Ponowjenje jězbnych dowolnosćow
Wjac poskitkow za Łužicu
Towarstwo Serbski kulturny turizm (SKT) so zaměrnje z wutwarom a kwalifikaciju kolesowarskeje šćežki „Serbske impresije“ zaběra. Bianka Šeferowa je so pola předsydy towarstwa Pětra Brězana wo dźěławosći SKT informowała.
Kajke bě lěto 2023?
P. Brězan: Loni bě za towarstwo přewšo zajimawe. W Delnjej Łužicy mamy nětko wosobu, kotraž so wo srědki ze změny strukturow stara. A tuž wotkrywaja so nowe móžnosće w zwisku z modelowymi naprawami. Tak dźěłachmy na kolesowarskej šćežce „Łužiske impresije“, postajichmy něhdźe 500 kilometrow dołhu čaru, kotraž powjedźe po Hornjej a Delnjej Łužicy. Čara změje 50 do 60 z wobsahami pjelnjene stacije, hdźež móža so zajimcy wuspytać, připosłuchać abo sej něšto wobhladać.
Što je wužadanje lětsa?
„Praj ze spěwom, što začuwaš, a žněješ zawěsće dźaka“
Runje dźensa před 90 lětami narodźi so w Pěskecach do dźěłaćerskeje swójby serbski spěwar-solist-bariton Pawoł Šołta. Čas swojeho wuměłskeho skutkowanja měješe so po słowach: „Praj ze spěwom, što začuwaš, a žněješ zawěsće dźaka“. Do chuduškeje swójby narodźeny – nan bě we wójnje a wójnskej jatbje –, dožiwi Pawoł w Smječkecach w dalokej měrje zbožowne dźěćatstwo. Po šuli wjedźeše jeho puć do Löblec blidarnje we Worklecach, hdźež nawukny powołanje blidarja. W februaru 1952 zakónči swoje wukubłanje z wobstatym pruwowanjom.
Tež Miłorazdale tema
Wot 1. nowembra je Trjebinski wjesnjanosta Robert Sprejz oficialnje w swojim zastojnstwje. Hižo do toho bě wón hamtski rjadowar. Wo wobsahach jeho dźěła a wo wužadanjach w prěnich sto dnjach po wólbach je so z nim Andreas Kirschke rozmołwjał.
Knježe Sprejzo, bě přewzaće zastojnstwa wjesnjanosty kusk kaž do zymneje wody skočić?
R. Sprejz: Tak móžeš to rjec. Njewědźach dźě, što na mnje čaka. Hnydom na spočatku mějachu so wjacore twarske nadawki přepodać a próstwy wo spěchowanje zapodać. Do wjele temow dyrbjach so najprjedy zanurić.
Kajke je zhromadne dźěło z gmejnskej radu?
R. Sprejz: Jara konstruktiwne a z respektom zwjazane. Wězo su tež rozdźělne měnjenja, ale wo nich rěčimy. Mi je wažne, zo su radźićeljo stajnje zapřijeći a zo knježitej pola nas wotewrjenosć a transparenca.
Što sće dotal za hospodarske spěchowanje docpěć móhł?
R. Sprejz: Z rjemjeslniskej komoru sym wo zasydlenju firmow rěčał. Jako hospodarske spěchowanje tohorunja wobhladuju, zo dóstanu po móžnosći domjace firmy nadawki w gmejnje. Aktualnje na přikład saněrujemy w Trjebinje towarstwowy dom.
Solidarita: Za wšěch a za wšo?
Homeopatija bě a je horce železo, wo kotrymž so pospochi wadźa. Nastorkej ministra Lauterbacha, chorobne kasy njeměli wotpowědne wašnja „hojenja“ kaž tež krjepki, tinktury a pastile hižo płaćić, su wočakujomne reakcije sćěhowali. Zeleni boja so zhubić dźěl swojich antropozofiji přichilenych wolerjow a so namjetej spřećiwjeja. CDU pokročuje na swojim puću do populizma a je sej mjeztym wočiwidnje nimo „alternatiwnych faktow“ tež „alternatiwnu medicinu“ wotkryła. Za stajnymi blidami nadal a z wulkej werwu a hišće wjetšej ekspertizu najwšelakoriše wobłuki do jednoho hornca tykaja, z(a)měšejo nětkle „přirodnu medicinu“, „hojensku pedagogiku“ a ideologiju zežidšenja, kotruž bě jeje załožer-wunamakar něhdy bjezmała biblisce „přijał“. A njeje-li wuwzaćnje raz Robert Habeck na wšěm wina, potom tči cyle wěsće lóza, hrozna farmaindustrija za tym, wšako chce předewšěm: zasłužić – cyle hinak, hač „potency“ wutřasowacy zhotowjerjo homeopatiskich „medikamentow“, kotřiž swoje produkty sami pruwuja a mjeztym často z pokazku na „móžne podpěranje hojenja“ za nje wabja.
Swět serbskich bajow zapřijeli
Serbske dźěło we wokrjesu Dubja-Błóta bě loni mjeztym na to wusměrjeny, zo bychu prestiž delnjoserbskeje rěče stopnjowali. Z wokrjesnej społnomócnjenej za naležnosće Serbow, Sabrinu Kuschy, je so Axel Arlt rozmołwjał.
Što sće nastupajo serbski wobłuk loni we wokrjesu Dubja-Błóta docpěli?
