Planować lědma móžno

Freitag, 19. März 2021 geschrieben von:
Marian Wjeńka

Čim dlěje smy wšědnje wot koronoweje pandemije wobwliwowani, ćim bóle so jednory čłowjek runje tak kaž wědomostnik praša, kak so kriza na wšelake žiwjenske wobłuki wuskutkuje. Što čini měsac wob měsac podlěšacy so lock­down z młodostnymi, što budźe z hospodarstwom, z turizmom atd. Dalši tajki wobłuk su najwšelakoriše serbske towarstwa. Wone dźě so runje tak z koronu bědźa. Sportowcy njemóža trenować a žane dypkowe hry přewjesć, spěwarki a spěwarjo w chórach njemóža zwučować a so na koncerty přihotować, lajske dźiwadłowe skupiny tohorunja žane nowe hry nazwučować njemóža.

Wo dialektice tradicije

Freitag, 12. März 2021 geschrieben von:
Cordula Ratajczakowa

Tydźenja su krótkostudiju „Ludowe wuměłstwo jako serbska moderna?!“ na digitalnej nowinarskej konferency předstajili. Hłownje wusměrja so studija na to, najprjedy raz zběrać, što wšo su lajscy wuměłcy w NDRskim času nadźěłali ­a hdźe wudźěłki dźensa namakaš. Dalše prašenje bě estetiskeho razu, mjenujcy, kajki inowatiwny potencial wone maja a kak hodźi so dźensa na tradiciju nawjazać. Předstajili su mjez druhim tekstilne přikłady, kotrež zwjazuja tradicionalne rjemjesło kaž módroćišć abo wušiwanje z modernej modu.

Wójna traje mjeztym 20 lět

Freitag, 05. März 2021 geschrieben von:
Marko Wjeńka

Wot zjawnosće lědma hišće wulce wobkedźbowane je zwjazkowe knježerstwo před něšto dnjemi wobzamknyło, zasadźenje Zwjazkoweje wobory w Afghanistanje wo dalše lěto hač do kónca januara 2022 podlěšić. Smy so mjeztym hižo na to zwučili, zo knježerstwo to w mjenje bóle prawidłownych wotstawkach čini. Přihłosowanje zwjazkoweho sejma je tak derje kaž wěste. Směmy potajkim z toho wuchadźeć, zo za tónle „dyrdomdej“ wudatym dźesać miliardam eurow dalše miliardy k tomu přińdu. Dotal je wjace hač połsta němskich wojakow w kraju pod Hindukušom „padnyło“.

Tajki luksus sej radšo njedowolić

Freitag, 26. Februar 2021 geschrieben von:
Axel Arlt

Kubłanski a pedagogiski personal zakładnych a spěchowanskich šulow nětko přećiwo koronawirusej šćěpić, to ma sakska strowotniska ministerka Petra Köpping za zmysłapołne z widom na wote­wrjenje šulow a dźěćacych dnjowych přebywarnjow. Za to poskića so šćěpiwo ­jendźelsko-šwedskeho předewzaća AstraZeneca. Ministerka wo tym rěči, zo su za wony serum dale swobodne šćěpjenske terminy, tohodla su so rozsudźili z mjenowanym kruhom wosobow do šćěpjenja prioritneho schodźenka 2 zastupić.

Wakcin AstraZeneca jara derje před ćežkim schorjenjom bjezdwěla škita. Ludźi pak njeje tónle ryzy fakt dotal přeswědčił. Woni maja zamylace ličby nastupajo skutkownosć před wočomaj, kotrež pozdatnje sugeruja, zo byštej tamnej tuchwilu w našim kraju zasadźenej šćěpiwje firmow BionTech/Pfizer a Moderna skutkownišej byłoj. Fachowcy rěča hižo­ wo „wopačnym twjerdźenju, zo budu pozdatnje podležane šćěpiwa runje tam zasadźene, hdźež su nuznje trěbne“.

