Choćebuz/Budyšin (SN/bn). „Kultur[Tagebau]Landschaft“ je titul noweje knihi, kotraž bu minjenu wutoru w Choćebuskim Krajnym muzeju za moderne wuměłstwo a wčera w Budyskej Smolerjec kniharni premjernje předstajena. W Berlinskim nakładnistwje L&H Verlag wušła publikacija je zběrka wědomostnych nastawkow dohromady 19 awtorkow a awtorow rozdźělnych fachowych wobłukow, wobswětlowaca stawizny wudobywanja brunicy we Łužicy a sćěhi toho za přirodu a wobydlerjow kaž tež perspektiwy za čas po zakónčenju hórnistwa w rewěrje. „Zaměr knihi je w prěnim rjedźe nastorčić diskusiju. Tohodla bě awtoram nadawk, spisać jakne teksty, kotrež drje wědomostnemu narokej wotpowěduja, ale so přiwšěm lochce čitać hodźa“, ko-wudawaćel Markus Otto w Budyšinje podšmórny. Knihu sobu wudawaca Heidi Pinkepank doda: „Hladajo na tónle wotmysł smy na to dźiwali, přesuche artikle wobeńć a nastupajo wuhotowanje wjele fotografijow – wulki dźak na tym městnje Maximilianej Hoffmanej – zapřijeć.

Wukon cyłka je pohon

Freitag, 08. Juli 2022 geschrieben von:
Na zakónčacym koncerće wotnožki Budyskeje hudźbneje šule w Radworju je so znowa pokazało, zo maja we wsy a wokolnych wsach sylny dujerski dorost. Jeničce w skupinje Radworbrass tuchwilu wosom serbskich hólcow hromadźe hudźi. A skupina pod nawodom wučerja Clemensa Kowollika smě so zawěsće nad dalšimi čłonami wjeselić, kiž budu so jim přidružić. Třo hólcy, kotřiž hakle jedne lěto na swojich instrumentach duja, su pokazali, što hižo zamóža. Na čim to zaleži, zo je runje w Radworju telko młodych dujerjow? Přičina toho je předewšěm angažement Clemensa Kowollika, kotryž je cyłk před wjele lětami załožił. Zhromadnje hudźić, tak mějach wčera zaćišć, dźěći pohonjuje, štož tomu přisporja swojemu instrumentej swěrny wostawać a pilnje zwučować. Z toho pozdźišo předewšěm hudźbne cyłki kaž Wulkodubrawscy hercy abo dujerjo Radworskeje wosady profituja. Wulki dźak tuž Clemensej Kowollikej za wulki angažement! Bianka Šeferowa

Herman Šleca

Freitag, 08. Juli 2022 geschrieben von:
7. julija 1892 narodźi so w Droždźiju Herman Šleca. Dr. Jan Cyž hódnoćeše jeho pozdźišo ze słowami „wučer, wědomo­stnik a organizator serbskeho towarstwoweho žiwjenja“. Wučer bě w Bukecach, po wupokazanju ze Serbow w šuli blisko Lips­ka (tam bu wjacore razy swojeho skutkowanja za serbstwo dla zajaty), po 1945 na serbskim gymnaziju we Warnoćicach. Z disertaciju wo Janje Pětrje Jordanje zdoby sej doktorski titul. Organizatorisce dźěłaše za wjacore towarstwa, tak jako sekretar Domowiny, wosebje pak zasadźowaše mocy za Serbski Sokoł. Bu sobuzałožer prěnjeje jednoty w Budyšinje w lěće 1920. Mjez 1923 a 1927 bě jednaćel Sokoła. Wot 1923 pisaše w Serbskich Nowinach w „Sokołskim kućiku“ trěbnu sportowu terminologiju a rozprawješe wo dźěławosći jednotow, wot januara 1923 wuchadźeše wokolnik „Sokołske Listy“ jako přiłoha. Wot lěta 1924 redigowaše Šleca „Sokołske Listy“ jako měsačnik. W lěće 1926 wuda mały „Sokołski spěwnik“, 1927 knižku „Prěkuš“ (Reck) jako nawod k zwučowanju. Wón organizowaše tež wjacore kursy za nazwučowarjow, funkcionarow, zajězdy a swjedźenje. Dr. Herman Šleca skónči 26. měrca 1948 swoje žiwjenje. Mikławš Krawc

