„Düütschland word neet armer dör anner Spraken, Düütschland word rieker, un doarup motten wi stolt ween.“ Z tymile słowami zjimaše zapósłanc Zwjazkoweho sejma Johan Saathoff před něhdźe sydom lětami swoju narěč, z kotrejž so – čile a bjezposrědnje mjez delnjoněmčinu a němčinu měnjejo – namjetej pozdatnje alternatiwneje politiskeje strony spřećiwješe, kotraž chcyše („splažnje njeneutralnu“) němčinu jako krej-, pardon: krajnu rěč do zakładneho zakonja zapisać. Njehladajo na to, zo je stronje kopica tam jewjacych so paragrafow smorže a zo je tež dla toho „podźělnje zawěsćeneho razu prawicarsko-ekstremistiska“, dokelž so aktiwnje za „wotstronjenje wustawoprawniskeho porjada“ zasadźuje: Što drje by so stało, by-li so tajkele postajenje zwoprawdźiło? Byrnjež wjacore uniwersity Němskeje němčinu eksplicitnje jako wučbnu a/abo publikacisku rěč definowali, stawa so jendźelšćina dźeń a bóle z naslědnikom łaćonšćiny jako rěč akademiskeho swěta – tež w kubłanišćach, kotrychž statuty wotpowědny pasus wopřijimaja.

Budźe wójna? Kajke to prašenje? W mnohich krajach swěta knježi tuchwilu hrózba. W centralnej Europje mějachmy tójšto lět měr. Tola kajki wón běše? Běše wón wěsty? Samozrozumliwy? Wobkedźbujo dźensnišu Europu praju, zo su sony wo tym, druhemu njeprawosć předchadźacych generacijow na swojim narodźe wotpłaćić, lětdźesatki drěmali. Nětko pak pjelnja so tute sony ze žiwjenjom, zdadźa so stać woprawdźitosć.

Wo kotrym serbskim šulstwje sonimy, to je tema 2. serbskeje debaty jutře w Radworskim hosćencu Meja. Moderatorka debaty Bianka Šeferowa je so ze zastupjerku podija, kubłanskej referentku Domowiny a předsydku Radworskeje staršiskeje iniciatiwy Katrin Suchec-Dźisławkowej, rozmołwjała.

Po prěnjej debaće loni w Chrósćicach, budźe tež lětsa debatu wo serbskim šulstwje. Kak wažne je, zo so ze serbskim šulstwom zaběramy?

K. Suchec-Dźisławkowa: To je jara wažne. Bjez serbskeho šulstwa a serbskeje rěče njebudźe serbstwo wobstać. To bě hižo před 100 lětami tak a dale płaći. Za nas je serbske kubłanje bytostne a njesměmy je z wočow zhubić, předewšěm šulstwo w kombinaciji ze serbskej rěču.

Jako referentka Domowiny maće prawidłownje kontakt k šulam. Su problemy wšudźe samsne?

Ně, njejsym přiwisnik strony AfD. Tola běch spokojom, zo w Sakskim krajnym sejmje přepytowanski wuběrk załoža, kotryž budźe so z politiskimi rozsudami za čas korona-pandemije a jich konsekwencami zaběrać. Zwoprawdźiło je so to na namjet AfD. Lětsa spočatk januara je wuběrk z dźěłom započinał. Mjez druhim pruwuje, hač bě po zakonju, zo běchu šule měsacy dołho zawrjenje a kak je stat do žiwjenja ludźi zasahował. Sakska AfD je docpěła, štož zapósłancy w zwjazkowym sejmje dotal docpěli njejsu.