Bjermy sej chwile „niksować“

Freitag, 19. Februar 2021 geschrieben von:
Milenka Rječcyna

Prěnje kroki nawróta do dokoronoweje wšědnosće su sčinjene. Šulerjo zakładnych šulow, zakónčacych lětnikow na srjedźnych a wyšich šulach kaž tež gymnazijach smědźa zaso w šuli wuknyć. Wobchodam je dowolene twory předawać, tež hdyž z wobmjezowanjemi. Nadźija rosće, zo wróći so nam žiwjenje kaž před lětom, jako bě korona tema w dalokej Chinje. Tehdy smy informacije wo strašnym wirusu jeničce zaćichim na wědomje brali. Tele „zaćichim“ chowa w sebi „ćicho-ćišinu“. Ju mějachmy, mamy a změ­jemy hišće chwilu wutrać – toho sym sej wěsta. Što činić z nanuzowanej wobmjezowanosću? Zasudźamy tych „tam horjeka“ abo dwělujemy na wuprajenjach „tych fachowcow“, kotřiž maja na njeličomne prašenja wotmołwjeć. Abo wužiwamy ćišinu, dźělić to bytostne wot njewažneho. Dobry puć k tomu je tak mjenowane „niksowanje“. Što, wy njewěsće, što niksowanje je? Jako běch prěni króć słowo čitała, přińdźe mi do mysli naše serbske słowo nyganje abo tež nygnjenje. Tón abo tamny sej zawěsće tež nygnje, hdyž niksuje.

Nowa značka whustym dźunglu

Freitag, 12. Februar 2021 geschrieben von:
Bosćan Nawka

Přečasto wšak ju dotal hišće widźeli njejsmy­, a tola je so mjeztym tež w Němskej zadomiła: Najnowša značka, kotraž ma konsumentam rozsud za hodźacy so produkt wolóžić, je takrjec přewšo spłóšiwa sorna a tuž jenož z wulkej sćerpnosću tu a tam a předewšěm snano identifikujomna. Nětko pak je so awtorej tutych linkow poradźiło, po wěčnym łakanju jednu z nich woprawdźe wuhladać, a to móličku na škleńcy błótowskich kisałych kórkow. Nutriscore mjenowana „ampla za žiwidła“ je cyrobiznam wuswědčenje, kak strowe/njestrowe naposledk su – znajmjeńša teoretisce. Hinak hač podobna skala w susodnym habitaće za elektrotechniku smě so nowopřichadnik dospołnje dobrowólnje po husćinje hibać, a štó žno rady swoje njedostatki do praweho swětła staja, njeje-li k tomu nuzowany? To bě hižo problem přiwu­zneho prjedownika ze swójby škitarjow přetrjebarjow – z wuslědkom kaž „dosahace“ abo špatnišo nochcyše so runjewon wjele wudźěłkow z logom „Stiftung Warentest“ na etikeće pyšić.

Mjenje wobchada a naraz sněh?

Freitag, 05. Februar 2021 geschrieben von:
Bianka Šeferowa

Kajki bě to rjany spočatk zymskich prózdnin. Wot soboty hač do póndźele mějachmy najrjeńše słónčne wjedro, a zdo­bom je so znowa sněh našoł. Po­prawom móhli to kaž dar zrozumić, kotryž su dźěći za swoju wutrajnosć za čas lock­downa dóstali. Wjedro je ludźi po cyłej Łužicy z domow wabiło, zo bychu so pod hołym njebjom pohibowali. Po wjele lětach wuhladach samo zaso sněhako­warjow na zasněženych polach. A dźěći wužiwachu kóždužkuli małku abo wjetšu hórku za sankowanje.

