Biblioteka je jemu „pokładowa křinja“
Budyšin (SN/BŠe). Budyska měšćanska biblioteka a staroměšćanske towarstwo sprjewineho města přeprosychu wčera zajimcow na přednošk Handrija Bjeńša, kiž je nowu knihu zestajał a wudał. Tónkróć je so wón ze stawiznami města zaběrał a w chronice z titulom „Neue Chroniken der Stadt Bautzen – Budyssin“ zjimał.
Budyšan hori so hižo z časa dźěćatstwa za stawizny, něhdźe 25 přitomnych wčera zhoni. Za čas swojeho 40lětneho skutkowanja w Ludowym nakładnistwje Domowina je wón něhdźe 1 000 knižnych titulow wobdźěłał, mjez nimi tež tajke z historiskim pozadkom. Swój zajim za stawizny dale skrući. W lěće 1993 Handrij Bjeńš swoju prěničku w nakładnistwje Lusatia wozjewił. Mnohe dalše knižki a brošurki sćěhowachu. Jako sprjewine město w lěće 2002 tysaclětny jubilej swjećeše, namjetowaše wón wobšěrnu chroniku wudać.
Lětsa Krabat, klětu zmij w srjedźišću
Stróža (SN/MiR). Z wutrobu a rozumom powěsćam připosłuchać, běše wotpohlad prěnjeho Łužiskeho powěsćoweho sympozija. Wjace hač 20 zajimcow je so zašły kónc tydźenja w Stróži zetkało, zo bychu so z Krabatom zaběrali. Na zarjadowanje je Carla Gustava Jungowa towaršnosć Sakska z.t. z podpěru Budyskeje župy „Jan Arnošt Smoler“ přeprosyła. „KRABAT – Zaplećenje a wuwiće“ rěkaše hesło, kotrež wěnowaše so psychologiskemu jadru powěsće. Psychologowka Denise Rudin z Küsnachta w Šwicarskej je wobdźělnikam wobsah zbližiła. „Wědoma zaběra z Krabatom je wosebje serbskim wobdźělnikam cyle nowy wid na bajowu kaž tež realnu postawu posrědkowała“, rjekny županka župy „Jan Arnošt Smoler“ Leńka Thomasowa. „Čitanja, spěwny wječork, molowanje kaž tež hudźbne poskitki, kotrež smy jako župa přihotowali, su wobdźělnicy přewšo nutrnje přijeli, štož běše nam wulki dźak. Tuž so wjeselu, zo budźe klětu dalše tajke zarjadowanje, potom na temu ,zmij‘“.
Sep namjetow a kritika
Serbska mytologija a teorije wo multiwersumje
Budyšin (SN/bn). Fantasy-stawizna „Łójerjo sonow“ Jěwy-Marje Čornakec słuša k rědkim přinoškam tohole žanra w serbskej literaturje. Zdobom spleće starodawnu łužisku mytologiju, načasnu fantastiku a teorije wo „multiwersumje“. „Krabat goes ‚Inception‘“ (hrajny film Christophera Nolana z lěta 2010 – přispomnjenje redakcije) je w tym zwisku dosć jakne zjimanje, kajkež njeznaty komentator online podawa.
Serbski, lěta 2018 w Ludowym nakładnistwje Domowina wušły original je awtorka sama do němčiny přełožiła a loni w nakładnistwje Donatus wudała. Wčera je nowostku z titulom „Im Netz der Schwarzen Mühle“ w Smolerjec kniharni předstajiła. Nažel jenož dźesać zajimcam zakłady tak mjenowanych jasnych sonow (Klarträume) rozłožiwši, kotrež w jednanju centralnu rólu zaběraja, předčita wona po kapitlach wurězki ze stawizny. Mjez jednotliwymi tekstowymi wotrězkami postara so Jan Cyž na klawěrje z improwizacijemi wo hodźace so hudźbne wobrubjenje.
Chutny humor połny fantazije
Wosebita wustajeńca portretuje wuměłca Otta Sandera Tischbeina
„OST w Kamjencu – Ćišćane a molerstwo na papjerje a płatnje“ rěka nowa wustajeńca w Słodownicy w Kamjencu, kotruž wuhotowa tamniši Lessingowy muzej zhromadnje z Centrumom za recepciju Lessinga na česć 75. narodnin grafikarja a molerja Otta Sandera Tischbeina. Otto Sander, kiž narodźi so 1949, potajkim w lěće załoženja wobeju němskeju statow, je we wšitkich wjetšich wustajeńcach Němskeje demokratiskeje republiki a dźensa po cyłej Němskej zastupjeny. Jeho duchapołne wobrazy, kotrež noša wosebity akronym – OST –, su połne fantazije kaž tež humora a přiwšěm chutne rozestajenja ze žiwjenskej realitu. Znaći, kiž jeho lěćne dźěłarnički wopytuja, tole tež wo jeho wosobinje powědaja. Tak stupi so wón na přikład na wotewrjenju wustajeńcy w Kamjencu w swojim molerskim kitlu a kłobuku na hečku a deklarowaše powitanski tekst z papjerjaneje rólki, ju pomału rozwiwajo.
