Čeja je Hornja Łužica?

Dienstag, 26. Juli 2022 geschrieben von:
Hišće ani jeničke serbske zarjadowanje so w protyce Dnja Hornjeje Łužicy njejewi – škoda! Njebych z wěstotu rjec móhła, hač je tomu prěni raz tak. Mam pak zaćišć, zo to na započatku hišće hinak wupadaše, jako bě Dźeń Hornjeje Łužicy hišće młody. Mjeztym, w dźewjatym lěće tuteje čestnohamtskeje iniciatiwy z łužiskich horow, je wěsta rutina zaćahnyła. A tuta rutina w tym tči, zo přewostajimy tónle 21. awgust němskim wobydlerjam, takrjec pod hesłom: „Mamy tak a tak hižo telko činić!“ Nimam to za dobre znamjo. Wuslědk je, zo je a wostanje Hornja Łužica pačena. Mamy našu serbsku Łužicu a woni maja swoju němsku Łužicu, mamy serbsku protyku kulturnych zarjadowanjow a němski pendant – paralelnej towaršnosći potajkim. Dźeń Hornjeje Łužicy je symboliski datu. Jako symbol pak dyrbiš jón chutnje brać, bikulturnosć dyrbi widźomna a dwurěčnosć słyšomna być. To wězo jenož funguje, jeli tež serbske zarjadowanja poskićamy. Cordula Ratajczakowa

Wopomnišćo za dr. Geralda Stona

Dienstag, 26. Juli 2022 geschrieben von:

Za loni zemrěteho wědomostnika a wuskeho přećela Serbow chcedźa na jeho skutkowanišću na Hertford College w Oxfordźe wopomnišćo stworić (SN rozprawjachu). W bibliotece chcedźa zarjadować wosebity dźěl, w kotrymž chowaja wšitke wozjewjenja dr. Stona kaž tež dalše publikacije wo serbskich temach, kiž su we Łužicy a w USA wušli. Tež wobraz a pomjatna tafla matej tam na njeho dopominać.

Za zarjadowanje wopomnišća je towarstwo Texas Wendish Heritage Society w USA dotal 2 500 dolarow nazběrało. Serbscy přećeljo a kolegojo we Łužicy su přeprošeni, so na zběrce za wopomnišćo Geralda Stona wobdźělić a tak zwuraznić swoju česćownosć za slawista, kiž je přez lětdźesatki zajimy Serbow zastupował a wědu wo nich w Europje, Americe a Awstralskej šěrił.

Towarstwa a jednotliwcy, kiž chcedźa wutworjenje wopomnišća podpěrać, móža swój dar přepokazać Maćicy Serbskej pod slědowacymi kontowymi datami: přijimar: Maćica Serbska, hesło: Gerald Stone, banka: Volksbank Dresden-Bautzen, BIC: GENODEF1DRS, IBAN: DE66 8509 0000 5068 6610 07).

Dopomnjenki dale zachować

Dienstag, 26. Juli 2022 geschrieben von:

Měšćanska biblioteka ma nětko kabinet Brigitty Reimann

Wojerecy (AK/SN). Zawostajenstwo spisowaćelki Brigitty Reimann (1933–1973) chcedźa we Wojerecach na najwšelakoriše wašnje zachować a zjawnosći spřistupnić. Mjeztym, zo je archiw něhdyšeho zetkanišća Brigitty Reimann w měšćanskim muzeju zaměstnjeny, maja w měšćanskej bibliotece nětko kabinet z literaturu spisowaćelki. Wjele lět je so Wojerowske wuměłstwowe towarstwo w swojim zetkanišću wo zawostajenstwo Brigitty Reimann starało. Loni pak su towarstwo rozpušćili. Z kabinetom w bibliotece móža dźěło towarstwa takrjec dalewjesć, rjekny Christine Neudeck tele dny při wotewrjenju kabineta.

