Aus der aktuellen Ausgabe vom Dienstag, 14 August 2018

Berlin (dpa/SN). Centralna rada Sintow a Romow žada sej w debaće wo dźěćacym pjenjezu wot předsydki SPD Andreje Nahles, zo so wot wyšeho měšćanosty Duisburga Sörena Linka (SPD) distancuje. „Strona z wulkej ličbu wote mnje wulce waženych politikarjow njesmě tajke rasisistiske zwuraznjenja prosće stejo wostajić“, rjekny wčera předsyda rady ­Romani Rose. Wón Andreju Nahles w lisće wo to prosy, na zetkanju z wyšimi mě­šćanostami 27. septembra w Berlinje ­so wobdźělić směć.

Sören Link rjekny w rozmołwje z dpa: „Mamy tuchwilu 19 000 Sintow a Romow z Rumunskeje a Bołharskeje w Duisburgu.“ Wón dyrbi so z ludźimi zaběrać, „kotřiž cyłe dróhi zanjerodźeja a problem wulkich myšow přiwótřeja“.

Argumentacija wyšeho měšćanosty Linka je rasistiska, zwjazana „z wumje­towanjom njehygieniskeho žiwjenskeho wašnja, kotrež wulki myše přićahuje“, Rose kritizuje. „W Němskej su tysacy Romow z Rumunskeje a Bołharskeje, kiž tu dźěłaja a socialne přinoški płaća.“

Ideje kultusa zwoprawdźeja na wšitkich družinach kubłanišćow

Drježdźany (SN/MiR). Sakske ministerstwo za kultus je w nowym šulskim lěće na zakładnych kubłanišćach nowy šulski porjad zawjedło. Z nim chcedźa indi­widualne spěchowanje šulerjow sylnić a fleksibelnišo wuhotować. Za kóžde dźěćo chcedźa tuž wuwićowy staw zwěsćić a z toho pedagogiske naprawy wotwodźeć. Nowy porjad zmóžnja prewentiwne naprawy kaž tež spěchowanje wosebje nadarjenych šulerjow.

Romojo su po cyłej Europje rozšěrjena narodna mjeńšina. W mnohich krajach Europskeje unije žiworja jich přisłušnicy na kromje towaršnosće. Z blakami so nastróžiš, widźiš-li, hdźe dyrbja bydlić. Často je so Europski parlament z njespokojacym połoženjom Romow hižo zaběrał, skutkowny přełamk pak docpěł njeje. Hdyž Duisburgski wyši měšćanosta SPD, rěčo wo socialnych problemach w swojim měšće, zaso prastary předsudk přećiwo nam dale dosć njeznatemu ludej šěri, jewi so jedne: We wokomiku po zdaću najwjetšeje bjezradnosće ranja najsłabšich. Wot towaršnosće wustorčeni dźě woni ničo zhubić nimaja. Nastał je ponižacy a spowšitkownjacy wobraz, tyjacy zdobom strachej namocy přećiwo Sintam a Romam tež w Němskej. Nichtó pak njerěči wo tych tysacach wukrajnych Romow, kiž w našim kraju dźěłaja a socialne wotedawki płaća, kaž předsyda Centralneje rady Sintow a Romow Romani Rose zwěsći. Axel Arlt

Drježdźany (dpa/SN). W dźesać sakskich chłostarnjach je dale a mjenje zakazanych handyjow mjez jatymi. Ličba mobilnych telefonow, kotrež su zastojnicy našli, so pomjeńša. Po informacijach sakskeho justicneho ministerstwa bě jich loni hišće 281, před lětomaj 372, před třomi lětami pak 454 handyjow.

Dotalne naprawy potajkim skutkuja, zdźěli rěčnik ministerstwa wčera w Drježdźanach. Předewšěm kontrole z psom, kotryž zamóže handyje wučuchać, kaž tež přepruwowanja jastwowych rumnosćow a dźěłowych wobłukow jatych wottrašeja sej handy na ilegalne wašnje wobstarać. Hač do kónca junija su w 166 padach tajki našli.

Stajnje zaso so mobilne telefony wotwonka do jastwa dóstawaja. Předewšěm wopytowarjo tajke sobu noša, abo je cyle jednorje přez murju ćisnu. W jednotliwych padach jeći handy sobu přinjesu, hdyž jatbu nastupja.

Přichodnje chcedźa w jastwach wosebitu techniku instalować, kotraž signal handyjow myli. W Drježdźanskim a Lipšćanskim jastwje ma instalacija dohromady 2,7 milionow eurow płaćić.

Hladajo na kritiku, zo njeměli němčinu rěčacy so w Serbskim sejmje angažować, pisa Peter Kroh z Neubranden­burga:

Štóž jendźelsce njerěči, njemóže přiwisnikow abo tež přećiwnikow brexita rozumić. Štóž rusce njerěči, njerozumi tych, kiž rusku Krim podpěruja, abo tych, kotřiž maja ju za Ukrainu. Štóž pólsce njerěči, njemóže politice strony Prawo a sprawnosć přihłosować abo ju kritizować. Štóž woměrje wo tychle sadach rozmysluje, změje to wšo za njezrozumliwe, abo?

Spisowaćel Jan Skala, kiž je w serbskej rěči (hač do dźensnišeho jimacej) basnje a němskej rěči (hač do dźensnišeho čitanjahódnej) artikle pisał, měješe nastajenje, zo su tež mjez serbšćinu njerěčacymi přećeljo, přiwisnicy a zakitowarjo „wěcy Serbow“ – ludźo, kotřiž za prawa a zajimy serbskeje narodneje mjeńšiny wojuja. Zdobom wědźeše wón wo „druhej stronce medalje“: Něchtóžkuli serbskorěčny jedna sčasami na njedobro serbskosće, na přikład ze sebjeizolowacym myslenjom a skutkowanjom abo z njetolerantnym wobchadom ze swětawotewrjenymi hinak myslacymi a začuwacymi. Ja sym jeho nahlada.

