Aus der aktuellen Ausgabe vom Dienstag, 25 Juni 2019

Wjace pjenjez za jewišća

Zły Komorow. Braniborske ministerstwo za wědomosć, slědźenje a kulturu je tele dny přidźělenja srědkow za cyłkownje šěsć dźiwadłow a orchestrow pře­podało. Na přikład dóstanje Nowe jewi­šćo Zły Komorow w přichodnych štyrjoch lětach dohromady 11,5 milionow eurow. Pjenjezy maja mjez druhim „přiměrjenju tari­fowych zrěčenjow“ słužić, kaž ministerstwo zdźěla.

Přistajeni serbšćinu wuknu

Budyšin. Skupina sydom serbšćinu wu­k­njacych přistajenych Budyskeje wotnožki Sakskeho krajneho zarjada za šu­lu a kubłanje (LaSuB) je takrjec jako zakónčenje nalětnjeho semestra wčera redak­ciju Serbskich Nowin a Serbski rozhłós wopytała. Tam zeznajomichu so z dźěłom serbskich žurnalistow. Rěčny kurs, kotryž Benedikt Cyž nawjeduje, chcedźa po wulkich prózdninach dale wjesć.

Čěska – wulkomóc ekofarmow

Z laneho symjenja w Błótach słódny wolij wudobywaja

Błóta (SN/BŠe). Hona w Błótach błyšća so w cunjej módrej barbje. Móžno je tole hižo sta lět stareje tradicije plahowanja lenu dla, kotryž hnydom w regionje předźěłuja. Bjezdwěla najznaćiši je čerstwy błótowski lany wolij. Lětsa plahuja ra­ta­rjo rostlinu na něhdźe 210 hektarach. To je trochu mjenje hač loni. Wina na tym bě suchota we wegetaciskej periodźe. To­ho­dla bě wunošk cyłkownje ně­hdźe 40 tonow jasnje snadniši hač wo­čakowa­ny. Pjeć błótowskich burow pak njeje so zatrašić dało a je tež lětsa zaso len wusyło. Tohodla móža wobydlerjo a turisća wulke ratarske přestrjenje tuchwilu w cunich módrych barbach dožiwić.

Załoženje Weimarskeje wuměłskeje šule­ Bauhaus w lěće 1919 twori zazběh po njej pomjenowaneho, hač do dźensnišeho wuskutkowaceho so hibanja. Nimo Weimara lětsa wosebje w Dessauwje a Berlinje na jubilej spominaja. Tež we Łužicy su protagonisća Bauhausa slědy zawostajili.

Choćebuz (SN). Braniborski krajny muzej za načasne wuměłstwo (BLMK) přihotuje tuchwilu wosebitu wustajeńcu „Njeznata moderna“. Přehladka, kotruž chcedźa nazy­mu wotewrěć, wěnuje so přewažnje architektoniskemu tworjenju na přikład Konrada Wachsmanna, Ludwiga Miesa van der Rohe a Lilly Reich, kotřiž běchu mjez druhim w Choćebuzu, Złym Ko­morowje, Grodku, Wjelcej, Zielonej Górje a Trzebiechowje skutkowali.

Róžant (TŠo/SN). Njewšědnu knižnu premjeru dožiwichu Róžeńčanki a Róžeń­čenjo na najdlěšim dnju lěta. Na Glawšec statoku wosrjedź wsy předstaji Diana Šołćina njedawno jako licencne wudaće w Ludowym nakładnistwje Domowina wušłu dźěćacu knihu „Findus a hara z honačom“. Wona bě tekst šwedskeho awtora Svena Nordqvista do hornjoserbšćiny přełožiła a předčita někotre wujimki z nowostki.

Při najrjeńšim wjedrje dožiwi minjeny pjatk něhdźe 80 dźěći ze staršimi na wulkotnje po ilustracijach Nordqvista wuhotowanym statoku šwedske popoł­dnjo. Nimo čitanja słušachu kołbaski w całće runje tak k tomu kaž cymtowe zawitki. Samo Pettersson a Findus, sćělesnjenaj wot Pětra Brězana respektiwnje Bena Šołty, kaž tež kokošce z jeju statoka dźěći z překwapjacym wustupom zawjeselichu.

Zajim za serbsku nowostku bě tak wulki, zo na předań poskićene eksem­­pla­ry ani njedosahachu. W Budyskej Smolerjec kniharni pak maja publikaciju hišće na składźe.

Lipsk (SN). Po cyłozwjazkowym ekstremnym lěću 2018 je Němska lětsa, štož sucho­tu nastupa, dźělena. Na juhu maja mało starosćow, na sewjeru porno tomu woda w pódźe pobrachuje. To wujewja monitor suchoty Helmholtz-centruma za wobswětowe slědźenje w Lipsku.

Situacija na sewjeru a wuchodźe spočatk lěća njeje přihódna. Njedostatka wody­ w pódźe dla móža hoberske ćeže za ratarstwo, lěsy a łódźny transport na rěkach wurosć. „Na sewjeru a wuchodźe Němskeje je póda hač do 25 centimetrow hłuboko sucha. To je předewšěm za pola problematiske“, wuswětla Andreas Marx z Helmholtz-centruma. Hač do 1,80 metrow hłubokosće w pódźe pokazuje monitor njezwučenu suchotu samo na wulkich płoninach. To wjedźe k strachej lěsnych wohenjow a bjerje štomam škit před škódnikami. Niłkeje wody w jězorach dla so tam algi rozpřestrěwaja. Při­wšěm njeměli połoženje předramatizować, klimowy fachowc zwěsća. „Loni bě ekstremne wjedro, a tajke je jara zrědka, wosebje w na so slědowacych lětach­.“ Andreas Marx z toho njewuchadźa, zo so lońša suchota wospjetuje.

