Seminar we Łužicy přewjedli
Serbske młodźinske towarstwo Pawk je swój štyridnjowski seminar w septembrje z młodostnymi awtochtonych mjeńšin Němskeje přewjedł. Mjez sydom wobdźělnikami běchu tež zastupjerjo mjeńšiny Danow w Němskej a Saterskich Frizow. Młodostni rozjimachu temu diskriminacije, w kotrej formje so wona jewi a kak jej napřećo stupiš. Nimo sobotneho Powerserba wulećachu sej wobdźělnicy njedźelu do Delnjeje Łužicy. Seminar bě Pawk hromadźe z Młodźinu europskich narodnych mjeńšin MENS a z pomocu Domowiny organizował.
Jakub Wowčer
Čmjeła Hana do Worklec a Ralbic přilećała
Čmjeła Hana bě sej njedawno do Ralbic wulećeła a rozprawješe dźěćom tamnišeje pěstowarnje wo přihotach na jeje dowol. Tón wšak tež wona, po dołho trajacych wobmjezowanjach koronawirusa dla nuznje trjeba. A tež hosći měješe čmjeła Hana na premjerje w Ralbicach sobu. Zmij Domabor powědaše wo Galapagosu, Pinguin Kurt wo sewjernym čopje a Hana hotowaše so na jězbu z dowolowej łódźu po wulkim morju.
W zelowej zahrodźe byli
Hižo w druhim šulskim tydźenju poby 3. lětnik Worklečanskeje zakładneje šule w zelowej zahrodźe w klóštrje Marijina hwězda. Rano podachu su šulerki a šulerjo z rjadowniskej wučerku knjeni Borboru Bukowej a šulskej wjednicu Sabinu Hejdušcynej pěši do Pančic-Kukowa, zo bychu tam wjac wo neplach nazhonili. Projekt nawjedowaše knjeni Meixnerowa. Dźěći přihotowachu sej mjez druhim sami dobry wobjed z neplow a podachu so nasyćeni kaž tež mudriši zaso na dompuć. Jurij Bjeńš
Kak su Tři Žony swoje mjeno dóstałe
Max Grundmann bě original. W jeho Běłochołmčanskej hospodźe „Tři lipy“ knježeše zwjetša wulkotna nalada. Wón pochadźeše z – we Wojerecach a wokolinje – derje znateje a česćeneje swójby wobchodnikow, předewzaćelow a rjemjeslnikow. „… wysokozrosćena postawa ze šěrokimaj ramjenjomaj, korpulentna hač do wysokeje staroby; muž, kiž je hubu stajnje na prawym blaku měł. Swojim hosćom napřećo bě, tak so praji, přeco jara šćedriwy“, piše Werner Thomas w swojej knize „Powěsće a dalše stawiznički wokoło a z Běłeho Chołmca“ wo bywšim hosćencarju, kiž bě so z kolesom jěducy stajnje z hrónčkom „Purumpumpum, der Grundmann kummt“ připowědźił. Wšědny dźeń zmištrowa ze šćipatym jazykom a (sebje)ironisce. „Wón přežiwi čas kejžora a je so njehladajo někotrehožkuli wušparanja tež přez dobu Hitlera předrěł“, Thomas dale piše, „… zwjetša hódnoćachu jeho hdys a hdys prowokowace wustupowanje jako žort.“ To njeje pozdźišo za čas Němskeje demokratiskeje republiki hinak było. Postajenja knježerstwa, wólby abo tež wšědny dźeń w hospodźe komentowaše wón na cyle swojorazne wašnje.
Wuspěšny pčołar, wjelelětny wobornik, spěwar a wuběrny ...
Rentnar a što potom – wuměnkarsku swobodu wužiwać abo wužadanje přiwzać (33)
Ludźi ze słódnym mjedom zapleńčić, so zamołwiće wo wěstotu druhich starać a lubowarjow chóroweho spěwanja z lóštnymi pěsnjemi zawjeselić ma mjeztym 80lětny agilny Pěskečan Beno Pólk za samozrozumliwe. Tele tři wužadace činitosće wobhladuje wón jako nošne stołpy swojeho wuměnkarskeho derjeměća. Formował a skrućił bě sej je z přikubłanymi kajkosćemi z časa dźěćatstwa.
Narodźiwši so w druhim lěće suroweje Druheje swětoweje wójny nazhoni jako najmłódše mjez sydom Pólkec dźěćimi, što rěka pod chuduškimi poměrami a přiwšěm z lubosću maćerje kubłany wotrosć. Nan je dźě so hakle 1949 z wójnskeje jatby domoj wróćił. Derje dopomina so Beno Pólk hišće na swój šulski čas. Sedmjo nóžkowachu při kóždym wjedrje – při rjanym wjedrje bosy a hewak w črijach z drjewjanymi pódušemi – do Njebjelčanskeje šule. Nazymu ducy domoj dachu sej za Serbskimi Pazlicami stajnje prawu rěpku słodźeć, a hłódny brjuch bě změrowany.
Potencial wobsteji a je wuznamny
Wobchad z regionalnej twarskej kulturu gmejnam w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wulke wužadanje
Tykowane chěže wotbłyšćuja w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty za region typisku twarsku kulturu. W kotrej měrje pak wone hišće aktualny wobraz tamnišich komunow postajeja? Abo što gmejny činja, zo bychu pomhali wonu twarsku substancu zachować, tele swědstwa hornjołužiskeje wjesneje architektury wonkownje saněrować a zdobom nutřka načasnym narokam žiwjenja wotpowědować?