Wo knihach a kniharni (08.07.22)

Freitag, 08. Juli 2022 geschrieben von:

Před dlěšim časom rozmołwjach so z wučerjom za cuze rěče mjez druhim wo Serbach a jich boju wo zachowanje swojeje ­rěče a kultury. Při tym pokaza wón dosć ambiwalentne nastajenje: Na jednej stronje připóznawaše prócowanja Serbow, swoju kulturu zakitować a folkloru kaž tež nałožki dale pěstować. Na tamnej stronje pak zastupowaše měnjenje, zo nima serbšćina žadyn přichod a zo by so na swěće najlěpje scyła jenož jedna rěč rěčała. Wšitko druhe wšak jenož k njetrjebawšim njedorozumjenjam mjez ludźimi wjedźe. Kajke to spodźiwne słowa z erta wučerja za cuze rěče!

Nowy kulturny poskitk SLA pod hołym njebjom před dopisnicowej kulisu stareho města z poradźenej premjeru

Tajki a hinaši jazz, ukrainski pop, minimal music, akordeonowe zynki na nanajwyšim niwowje, hiphop, ludowa hudźba, rědke kompozicije za smyčkarjow, spoken word, akustiski punk a hudźbno-literarny wječor – prěnja „Kulturna zahroda“ Serbskeho ludoweho ansambla wotbłyšćowaše wuměłski spektrum, kajkiž tak kompaktnje dotal najskerje nihdy w Budyšinje dožiwić njebě. Snano samo překompaktnje – nimale cyły junij předstajichu so pod Röhrscheidtowej baštu stajnje wot srjedy hač do soboty najwšela­koriši hudźbnicy, poeća-performerojo, spěwarjo a dźiwadźelnica –, runje wotydźenju wosta tu a tam tójšto městnow njewobsadźenych. To wšak ničo wo kwaliće jednotliwych programow njewupraja. Nawopak, wosebje snadnje wopytane wukopachu so jako bjezmała intimne wjerški, na kotryž wopytowarjo zawěsće přespěšnje njepozabudu.

„Njeznateho“ Wingera předstajili

Donnerstag, 07. Juli 2022 geschrieben von:
Składnostnje 150. posmjertnych narodnin fararja, spisowaćela a přełožowarja Jurja Wingera čitaše Tomaš Kliman wčera we wobłuku rjadu „Zynki a linki“ Serbskeho ludoweho ansambla na derje wobsadźenej Krawčikec žurli w Chrósćicach štyri skerje mjenje znate powědančka z jeho tworjenja, kiž buchu něhdy w Katolskim Posole kaž tež w časopisu „Łužica“ wozjewjene. Pianistka Soyoung Kim postara so z kom­pozicijemi Bjarnata Krawca wo hudźbne wobrubjenje. Kliman a Kim předstajitaj ­samsny program dźensa wječor w 19.30 hodź. w Budyskej Röhrscheidtowej bašće. Foto: Feliks Haza

