Wo serbskich samozrozumliwosćach

póndźela, 19. septembera 2016 spisane wot:
Spožčenje myta – kaž minjeny pjatk Zejlerjoweho – je přeco zaso składnosć, sej zasłužby jednotliwcow – kaž tule sorabistki dr. Ireny Šěrakoweje – wuwědomić. Zdobom skići zetkanje politiskich a towaršnostnych elitow šansu, na wěste njedostatki skedźbnić – ćim bóle, wšako jedna so wo wot politiki załožene myto za spěchowanje serbšćiny. Tuž skedźbni jednaćelka LND Marka Maćijowa na trěbnych sobudźěłaćerjow Serbskeho institua a LND, zo bychu standardne dźěła kaž słowniki wušli, kotrež su „za wulki lud samozrozumliwe“. Na pobrachowacu samozrozumliwosć w Serbach pokaza na tamnym boku kulturna ministerka dr. Eva-Maria Stange: By-li 10 000 Serbow tež w němskej zjawnosći swoje serbske mjeno wužiwało, by tež swět hinaši wupadał. Woboje trjechi – tuž do dźěła zdar! Cordula Ratajczakowa

Kěrlušeza dujerjow

póndźela, 19. septembera 2016 spisane wot:

Budyšin (SN). Serbski komponist Jan Cyž je zběrku dohromady 101 serbskeho kěrluša zestajał a za dujerske kwartety wobdźěłał. W nadawku Załožby za serbski lud stej partiturje nětko w dwěmaj wersijomaj wušłoj: jedna za dwě trompeće, tenorowy­ róh a tubu; tamna za dwě trompeće a dwě pozawnje.

Nimo toho je wušoł notowy material za kóždy jednotliwy instrument. Jan Cyž, kiž bě hižo před 18 lětami na nastork wosebje­ němskich hudźbnikow dujerskich ćělesow z tymle dźěłom započał, wěnuje zběrku swojimaj staršimaj. W Cyžec staršiskim domje w Časecach je so stajnje wjele hudźiło. Nan Beno Cyž, swój čas załožer a muzikant znateje dujerskeje kapały Credis, hraješe na saksofonje. Tež synaj Joachim a Jan běštaj hižo wot zažneho dźěćatstwa zahoritaj dujerjej. Zhromadnje wustupowachu jako swójbna kapała w zestawje trubka, klawěr, basowa gitara a saksofon na kwasach, na zawodnych swjedźenjach, kaž na domcho­wance prodrustwow, a k dalšim te­hdy zwučenym składnosćam.

Pawlina Krawcowa

póndźela, 19. septembera 2016 spisane wot:
16. septembra 1941 zemrě na sćěhi zajeća nacijow wustojna wušiwarka, klankarka a šwalča delnjoserbskeje narodneje drasty Pawlina Krawcowa w ródnych Gołkojcach. Tam běše so wona 18. decembra 1890 swójbje dźěłaćerja Kita Renusa narodźiła. W Choćebuzu nawukny powołanje šwalče a wušiwarki a kubłaše so w Berlinje na mišterku. Jako tajka měješe wot lěta 1926 do 1938 w Choćebuzu na Žandowskej 4 samostatnu šwalčernju za narodnu drastu a je tež wulce požadane serbske drastowe klanki zhotowiła. Krawcowa zdoby sej dobre mjeno mjez drastynošerkami, ke kotrymž wona sama słušeše. Swoje wuši­wanki a klanki wustaješe w Budyšinje, Berlinje­, Drježdźanach, Praze, Saarbrückenje a Frankfurće nad Mohanom, hdźež spožčichu jej čestny diplom. 1932 wobdźěli so wona na Sokołskim zjězdźe w Praze. Wědoma, rěčnje wobrotniwa Serbowka zakitowaše swój lud a kulturu, pisaše krótkoprozu a nastawki za Pratyju. Po nawróće z Prahi 1938 ju zajachu. W Choćebuzu wotkrychu 18. decembra 2010 na městnje jeje dźě­łarnje dwurěčnu pomjatnu taflu z jeje portretom­. Manfred Laduš