Zo smědźachmy so skónčnje stajnje zaso raz nad sněhom wjeselić, wšak překwapja. Minjene lěta bě jich jenož jara mało dnjow ze sněhom, hdyž scyła. Klima­ so měnja, a dyrbimy wuskutki znjesć. Hižo w oktobrje je přećelka z po­směwkom powědała, zo liči w zymje z wjele sněhom. Wšako smy w času pandemije tak a tak mjenje z awtom po puću. Hladajo na swójski staw jězdźenych kilometrow zwěsćich tež ja jasnje mjenje porno tamnym lětam. A to njeběch zawěsće jenička. Tež lětadłowy wobchad je hi­žo nimale lěto přetorhnjeny. Prognoza přećelki, byrnjež to chutnje njeměniła, je so zwoprawdźiła – kak rjenje!

Hłowu do sněha njetyknyć

Freitag, 29. Januar 2021 geschrieben von:
Bianka Wjeńcyna

Korona ma nas ze swojimi mnohimi mjezwočemi dale w horšći, hač so nam to lubi abo nic. Preč hladać a skoržić njepomha. Sym sej chětro wěsta, zo je čłowjek sam na tutej mizerje wina. Wšědnje widźu, kak ludźo wosamoćeni a z nahubnikom zababjeni po hasach brodźa, lědma druhemu do woči hladajo a strowjo. Ně, to zawěrno rjenje njeje. Njewěm, hdy sym posledni raz někomu ruku na postrow dała a jeho přećelsce wobjimała.

A ně, tež ja njejsym w swojim powołanju za system relewantna. Lěkarjow a žony a muži w hladarnjach a starownjach njemóžu wysoko dosć chwalić za to, štož wšědnje na swojim městnje zdokonjeja. Ja tajke powołanje bohužel nimam. Tola tež ja sym njehladajo na to žiwa a spytam něšto zeskutkownić. Sym kruće wo tym přeswědčena, zo je w dźensnišej, nas wobdawacej zymnoće dźeń a wažniše, zo so sami wo swoju duchownu cyrobu a wo tajku tež za swojich lubych staramy. Sprawny posměwk, krótke nygnjenje, lube słowčko. Přichilnosć. Hižo to ćežku dušu na wokomik wolóža a wutrobu wote­wrja. Sprawny posměwk je tež za nahubnikom widźeć a čuć.

Rozsudy ludźom prawje rozjasnić

Freitag, 22. Januar 2021 geschrieben von:
Marian Wjeńka

Kaž smy minjene dny po rozmołwje kanclerki a ministerskich prezidentow a prezidentkow słyšeli, čakaja na nas hač do 14. februara potajkim dalše přiwótřene naprawy, zo bychu so wulke ličby inficěrowanych z koronawirusom a zemrětych skónčnje pomjeńšili. Hdyž so to z dotal płaćiwymi naprawami poradźiło njeje, najskerje žanoho hinašeho wupuća njeje, hač kontakty dale wobmjezować, a byrnjež postajenja hišće tak krute byli. Hłowna wěc, zo je wšitcy tež zwoprawdźa a dodźerža. Hustohdy dźě su so mnozy w zašłosći runje tam natyknyli, hdźež so ludźo zetkawachu, hačrunjež to dowolene njebě.

Što kriza wšitko zdokonja

Freitag, 15. Januar 2021 geschrieben von:
Cordula Ratajczakowa

Před lětom přebywach na wědomostnej dźěłarničce we Waršawje, a dokelž bě jedyn z wobdźělnikow wegetar, smój kóždy dźeń hromadźe wegetarisce wobjedowałoj. Tež wječor w restawranće měješe so kóždy po ćichim prawidle wosebiteje zhromadnosće, so mjasa wzdać. Jónu pak mje pražena mexiska kołbasa chorizo tak wabješe, zo sym so solidarity wzdała. Hněwny komentar po zdaću tež nabožnych přičin dla wegetara wšak nablaku rěkaše: „You are eating my uncle!“ – „Ty jěš mojeho wuja!“

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND