Dźěłarničku chcedźa wospjetować

Montag, 23. Mai 2022 geschrieben von:
Na dźěłarničce „Serbska drasta a bodypainting? Wot party k borće“ sobotu w Budyskim Serbskim muzeju je sej něhdźe dźesać zajimcow mjezwočo pomolowało abo wot kosmetikarki Katrin Salmenoweje z Budyšina pomolować dało, kaž tule Anne Kleinsteuber w Slepjanskej drasće. Drasty za dźěłarničku z kóždeje drastoweje ­kónčiny je Serbski ludowy ansambl za dźěłarničku přewostajił. Matej Dźisławk je pomolowanych fotografował a wobrazy wućišćał. Skónčnje móžachu je hišće z krydu pomolować. Dźěłarničku maja zarjadowarjo za wuspěch a chcedźa ju k finisaži wustajeńcy 4. junija, hdźež budu tež wupłody sobotneje dźěłarnički widźeć, wo­spjetować. Foto: SN/Božena Šimanec

Jan Hórčanski

Montag, 23. Mai 2022 geschrieben von:
Gymnazialny wučer a spisowaćel Jan Hórčanski narodźi so 19. meje před 300 lětami we Wujezdźe pola Lubija (Breitendorf) do swójby šewca. Po maturiće w Budyšinje studowaše teologiju we Wittenbergu a bě z domjacym wučerjom. Přiwisnik rozswětlerstwa wuwučowaše wot lěta 1759 do 1768 na Zhorjelskim gymnaziju a bě potom hač do 1799 z jeho konrektorom. Hórčanski nałožowaše nowe me­tody wuwučowanja a při swojim stawizniskim slědźenju. Spěchowaše reformy w šulstwje. Wuznawaše so k swojemu serbskemu pochadej a podpěraše serbski lud přećiwo potłóčowanju jako roboćenjo. Z jeho pjera su mjez druhim knižka „Prěnja proba serskich kěrlišow“, ćišćana 1748 w Lubiju, a přinošk „Versuch über die Sprache der Wenden in der Oberlausitz“ (1779). Najwuznamnišej spisaj stej „Gedanken ­eines Oberlausitzer Wenden über das Schicksal seiner Nation ...“, ćišćany 1782 w Budyšinje a „Von den Sitten und Gebräuchen der heutigen Wenden“. Jan Hórčanski słušeše do přikładnych sobuskutkowacych Hornjołužiskeje towaršnosće wědomosćow w Zhorjelcu a jeje časopisa Łužiski magacin. 18. hodownika 1799 zemrě Hórčanski w Zhorjelcu. Manfred Laduš

Radźena prapremjera a přeseleny wusmuž

Freitag, 20. Mai 2022 geschrieben von:

Budyšin (SN/bn). „Njesmjertnosć“ rěka twórba Lukaša Čórlicha, kotraž dožiwi we wobłuku wčerawšeho sinfoniskeho koncerta Serbskeho ludoweho ansambla swoju prapremjeru na hłownym jewišću Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła. Młody, 24lětny Kulowski komponist bě ju na baseń samsneho mjena Handrija Zejlerja spisał a z njej wubědźowanje Towaršnosće za spěchowanje SLA „Kocor 2.0“, wupisane jako projekt swjedźenskeho lěta składnostnje 200. narodnin Korle Awgusta Kocora a 150. posmjertnin Zejlerja, dobył. „Što radosć rjeńšu dawa, hač zwěsćić, kelko talenta wosrjedź Serbow rosće? Wubědźowanje bě wěste riziko, wšako njewědźachmy, što z njeho wuchadźa. Rozsud za wulkotnu twórbu, kotruž smy runje słyšeli, pak bě jury w zahoritej přezjednosći tworiła. Wažne nam bě a je, zo so tworićelska mysl dale dawa, zo nowe zynki a kompozicije zaklinča. Wšo dobre Lukašej Čórlichej na swojim wuměłskim puću – dale tak!“ To rjekny předsyda towaršnosće Sieghard Kozel a dźakowaše so dobyćerjej přepodawajo jemu kwěćel.

