a planach rozmołwjała.
Što je Was spočatnje najbóle překwapiło?
J. Budar: Běch překwapjeny, kak wotewrjenje sym w prěnich rozmołwych kołach ze sobudźěłaćerjemi rěčeć móhł, kak woni swoje dźěło reflektuja a kajke dobre namjety mějachu. Dobry to zakład zhromadneho dźěła. Mamy internu transparencu, štož dźěłowe procesy nastupa, a mam tež dowěru, zo tele zarjadniske procesy běža.
Na załožbowej internetnej stronje rěčiće wo „jasnych prioritach“ nastupajo skrućenje serbskeje rěče a identity – kotre to su?
Ze sobu rěčeć a na so słuchać
Iniciatiwa Serbski sejm přeproša na kubłanski wjeršk. Za to su so iniciatiwnicy z mejlku mjez druhim na zastupjerjow Domowiny a Załožby za serbski lud, Serbskeho šulskeho towarstwa, Rěčneho centruma WITAJ kaž tež sakskeho regionalneho šulskeho zarjada Budyšin wobroćili. Wo kubłanju w Serbach rěčeć bjez mjenowanych institucijow a zarjadow njeje dźensa móžno. Wšako skutkuja w nich připóznaći partnerojo statnych instancow. Přiwšěm ma kóždy prawo wo naležnosći rozmyslować. Kak so wotmysł sejmikarjow poradźi, z mnohimi wo perspektiwach serbskeho kubłanja jenož njerozmyslować, ale tež rěčeć – so pokaza. Poradźić pak so wón poprawom dyrbi. Přičina je jednora: Dźe wo naležnosć, kotraž cyły lud nastupa a zaběra, mjenujcy wo přichod Serbow.
Hižo dźesaćlět traje njewěstosć
Połoženje wsow Slepjanskeho regiona, kotrež su wot wotbagrowanja potrjechene, je wšo druhe hač spokojace. Wuwiće wjerći so w kole a nichtó njewě, kak dale póńdźe. To tež wjesnjanostu Reinharda Borka (CDU) njespokoja. Jost Schmidtchen je so z nim rozmołwjał.
Knježe Borko, kajke je tuchwilne połoženje hladajo na přichod brunicy a wobydlerjow we wašej gmejnje?
R. Bork: 30. junija 2015 je Vattenfall přihoty přesydlenja, kotrež běchu hižo daloko postupowali, cofnył a wobdźělenym běrowam a firmam wupowědźił. Wot toho časa nimamy žane spušćomne wuprajenja wo dalšim wuwiću našich wsow. Z nowym wobsedźerjom EPH drje smy prěni raz rěčeli, njebě pak žanych dokładnych wuprajenjow. Za potrjechenych njeje ničo konkretneho wuskočiło.
Kak wobydlerjo na to reaguja?
Pospytaja nowy projekt
Što je Budyske wokrjesne rjemjeslnistwo loni docpěło a kak startuje do noweho lěta? Axel Arlt je z jeho jednaćelku Sabinu Gotscha-Schock rěčał.
W kotrych wobłukach sće lońše předewzaća spjelnili?
S. Gotscha-Schock: „Dorostowe dźěło“ w swójskim domje smy derje zmištrowali. W měrcu 2016 wuzwolichu zjednoćenstwa elektromištra Franka Scholzu za noweho wokrjesneho rjemjeslniskeho mištra, po tym zo bě so třěchikryjerski mišter Joachim Winter staroby dla na wuměnk podał. W našich zjednoćenstwach su kubłanja minjene lěta dale přiběrali. Nimo powšitkownych poskićachu wone tójšto fachowospecifiskich kubłanjow, na přikład za sobudźěłaćerjow pjekarnjow, za instalaterow hač k zjawnemu předstajenju trendow frizurow.
Wjeršk bě zawěsće tež akcija „Dźakuju so“.
S. Gotscha-Schock: Akcija bě jara poradźena. Jadro bě wubědźowanje za rjemjeslniskich kupcow. Nimo hłowneju mytow – kónc tydźenja w Berlinje a kolesa – móžachmy wjace hač 50 dalšich mytow wulosować. 10. nowembra na hromadźe z IKK classic organizowanym „dnju strowoty“ smy je přepodali.
Z kotrymi ćežemi sće so bědźili?