W Juhosłowjanskej

Dienstag, 26. Juli 2022 geschrieben von:
Po tym, zo bě nazymu 1946 prěnja brigada serbskeje młodźiny pod nawodom Pawoła Nalija při železniskej čarje Brčko-Banovići dźěłała, dósta centrala Domowiny, a nic Berlin, přeprošenje na dalšu zhromadnu akciju z młodostnymi wjacorych krajow. Na namołwu přizjewi so 26 serbskich hólcow a dwanaće serbskich holcow za wuprawu do wot wójny chětro škodowaneho južnoeuropskeho kraja. 26. julija poda so 38 wosobow ličaca brigada z cyłkownje 30 wsow na dołhu a dosć wobćežnu jězbu. Hakle po dwanaće dnjach na twjerdych deskach nakładneho wagona docpěchu cil. Za čas jězby njebě ani prawidłowne zežiwjenje wěste. W Juhosłowjanskej dźěłachu młodźi Serbja při twarje železniskeje čary Šamac-Sarajewo. Wšědnje po třihodźinskim kubłanju po­dachu so wšitcy na zdźěla dwuhodźinski puć k dźěłowemu městnu. Potom šěsć hodźin ćežko dźěłachu, zwjetša z jednorymi techniskimi srědkami. Kolije kłasć při horcoće bě wulke wužadanje. Na kóncu dósta serbska skupina wysoke statne wuznamjenjenje: Rjad dźěła 1. rjadownje.

Budyšin (CS/SN). Jako takrjec rozžohnowanski darik bě wjelelětna tekstilna restawratorka Muzeja Budyšin Ulrike Telek 2018 wosebitu wustajeńcu „Žida, somot a nadobny cworn – hornjołužiska drasta wot 1800 do 1870“ kuratěrowała. Tehdyši wobšěrny katalog pak njeje jenički trajny wuslědk přehladki. Dokelž bě telko maćizny, su so rozsudźili, dalšu publikaciju k temje wudać. Nětko su ju jako lětni spis muzeja wozjewili, a tež jako wuměnkarka je Ulrike Telek hišće na knize dale dźěłała. Sobudźěłaćerjo z třinaće muzejow Hornjeje Łužicy su do njeje přinošowali, mjez druhim předstajeja tež swoje zběrki k temje tekstilije. Mjez nimi je zdobom přinošk muzeologowki Budyskeho Serbskeho muzeja Ilony Bierlingoweje, kotraž rozprawja wo drastowej zběrce swojeho domu.

Na knižnym předstajenju minjeny pjatk podšmórny direktor Budyskeho muzeja dr. Jürgen Vollbrecht, zo bě jara zwjeselace, zo ani jenički muzej njeje sobuskutkowanje wotprajił.

Wo wuwiću we Łazu zhonili

Montag, 25. Juli 2022 geschrieben von:
Na swojej wčerawšej wuprawje po ewangelskej Hornjej Łužicy su wobdźělnicy lětušeho Mjezynarodneho lětnjeho kursa serbšćiny Budyskeho Serbskeho instituta tež we Łazu pozastali. Günter Wjenk (napr.), kiž so hižo wjele lět we wosadnej radźe Łazowskeje ewangelskeje wosady angažuje, je 52 kursantam jeje stawizny a aktualnu situaciju zbližił. Łaz bě z 2 500 wěriwymi ze 14 wjeskow w 19. lětstotku wuznamny centrum serbskeje kultury. Tu skutkowaše wot 1835 do 1872 farar a basnik Handrij Zejler. „Dźensa je w našej wosadźe něhdźe 650 ludźi. Wjeselimy so, zo naš nowy farar Christian Huth serbšćinu wuknje“, praji Günter Wjenk. Foto: Andreas Kirschke