Tradicionalist na rěčnym polu

Freitag, 20. Mai 2022 geschrieben von:

Budyšin (SN/CoR). Nimale 20 zajimcow je wčera wječor knižna premjera prěnjeje prozoweje zběrki „Na motawych mjezach“ Benedikta Dyrlicha do Budyskeje Smolerjec kniharnje přiwabiła. Přepo­dawši nowostku wjelelětnemu awtorej ­Ludoweho nakładnistwa Domowina a bywšemu šefredaktorej SN wuzběhny jednaćel LND Syman Pětr Cyž, zo „njeje wudaće jenož hladajo na wobsah, ale tež na wuhotowanje radźene“. Wobalku pyši wolijowa mólba serbskeje tworjaceje ­wuměłče Boženy Nawki-Kunysz (1946– 2000). W rozmołwje z lektorom Pětrom Thiemannom podšmórny Dyrlich hišće raz, štož spisa hižo w eseju 1985 wo tworjenju molerki, kotrež bě jeho „přeco zahoriło“: „Połojcu wěrnosće nazhonimy wšak wosnje“ – to, štož cyle hłuboko tči, so w nocy pokazuje. Spisowaćel rozłoži, zo wjele motiwow za swoje teksty ze sonow bjerje. Tak tworješe awtor připo­słucharjam móst k powědančku „Bruno so zabłudźi“, kotrež wčera předčita. Je to jedne z dohromady wosom prawozje­wjenjow zběrki, kotraž wobsahuje teksty z pjeć lětdźesatkow.

Łužica, ja wołam će?

Donnerstag, 19. Mai 2022 geschrieben von:

Publikum je rozsudźił a ze sylnje wobsadźeneho koła kandidatkow Fionje Grond koncert we wobłuku wuznamneho festiwala „Women in Jazz“ wobradźił. Bjezdwěla by sej to kóžda z nominowanych dorostowych wobdźělnicow zasłužiła. Byrnjež tajki zjawny wotum zwjetša mało wo wuměłskej kwaliće wuprajił a so tohodla woprawnjeneho razu kritisce wobhladować hodźał, jedna so přiwšěm wo woblubowane a naposledk legitimne wašnje zwuraznjenja wole wothłosowacych. W tym zwisku poskića so mały myslowy eksperiment: By-li so někajka pjana horstka, teptaca serbske koło, po tymle procedere za někajki folklorny festiwal kwalifikować móhła, by najskerje nadosć hłosow z Łužicy dóšło, předewšěm potom, hdyž za to tři, štyri kliki kompjuteroweje myški abo wotpowědna ličba porstowanjow na šmóratku dosahaja.

Wuběrna (!) dobyćerka Halleskeho wubědźowanja je z dohromady něhdźe 7 000 hłosow 469 dóstała. Bosćan Nawka

Kónc tydźenja roznjese so zrudna powěsć, zo je čěski dirigent, hudźbnik a komponist Jan Chlebníček nahle zemrěł. Nic jeno Serbski ludowy ansambl česći sej jeho zasłužby wo serbsku hudźbu a jeho prócu při jeje spřistupnjenju serbskej ludnosći.

Jan Chlebníček narodźi so 15. decembra 1935 w čěskich Vikýřovicach. Na konserwatoriju w Kroměřížu da so w předmjetach pišćałka, wioloncello a dirigowanje wuwučować. Wot 1956 do 1958 skutkowaše jako fletist w Morawskej filhar- moniji w Olomoucu. Hižo za čas studija bě tohorunja dirigent při dźiwadle „Jonas Záborsky“ w Prešovje. Po tym, zo bě tam tři lěta dźěłał, nastupi městno jako dirigent w Słowakskim ludowuměłskim ansamblu (SĽUK) w Bratislavje. 1970 přesydli so do Budyšina, hdźež skutkowaše wot 1. nowembra 1969 do 21. julija 1981 jako kapałny mišter a wot 1. awgusta 1989 do 31. decembra 2000 jako nawoda orchestra Serbskeho ludoweho ansambla. 1977 bu z Wuměłskim mytom Domowiny wuznamjenjeny.