Praha (ČŽ/K). W prěnim połlěće 2018 je čěska policija 2 376 ilegalnych migrantow zadźeržała, 152 wjac hač w samsnym času loni. Najwjace z nich chcyše bjez ­dowolnosće z Ukrainy, Moldawskeje a Ruskeje do Čěskeje republiki. W ćahach abo busach lepichu zastojnicy 124 tak mjenowanych transitnych ilegalnych migrantow. 69 z nich su byli ćěkancy z Iraka, pjatnaćo z Nigerije a dźesaćo ze Syriskeje. Wotpowědne ličby z čěskeho nutřkowneho ministerstwa je wozjewiła powěsćernja čtk. Legalnje přebywaše kónc junija w Čěskej 542 746 wukrajnikow, 255 995 z nich z dowolnosću nachwilneho přebytka. 286 751 wukrajnikow stajnje w kraju bydli. Legalnje přebywa w Čechach a na Morawje wjace hač 122 000 Ukrainjanow a 114 000 Słowakow. Z nahladnymi ličbami su tohorunja Vietnamjenjo, Rusojo, Němcy a Polacy zastupjeni. Cyłych 44 procentow wukrajnikow z dowolnosću nachwilneho přebytka je w Čěskej dźěła dla. Hač do kónca junija je tam 774 wukrajnych staćanow wo mjezynarodny škit prosyło, mjez nimi 205 Ukrainjanow, 87 Georgičanow, 46 Rusow, 45 Vietnamjanow a 41 Iranjanow.

Budyski filmowy palast za tójšto pjenjez wobšěrnje rozšěrja

Budyšin (SN/MWj). Štóž sej w kinje rady dobry film wobhlada, smě so wjeselić. Přetož w Budyskim kinje budźe za to bórze hišće wjace składnosćow. Tam su dźensa zakładny kamjeń za wobšěrne rozšěrjenje filmoweho palasta połožili. Na nawodu domu Andreasa Schneidera a jeho wjace hač dwaceći sobudźěłaćerjow čaka nětko čas połny napjatosće, ale tež předwjesela.

Něhdźe 3,5 milionow eurow chcetaj Marlis a Heiner Kieft jako wobhospodarjerjej do filmoweho palasta inwestować. Planowany je nowotwar na łuce za tuchwilnym twarjenjom. Tam ma nowa žurla za hač do 100 wopytowarjow nastać. Dwě dalšej matej hosćom 87 a 72 městnow skićić. Tež w tuchwilnym kinje samym so něštožkuli změni. Tak chcedźa wobstejace štyri žurle runje tak ponowić kaž foyer z předawanišćom lisćikow, zakuskow a napojow. Inwestować budu tohorunja do noweje techniki.

Bydli hišće w chěžce železnicarja

W druhej połojcy 19. lětstotka za čas industrializacije twarjachu tež w Hornjej Łužicy železniske čary. Runočasnje nastachu dwórnišća, stražniske chěžki a wuhibkarnje. W lětnjej seriji so rozhladujemy, kak trěbne wone něhdy běchu a što je so z nimi stało. (15)

Pančicy-Kukow. Přizjewjenje šulskich nowačkow za šulske lěto 2019/2020 wotměje so na Šuli Ćišinskeho w Pančicach-Kukowje štwórtk, 16. awgusta, w času wot 7 do 17 hodź. a pjatk, 17. awgusta, wot 7 do 14 hodź. w sekretariaće šule. Komuž so wobaj terminaj njehodźitej, ­njech dorěči sej móžny čas pod telefonowym čisłom 035796/ 96 241. Přizjewić maja so wšitke dźěći šulskeho wobłuka, kotrež hač do 30. junija 2019 šeste žiwjenske lěto dokónča. Wróćostajene dźěći dyrbja so znowa přizjewić. Starši njech narodźenske wopismo njezabudu.

Policija poradźuje

Budyšin. Wo wukubłanskich a dźěłowych móžnosćach pola zwjazkoweje policije w Sakskej informuja štwórtk, 16. awgusta, wot 16 hodź. w powołanskim informaciskim centrumje Budyskeje dźěłoweje agentury na Nowosólskej. Přizjewić so zajimcy njetrjebaja.

Z měšćanostu rěčeć

Wojerecy. Rěčnu hodźinu změje Wojerowski wyši měšćanosta Stefan Skora (CDU) zajutřišim, štwórtk, w 16 hodź. w awli přichodneje wyšeje šule (bywši Zusowy gymnazij). Tam chcedźa twarski staw rozłožić a na prašenja wotmołwjeć.

Susod wina njebył

Hbjelsk. Wuhladawši w haće na swojej ležownosći mortwej rybje wołaše wobydler Hbjelska njedźelu dopołdnja policiju, dokelž tukaše, zo bě susod snano škódnu maćiznu do hata kidnył. Zastojnicy tuž proby wody sobu wzachu. Ničo pak na to njepokazowaše, zo móhł susod z tymle „padom“ něšto činić měć. Jako wobsedźer mjenujcy wjace powětra do hata wjedźeše, běchu ryby nadobo widźomnje agilniše. Dwěmaj bě w ćopłej wodźe po wšěm zdaću kislik wušoł.