Za skupinu studowacych w masterskim směrje Regionalne wuwiće a přirodoškit Wysokeje šule za naslědne wuwiće w braniborskim Eberswaldźe bě wot zarjada biosferoweho rezerwata namjetowana tematika „Sydlenske wuwiće a za region typiske twarjenje w biosferowym rezerwaće“ přewšo wužadowaca. Tak zaběrachu so z njej we wobłuku studentskeho projekta. Za čas koronapandemije su woni ze Stróže hišće młodu tradiciju zhromadneho dźěła mjez partneromaj dale wjedli.
Klementinum – kubłanišćo serbskich teologow – Na serbskich ...
W serialu „Na serbskich slědach
po Praze“ wjedźe bywši Pražan
Marek Krawc čitarjow na městnosće
w čěskej stolicy, kotrež maja
tež za nas Serbow wulki wuznam.
Dźensa: Klementinum
Po Praskich Hradčanach je Klementinum najrozsahliša skupina baroknych twarjenjow w čěskej stolicy. Do lěta 1556 běchu 32 małych domow, sydom statokow, tři cyrkwje, dwě zahrodźe kaž tež jedyn klóšter na jeho městnje blisko Karloweho mosta. Po zasydlenju jezuitow 1556 wuzwolichu sej jich zastupjerjo tónle powabliwy blečk wosrjedź stareje Prahi, zo bychu sej tam swoje nadobne sydło natwarili, kotrež ma hač do dźensnišeho raz kruteho, wot wonkowneho swěta wotzamknjeneho hrodu. W jeho nutru pak knježeše a knježi nadal čiłe wědomostne žiwjenje.
Gundermann je žiwy!
Rewija Toma Kühnela wabi łužiskich fanow
Wjesoła powěsć rěkaše: Gundermann je žiwy – dźakowano pisarce scenarija Laili Stieler, dźakowano filmowemu režiserej Andreasej Dresenej, dźakowano chronikarjam kaž Richardej Englerej, Hansej-Dieterej Schüttej a Grit Lemke kaž tež mudremu postupowanju jeho swójby a tak namrěwcam prawa tež něhdźe 66,6 lět po jeho narodźenju we Weimaru. Najebać wjacore hudźbne česćace předstajenja revivalbandow inkluziwnje Gundermannoweje stareje skupiny Die Seilschaft – nětko z Christianom Haasu po puću – sy so přiwšěm tróšku wo dalewobstaće jeho twórby bojeć dyrbjał. Tola nětko sadźi Drježdźanski Činohrajny dom z kruchom „Gundermann – wšitcy abo žadyn“ energiske kaž tež dynamiske znamjo a twori z „Rewiju wo rjekach, trawje a wuhlu“ Toma Kühnela dobru wotpomoc, kotruž po lońšej wuspěšnej prapremjerje tež w nowej hrajnej dobje znowa pokazuja.
Pisaše a wozjewješe bjez přestawki
Wučer, pčołar, narodny prócowar Jan Bohuwěr Mučink
Swójbje serbskeho hladarja pućow w Njechanju (Nechen) pola Lubija narodźi so 12. požnjenca 1821 prěnje dźěćo, kotrež dachu wukřćić na mjeno Jan Bohuwěr. Bě to dramatiski čas, w kotrymž bě hólc na swět přišoł: čas přełama, čas wójny mjez mocami, kiž so po dobyću nad Napoleonom 1813 na němski narodny stat nadźijachu a tajkich, kotrež chcychu to stare zdźeržeć. Wójna wuliwaše so 1848/1849 w rewoluciji, wona pak swój cil njedocpě. Demokratija bu pobita, w Drježdźanach započatk meje 1849, ale tež w tamnych němskich statach.
Srjedź 19. lětstotka bě pak tež čas industrijneje rewolucije, kotraž njeje so zadźeržeć dała. W lěće 1835 běchu so Drježdźany a Berlin přez železnicu zwjazali, w samsnym času jědźechu prěnje parołódźe po Łobju. Jědnaće lět pozdźišo hižo wjedźeše železniska čara z Drježdźan přez Biskopicy hač do Budyšina a krótko po tym hač do Zhorjelca a Wrócławja. Hornja Łužica bu swětej wotewrjena. Traješe-li jězba z Drježdźan do Budyšina z konjacym zapřahom dotal cyły dźeń, trjebaše ćah jenož hišće hodźinu a 44 mjeńšin.
Serbske tworjace wuměłstwo wobohaćiła
K 50. posmjertninam wuměłče Dorotheje von Philipsborn
Dorothea von Philipsborn narodźi so 20. róžownika 1894 jako třeće dźěćo zemjanskeje swójby w šleskim Strehlitzu pola Schweidnitza, dźensa Strzelce Świdnickie. Hižo zahe jewjachu so jeje talenty paslenja a modelěrowanja kaž tež zajim za rěče. Pozdźišo nawukny wona francošćinu a jendźelšćinu. Jako 16lětna wukubła so na rězbarku na Akademiji wuměłstwa we Wrócławju a po tym w Drježdźanach. Kónc Druheje swětoweje wójny běše nuzowana swoju domiznu wopušćić. Staršej bratraj a wona wzdachu so wjetšeho kubła, a bjez zamóženstwa namaka Dorothea von Philipsborn z dwěmaj přistajenymaj – ze swojej bywšej wučerku a swojej domjacej – prěni kwartěr w Trjebinskej korčmje. Kónc 1940tych lět přidruži so žónskej trójce hišće molerka a wučerka wuměłstwa Eva-Maria Volck, wuhnanča z baltiskeho města Rigi. Wottam pochadźeše tež pola nas znaty wuměłc Friedrich Krause-Osten, molowacy wosebje w Slepom. Wosom lět pozdźišo namaka sej kwartet žonow přijomniše přebywanišćo w Běłej Wodźe.