„Za čas žiwjenja“

Donnerstag, 07. Juli 2022 geschrieben von:
Budyšin (SN/bn). We wobłuku rjadu „We wuskim zwisku“, wuhotowaneho mjez druhim wot Załožby za serbski lud, ­Domowiny a syće Łužycafilm, dožiwi wčera něhdźe 30 zajimcow prezentaciju dokumentacije „Wenn wir erst tanzen“ na žurli Budyskeho Kamjentneho domu. Pask wotbłyšćuje Wojerowski projekt „Město rejuje“ a portretuje zdobom protagonistow, kotřiž su w minjenym lětdźesatku cyłkownje štyri dźeń a naročniše inscenacije lajskeho rejowanskeho dźiwadła wuwiwali a předstajili. „Rejuješ-li, njemóžeš so schować. Sym sej wěsty, zo je nastał z projekta cyłk, kotryž čas ­žiwjenja wobsteji“, zjima režiser Dirk ­Lienig a wotmołwi na prašenje za wothłosom na film: „Mam zaćišć, zo je do­kumentacija zjawny wobraz Wojerec přewšo pozitiwnje wobwliwował.“ Někotružkuli sylzu ronjacy publikum jemu přihłosowa. Tak rěkaše mjez druhim: „Sym tak hnuta, zo njemóžu runje docyła ničo rjec“, čemuž so bjezmała wšitcy přihladowarjo přizamknychu. Rajner J. Nagel dźakowaše so Lienigej, přisudźejo jemu „wulki respekt. Mam tónle film za serbski, byrnjež so rěč lědma jewiła.

Sama čłowjeskosć

Donnerstag, 07. Juli 2022 geschrieben von:
Dokumentacija – to klinči za často chětro struchłej, napinacej naležnosću, kotraž tohodla zwjetša jeničce „wubranych“ přihladowarjow do kina wabi. Wčerawša prezentacija w rjedźe „We wuskim zwisku“ w sobu wuhotowacym Kamjentnym domje wšak dopokaza, zo njeje žanr na ryzy informatiwny raz a wuswětlowanje „ćežkich“ wobstejnosćow wobmjezowany. Nawopak, mjenje abo bóle připadnje nastaty film „Wenn wir erst tanzen“ zbudźi bjezposrědnje emocije; reakcija publikuma swědči wo tym, zo móže tajkile pask jednu z najbytostnišich kajkosćow čłowjeskosće wotbłyšćować kaž tež wuskutkować, mjenujcy empatiju. Wobdźělnicy projekta „Město rejuje“ reprezentuja woprawdźe diwersny, heterogeny a najebać wšitke rozdźěle přiwšěm so mjez sobu rozumjacy a sej dowěrjacy cyłk, kotryž towaršnosć mjenujemy. Žadyn dźiw tuž, zo planowana filmowa rozmołwa diskusiju njewujewi. Njeje-li njepřezjednosće, njeje tež trjeba debatować. Bosćan Nawka

Nowa doba, dokelž bě nowa doba přišła

Mittwoch, 06. Juli 2022 geschrieben von:

Před 75 lětami, 6. julija 1947, je po Druhej swětowej wójnje zaso serbska nowina wušła

Na prašenje, što zwostanje z toho, štož je w powójnskim času hač do přewrótoweje doby było, njehodźi so lochce zrozumliwa wotmołwa nadeńć. Što pak, hdyž sy sam we wonym času dźěłał? Je wšitko wopak było, ničo hódne? Přećiwo tajkemu zhladowanju so raznje wobaram, tež w mjenje swojich rowjenkow. A to runje na dnju 75. róčnicy wuchadźenja prěnjeho wudaća Noweje doby.

Wěm, zo budźe so za połsta lět hinak sudźić, wo našich skutkach a mojedla njeskutkach. Ale po kotrych měritkach?

Nowa doba, wot 1947 hač do kónca 1990 serbska nowina za Hornich Serbow, bě, telko je jasnje, stołp serbskeje publicistiki a nochcyjo ale bóle chcyjo maćerka slědnych serbskich publikacijow, kaž su to Nowy Casnik, Rozhlad abo Płomjo.

Łužiske swětło w europskim kruhu

Mittwoch, 06. Juli 2022 geschrieben von:

Rěčna mnohotnosć Słowjanow a druhich regionalnych kulturow po cyłej Europje ma so k skrućenju demokratiskeje ciwilneje towaršnosće a Europskeje unije kultiwěrować.

Brüssel/Drježdźany/Budyšin (SN/MiR). Z přikładom za druhe regiony ma so stać Lusatia Glow w třikrajowym róžku Łužicy. Mjezy přesahaca kulturelna kontinuita po Europje ma so k pohłubšenju transnacionalneje zwjazanosće wuwić.

Neuheiten LND