S. Kuschy: Wokrjesne zarjadnistwo bě sej nadawk stajiło, widźomnosć serbskeje rěče w zjawnosći wobstajnje polěpšować. Na přikład buchu zarjadniske twarjenja tež zwonka zdźědźeneho sydlenskeho ruma, tak w Königs Wusterhausenje abo we Łukowje, z dwurěčnymi taflemi wuhotowane. Wozjewjenje knihi „Mehr als eine Tracht – Wěcej ako drastwa“ a k tomu słušaca wustajeńca běštej loni přikładaj, kotrejž přinošowaštej k připóznaću kulturneho namrěwstwa
Na čo z wěstej hordosću zhladujeće?
„Wokomik, kotryž njezabudźeš“
Delegacija „Towaršnosće katolskich publicistow“ (GKP) přebywaše spočatk lěta za někotre dny w Romje (SN informowachu). Ze serbskim čłonom Rafaelom Ledźborom je so Maximilian Gruber wo wuprawje rozmołwjał.
Čehodla je so delegacija GKP do Roma podała?
R. Ledźbor: Matthias Kopp, kotryž je rěčnik biskopskeje konferency Němskeje a sam čłon GKP, poskićuje hižo dlěje hač 20 lět kóžde tři lěta jězbu do Roma, zo bychu čłonojo GKP Vatikan lěpje rozumić zamóhli. Tak bě to tež loni. A dokelž je GKP loni 75 lět wobstała, je so wón tež wo awdiencu pola bamža prócował. Dokelž pak je so bamž potom krótkodobnje do Madźarskeje podał a naša jězba njehodźeše so hižo přestorčić, smy to lětsa nachwatali. Tohodla podachu so wšitcy, kotřiž běchu tež na zašłej wuprawje wobdźěleni, kaž tež předsydstwo GKP do Roma, zo bychu so na awdiency wobdźělili.
Kajki wupadaše ramikowy program wuprawy?
Za tolerancu a zrozumjenje
Němska je tuchwilu w krizowym modusu, tak to znajmjeńša wjele ludźi začuwa. K nim słušam tež ja. Energijowa kriza, inflacija, stupace žiwjenske kóšty nas wšitkich zaběraja. Hladajo na wobzamknjenja zwjazkoweho knježerstwa njewidźu tež w přichodźe ani polěpšenja. Předewšěm ludźi we wjesnych kónčinach dóstanu stajnje dalšu kwitowanku.
Dobry přikład za to je tepjenski zakoń. Tak smědźa wobsedźerjo domow jenož hišće wěsty čas nowe wolijowe abo płunowe tepjenja do chěžow zatwarić dać. Po wěstym času maja pak woni dale a bóle klimje přichilene systemy wužiwać. Zwjazkowe knježerstwo wabi z wulkomyslnymi spěchowanskimi srědkami. Tola wěsty podźěl dyrbja wobsedźerjo sami zwjesć. Dwěluju na tym, zo móža sej to wšitcy dowolić. Z toho profitować budźe jenož tón, kotryž dosć pjenjezy zasłuži. Wězo zrozumju, zo dyrbimy wjace za škit klimy činić. Najebać to trjebamy zmysłapołne rozrisanja, kotrež su za wšitkich zapłaćomne.
Hudźbna oaza wjesela za wšěch
Lětuši rjad „Wosebitych koncertow spočatk lěta“ zahaji so zajutřišim w Lipsku. Po tym předstaja program w Berlinje a zapřichodny kónc tydźenja w Choćebuzu, Budyšinje a we Wojerecach. Bosćan Nawka je so z iniciatorku, organizatorku a pianistku Heidemarju Wiesnerec rozmołwjał.
Knjeni Wiesnerec, hesło lětušeho, mjeztym 29. raz wuhotowaneho rjadu je „Žiwjenske wjeselo?!“ Čehodla jewitej so prašak a zdobom wuwołak?
H. Wiesnerec: Znamješce pokazujetej, kak bliskej sej ból a radosć stej. Na jednym boku steji prašak za wšu hrózbnosć a bědu, kajkuž tele dny dožiwjamy, kaž tež za wotwažowanje, hač směmy sej nětkole žiwjenske wjeselo scyła dowoleć. Na druhim boku chcemy so tymle zjawam z hudźbu spřećiwjeć a wutworić wšitkim přistupnu oazu wjesela, čehož dla sym so tež zwyšenja zastupa wzdała.
Wotbłyšćuje so nadpismo tež hudźbnje?
Muzej: „Znowa wuspěšne lěto“
Budyšin (SN/bn). Serbski muzej w Budyšinje „móže znowa na wuspěšne lěto zhladować“, kaž za zjawnostne dźěło institucije zamołwita Monika Ošikowa zdźěli. Štyri wosebite wustajeńcy a dohromady 190 zarjadowanjow je dohromady wjace hač 14 800 wopytowarjow přiwabiło. K zarjadowanjam liča so wodźenja, přednoški, dźěłarnički, ekskursije zwonka muzeja a mnoho muzejo-pedagogiskich poskitkow.
Temy wosebitych wustajeńcow běchu „mnohotne a narěčachu ze swojimi wobsahami wšelake cilowe skupiny“. Wosebje wustajeńca „Čej’ da sy? Wurzeln im Wandel“ přićahowaše mnoho Serbow samych a „wuwabi diskusije wo přichodźe našeho ludu na narodnym a nabožnym polu. Serbski muzej wobhladuje so tak jako podium mjezsobneje wuměny a jako městno kulturno-towaršnostnych debatow“. Přez dalewjedźenje wosebiteje wustajeńcy „Alles ist Landschaft – Wšo je krajina – Wšykno jo krajina – Wszystko jest pejzażem“ wo serbskim wuměłcu Janje Buku w Pólskej „rozšěrja a pohłubša Serbski muzej swoje dotalne dźěło na polu mjezynarodnych poćahow a kooperacijow, kotrež budźe so tež w přichodnym lěće intensiwnje dale wjesć“.