Rekord a změny
Budyšin (SN/bn). Němsko-Serbske ludowe dźiwadło je w nachilacej so, jubilejnej hrajnej dobje 2023/2024 dohromady něhdźe 7 000 wopytowarjow na swojich zarjadowanjach ze serbskim aspektom zličiło. Najwuspěšniša inscenacija bě prapremjernje na hłownym jewišću předstajena hra „Na tamnym boku měsačka – Hercy“, kotruž je sej něhdźe 1 700 zajimcow wobhladało – nowy rekord to za časo po přewróće lěta 1989. Dwurěčny kruch „Schierzens Hanka“ přiwabi dotal nimale 2 000 přihladowarjow. Na pjeć předstajenjach delnjoserbskeje produkcije „Smjerś po štuckach“ zličichu něhdźe 300 wopytowarjow.
Ze zakónčenjom sezony rozžohnuja so wjacori sobudźěłaćerjo NSLDź z jewišćom. Tak „podatej so dramaturgowka a zastupjerka intendanta za serbske dźiwadło Madleńka Šołćic kaž tež zamołwita za serbski marketing Anna Měrćinowa do noweho dźěłoweho wobłuka“. Hrajerka a nawodnica Dźěćaceho dźiwadła Petra-Marija Bulankec-Wencelowa a wuhotowar jewišćow Mirosław Nowotny hotujetaj so na wuměnk, chcetaj pak instituciji jako hosćej swěrnaj wostać. Serbsku dramaturgiju zamołwja wot přichodneje hrajneje doby Hanka Jenčec.
Bjezdychna ćišina knježiła
Nic prěni raz bě znaty dźiwadźelnik Roman Knižka, narodźeny w Budyšinje, z hosćom wopomnišća sprjewineho města. A kóždy raz zamóže publikum znowa putać. „Ich wand’re durch Theresienstadt“ rěka program, kotryž wón tónraz, přewodźany wot dujerskeho kwinteta Opus 45, předstaji. Su to hłownje dopomnjenki dźěći, kotrež hrózbu kaceta Theresienstadt do- a přežiwichu. Přez subtilne předstajenje dźiwadźelnika nastawaja wobrazy před wočomaj wopytowarjow, kotřiž w bjezdychnej ćišinje podawki předźěłaja. Druhdy dosaha jenička njedokónčena sada, zo by připosłucharjam to njewuprajomne dale myslić dał. Z wočimi dźěći, kotrež dyrbja ćěła „zrumować“ a dožiwić, kak dalši transport do Auschwitza wotjědźe, sposrědkuje so publikumej wobraz wo kaceće, kajkiž woprawdźe bě – wšako bě so tónle často jako „lěhwo na pokazku“ („Vorzeigeeinrichtung“) předstajił. Nacije złahodnjachu tamniše podawki a wutworichu samo komisiji Mjezynarodneho čerwjeneho křiža pječa njestrašny wudawany swět.
30. jubilej Choćebuskeho Serbskeho muzeja woswjećili
Choćebuz (AP/SN). Na sto gratulantow přichwata zašły pjatk na załožerski jubilejny swjedźeń Serbskeho muzeja do Choćebuza. Mjez swjedźenskimi rěčnikami bě lawdator Jan Budar, direktor Załožby za Serbski lud, kiž nawjaza na komentar jednoho z wuznamnych podpěraćelow w lěće 1994 załoženeho muzeja, braniborskeho ministerskeho prezidenta Manfreda Stolpe (SPD), zo drje kóždy tudyši domoródny serbsku wowku ma. Hory a doły w 30 lětach muzejowych stawiznow přirunowaše rěčnik z młodej sebjewědomej Serbowku, kotraž wuwi so njehladajo wšěch problemow k wažnej atraktiwnej wosobinje narodneje identity Delnjoserbow. Tež dr. Madlena Norbergerowa, předsydka spěchowanskeho towarstwa muzeja, decernent města Choćebuz Thomas Bergner a nowy direktor měšćanskich zběrkow Robert Büschel chwalachu ponowjeny moderny Serbski muzej, kotryž zasłuži sej hišće wjac kedźbnosće w němskej zjawnosći a mjez turistami. Dźěći dnjoweho přebywanišća Strjažow wobrubichu program ze serbskimi spěwami.