„Běch překwapjena, zo sym městno dóstała“, praji Melanie Kotisekowa, kotraž wot meje jako stajerka Serbske Nowiny sobu wuhotuje a tak koleginu w jeje staršiskim času zastupuje. „Bojach so, zo moje serbskorěčne kmanosće hišće njedosahaja. Sym tež hižo nazhoniła, zo sym jako němskorěčna na serbskim swěće wuzamknjena.“ Cuzy pak jej serbski swět docyła njeje. Powołansce nic, dokelž je jako wukubłana grafikarka hižo lěta dołho připódla hłownje ze serbskimi institucijemi hromadźe dźěłała, mjez druhim je dźewjeć lět periodikum „Naša Domowina“ wuhotowała. A dźensa 46lětna je w Brězowce ze serbskej kulturu wotrostła. „Jako běch dźěćo, su hišće mnozy na wsy serbowali a w konsumje sy žiwu serbšćinu dožiwił. W pěstowarni serbske pěsnje spěwachmy, Slepjansku drastu nošachmy a pěstowarce tež serbsce z nami powědaštej.“ Na Slepjanskej šuli je wona potom dźesać lět serbšćinu wuknyła, dobrowólnje a samozrozumliwje.

Drježdźanske filmowe nocy při Łobju su snadź jedne z najrjeńšich kinow pod hołym njebjom za čas wulkich prózdnin. Do hłowneho filma poskićeja tam zdobom dźěćace filmy, kotrež sej najmłódši rady ze swojimi wowkami wohladuja. Ze 3 600 přihladowarjemi prěni raz wupředata bě premjera filma „Monsier Claude a swój wulki swjedźeń“, tež režiser Philippe de Chauveron bě přitomny. Dobreho wothłosa dla budźe přidatne předstajenje francoskeje swójbneje komedije 22. awgusta. Foto: Jürgen Männel

Prěni wustup Sokoła

Freitag, 22. Juli 2022 geschrieben von:
Składnostnje 60. róčnicy załoženja čěskeho Sokoła zarjadowa jeho Fügnerowa župa (pomjenowana po sobuzałožerju Jindřichu Fügneru) 22. a 23. julija 1922 w Mladej Boleslavje wulki sportowy swjedźeń. Na njón bě sej čłonow Budyskeje a Bukečanskeje jednoty Serbskeho Sokoła přeprosyła. 46 muži a žonow poda so toho­dla na jězbu do susodneho kraja. Na prěnim dnju swjedźenja wustupichu mužojo z gymnastiskimi zwučowanjemi – prost(n)e mjenowane. To bě w stawiznach Serbskeho Sokoła prěni zjawny wustup. (Přispomnjenje: Doma w Serbach měješe Sokoł prěni zjawny wustup hakle w lěće 1924 w Chwaćicach). A po mužach so na iniciatiwu Alicy Smolerjec samo Sokołki zwažichu a prěni dźeń a potom přichodny dźeń hišće raz „w sokołskich drastach same wšelake wuhibanja“ předstajichu, kaž Serbske Nowiny 29. julija pisachu. Hosćo z Łužicy wobdźělichu so njedźelu, 23. julija, tež na swjedźenskim ćahu po měsće. Přitomna běše tohorunja skupina serbskich dźěći, kiž přebywaše w tutym času w prózdninskim lěhwje čěskeho Sokoła w bliskim městačku Bělé pod Bezdězem.

Socialne syće šansa za wuměłstwo

Freitag, 22. Juli 2022 geschrieben von:

We wobłuku akciskeho tydźenja „Farbtonale 2022“, kotryž towarstwo Kamjentny dom z wjacorymi partnerami hišće hač do njedźele w Budyšinje wuhotuje, wotměchu wčera přednošk a dis­kusiju „Instakunst – Kak socialne syće produkciju wuměłstwa wobwliwuja“ w dźěłarni Dźěłań dźeń. Referent bě Drježdźanski tworjacy wuměłc Jens Besser.

Budyšin (SN/bn). „Tworićelski proces so samo na sebi hladajo na socialne medije změnił njeje“, zahaji Besser přednošk, wotmołwjejo tak na w nadpismu zarjadowanja chowace so prašenje. „Štož pak je hinak, je wašnje komunicěrowanja wuměłstwa. Socialne syće su z wažnym distributorom a skićeja wuměłcam najwšelakoriše móžnosće, swoje twórby zjawnje a bjezposrědnje prezentować“, wón zjima.

Neuheiten LND