Naša wulka šansa je regionalnosć

Mittwoch, 18. Mai 2022 geschrieben von:

Michał Feldmann rozžohnuje so po 30 lětach na wuměnk – zamołwitosć za Wuhladko přewozmje Roman Nuk

Wjelelětny zamołwity redaktor za serbski telewizijny magacin Wuhladko ­Michał Feldmann je so njedawno na wuměnk rozžohnował. Janek Wowčer je so z nazhonitym žurnalistom, kotryž je serbskim a mjeńšinowym prašenjam napřećo jara wotewrjeny, wo Serbach, serbskej telewiziji, wo přichodźe Wuhladka a wuwiću žurnalizma w Němskej powšitkownje rozmołwjał.

Kak sće k žurnalizmej přišoł?

Nimale kóžde křesło w Žitawskim Gerharta Hauptmannowym dźiwadle bě wobsadźene, jako su tam wčera wječor 19. Nysowy filmowy festiwal (NFF) zahajili. Po přez koronu postajenymaj lětomaj ze skrótšenym programom wjeseli so publikum skónčnje zaso na šěsć festiwalowych dnjow z dohromady 90 filmami a dalšimi zarjadowanjemi.

Kniha k 800. jubilejej Bukec

Mittwoch, 18. Mai 2022 geschrieben von:
Kinspork (TM/SN). Sčasom k lětušej 800. róčnicy prěnjeho naspomnjenja Bukec je w nakładnistwje Via Regia w Kinsporku wušoł jubilejny spis „800 Jahre Hochkirch – 800 lět Bukecy“. Zběrka wob­swětluje we wšelakich přinoškach temy ze stawiznow wsy, wosady a wokoliny. W njej wěnuje so tež serbskim wobłukam, zdźěla w serbskej rěči. Historiske a načasne fota 223 stron wopřijacu brošurowanu knihu wobohaćeja. Zajimcy móža sej ju na gmejnje w Bukecach za 12,22 eurow kupić abo sej skazać. Swój jubilej woswjeća tam 11. a 12. junija ze Serbskim ewangelskim cyrkwinskim dnjom.

Přeco dale tak

Mittwoch, 18. Mai 2022 geschrieben von:
Zakładnu mysl Mateja Dźisławka, jednorje spytać z wuměłstwom wědu wo Serbach šěrić, mam za jara dobru. Z dźěłarničkami a zarjadowanjemi podobneho razu je snadź tón abo tamna inspirowany/a nowe ideje wuwiwać – kreatiwnych hłójčkow wšak je dosć. Ćim bóle sej wažu, zo spyta Lipšćan tež serbske elementy zapřijeć. Wězo chce wón, kaž sam praji, z wobrazami a zasadźenjom pisanych barbow na wěste wašnje prowokować. Wulka lěpšina je – a to spóznawam w druhich krajach a kulturach –, zo mnohostronskosć wobohaća. Tuž je derje, zo nastawaja tež pola nas projekty, kotrež so mjez sobu rozeznawaja. Dźensniši dźeń mamy z wužiwanjom socialnych medijow přidatne móžnosće, runje tajke ideje ludźom z cyłeho swěta spřistupnić. Hač wotpowěduje produkt skónčnje tež słodej jednotliwca, je wězo druhe prašenje. Wěste pak je, zo móžemy z kóždym nowym serbskim projektom zajim na našim ludźe zbudźić. Tuž prošu přeco dale tak! Jan Bogusz

Neuheiten LND