Budyšin (MaCy/SN). Maćica Serbska podpěra wopominanje składnostnje 75. po­smjertnin dr. Marje Grólmusec, kotrež wotměje so na róčnicy jeje smjerće w kaceće Ravensbrück, a to 6. awgusta w Ra­dworju. To je předsydstwo serbskeho wě­do­mostneho towarstwa na swojim wu­radźowanju do lětnjeje přestawki wčera w Budyšinje wobzamknyło. Antifašistka Marja Grólmusec bě wot lěta 1922 čłonka Maćicy Serbskeje.

Předsydstwo je wčera tež 4. kongres Maćicow a institucijow słowjanskich na­ro­dow spočatk junija w słowakskim měsće Martinje wuhódnoćiło. Tam staj so ze stron Maćicy Serbskeje jeje předsyda Jurij Łušćanski a čłonka předsydstwa Marka Cyžowa wobdźěliłoj.

Nimo toho rozjimachu grafiske naćiski za nowe, našočasne logo Maćicy, kotrež­ je Dagmar Hentschel naćisnyła.

Dale předsydstwo Maćicy rozsudźi, zo zetka so po lětnjej přestawce w septembru zaso zwonka Budyšina k wuradźowanju, lětsa w Choćebuzu, zo by na městnje zhoniło wo skutkowanju hišće młodeho, lěta 2017 załoženeho delnjoserbskeho kulturneho towarstwa Studnja.

Berlin (dpa/SN). Awtotwarcy w Němskej widźa so hladajo na elektromobilitu derje nastajeni. Kaž prezident zwjazka awtomobilneje branše dźensa rjekny, chcedźa předewzaća přichodne tři lěta něhdźe 40 miliardow eurow do nowych produktow elektromobility inwestować. Wčera wječor su so zastupjerjo Zwjazka a awtobranše w Berlinje schadźowali a so na wutwar syće nabiwanja awtow dorozumili. Rozrisać so nětko ma, kotre wuměnjenja su trěbne za nabiwansku infrastrukturu.

Zahe dosć informowani być

Berlin (dpa/SN). Nastupajo wabjensku kampanju za darjenje organow chce zwjazkowy minister za strowotnistwo Jens Spahn (CDU) temu tež w šulach narěčeć. Nastajeny bu mjeztym iniciatiwny plan, kak temu dołhodobnje do wučbneho plana zapřijeć. Hižo ze 16 lětami smědźa młodostni sami rozsudźić, hač swoje organy darja. Měli so tuž zahe dosć z prašenjom rozestajeć, nowina Rheinische Post z předležaceho plana dźensa cituje.

Diesel z plastiki dźěłać

Rozbuchnjena bomba z Druheje swětoweje wójny je wobydlerjow w hessenskim Limburgu znjeměrniła. W nocy na njedźelu słyšachu woni ćežku detonaciju. Wčera wuhladachu na polu štyri metry hłuboku a dźesać metrow šěroku dźěru. Fachowcy słužby za wotstronjenje­ bojowych srědkow ju bliže přepytowachu a zwěsćichu, zo bě něhdźe štyri metry pod zemju 250 kilogramow ćežka­ bomba ze chemiskim zapalakom rozbuchnyła. Foto: dpa/Boris Roessler

Zhromadnje z třilětnej holčku nastaji so policist w Germersheimje pola Landauwa njedźelu popołdnju na puć, zo by za domom pytał, w kotrymž wona bydli. Kedźbliwi pasanća běchu ju mjenujcy samolutku našli a zastojnikej přewostajili. Holčka twjerdźeše, zo puć domoj namaka a tak je z policistom prawdźepodobnje po měsće błudźiła. Znata staršeju tři­lětnu skónčnje spózna a wědźeše, dokal słuša. Kaž so wukopa, bě holčka z bydlenja twochnyła, jako starši bratr wokomik na nju njekedźbowaše.

Sudnik dźěćaceho koparskeho turněra w Ludwigshafenje je njedźelu ze strachom policiju alarmował, dokelž běchu so starši pozdatnje wopačneho rozsuda dla do włosow dóstali. Hakle přiwołanymaj zastojnikomaj so poradźi rozhorjenych staršich skludźić.

Drježdźany (dpa/SN). W Sakskej su wot lěta 2014 wjace hač 200 chłostajomnych njeskutkow přećiwo komunalnym politikarjam zličili. Kaž nutřkowne ministerstwo na naprašowanje powěsćernje dpa zdźěli, dyrbjachu mjez cyłkownje 212 padami na wšě 151, a tak nimale tři štwórćiny, prawicarskemu spektrumej přirjadować. „Potrjecheni běchu předewšěm wjesnjanosća a měšćanosća, staracy so wo zaměstnjenje ćěkancow, abo kotrymž wumjetowachu přećelnosć ćěkancam napřećo“, rěka z nutřkowneho ministerstwa. Sydom njeskutkow přirjaduja politisce lěwi­carsce motiwowanym skućićelam. We wšěch tamnych padach njebě poli­tiski motiw spóznajomny.

Ranjenja, hroženja a namóc přećiwo nošerjam zastojnstwa su njeakceptabelny akt zbrutalizowanja a bjezrespekt­nosće, potwjerdźi sakski nutřkowny minis­ter Roland Wöller (CDU). Wěstotne organy tajke njeskutki konsekwentnje přesćěhaja.