Załožba za serbski lud a župa Delnja Łužica stej zmóžniłoj, zo kupi Choćebuski Serbski muzej třinaće wobrazow cyklusa „Satkula“ słowjenskeho wuměłca Karla Vouka. Jednu tajku taflu pokazuje naše foto. Dwanaće dalšich měło tež tam přeńć. Za to prosy Spěchowanske towarstwo Serbski muzej Choćebuz z.t. Serbow, předewzaća, towarstwa a lubowarjow wuměłstwa wo pjenježnu podpěru. Jedna wobrazowa tafla płaći 720 eurow. Swój dar přepokažće na konto: Förderverein Wendisches Museum Cottbus e.V., zaměr wužiwanja: Bilder Karl Vouk, IBAN: DE07 1805 0000 019 0036 885. Rady wupisaja darićelam kwitowanje za financny zarjad. Foto: Madlena Norbergowa

Po horcych septemberskich dnjach bliži so nětko nazyma a tak tež čas nazymskich koncertow. Nimo dweju, kotrejž běštej hižo w aprylu a juniju we Worklecach a Radworju, čaka na přećelow chóroweho spěwanja wot 8. oktobra hač do 15. nowembra dohromady dwanaće koncertow w Hornjej a Delnjej Łužicy.

Budyšin (SN/CoR). Nazymske koncerty słušeja k tym projektam, kotrež Załožba za serbski lud w swojej zamołwitosći přewjeduje – a tu wotběži wšitko po přećach ludźi. Zo tomu tak bě, je a tež wostanje, wo to stara so hižo wjele lět Marija Swierczekowa jako hłowna organizatorka. ,,Spytam to zarjadować, štož sej Domowinska skupina, wjesne towarstwo abo tež jednotliwcy na městnje přeja“, praji Chelnjanka. Druhdy to wězo tak lochko njeje. „W Chrósćicach chcedźa ludźo hižo dawno muski chór Delany słyšeć. Přihotowany bě koncert za 16. oktober. Dirigent Handrij Henčl, zdobom tenor w chórje Serbskeho ludoweho ansambla, je pak powołansce po puću. Dokelž njemóža Delenjo bjez dirigenta wustupić, dyrbjachmy nowy termin namakać, a to budźe nětko 30. oktober“, organizatorka rozłožuje.

Wo geografijina mjezach

pjatk, 16. septembera 2016 spisane wot:

Łódź/Budyšin (Łu/SN). Kóžde druhe lěto organizuje Łódźska uniwersita mjezynarodnu konferencu, kotraž wěnuje so politiskej geografiji „ludam na mjezach“. Wčera bě 40 wědomostnikow ze Słowjenskeje, z Ukrainy, Madźarskeje, Italskeje, Francoskeje a Pólskeje z hosćom Maćicy Serbskeje w Budyšinje. Prof. dr. Dietrich Šołta porěča jim na temu „Germania Slavica wčera a dźensa“, po tym zo bě jich Jurij Łušćanski, předsyda Maćicy, w Serbskim domje witał. Ekskursija wjedźeše hosći po starym měsće Budyšina, k pomnikej Cyrila a Metoda a do klóštra Marijineje hwězdy w Pančicach-Kukowje, hdźež jim farar Gerat Wornar wěcywustojnje rozprawješe. Na wosebite přeće pozastachu tež při Chróšćanskej šuli „Jurij­ Chěžka“, dokelž wědźachu wo spjećowanju přećiwo zawrjenju serbskeho kubłanišća před 15 lětami.

Wědomostnicy ze šěsć krajow schadźuja so we wsy Złotniki Lubańskie blisko mjezy, hdźež so z ekskursiju dale zaběraja, kaž prof. Krystian Heffner z Opolskeje uniwersity zwurazni.

Serbska drasta wustajena

štwórtk, 15. septembera 2016 spisane wot:

Móžny spočatk pohłubšenja mjezsobnych stykow

Pohladaš-li na internetnu stronu Kraj­neje wědomostneje knihownje Liberec, napadnje ći hnydom foto z klankowym ćahom, předstajacym katolski serbski kwas. Wustajeńca wo katolskej narodnej drasće bu 8. septembra w přitomnosćei čěskich a serbskich hosći swjatočnje wotewrjena a je hač do kónca měsaca přistupna. Wona je zhromadny projekt měšćanskeho zarjadnistwa uniwersitneho města a Domowiny. Dokelž lěta 2000 wotewrjeny, architektonisce jara zajimawy dom na Rumjancevovej jenož centralnje njeleži, ale je zdobom wažne zetkanišćo kulturnje a wědomostnje zajimowanych wobydlerjow, bě wotwidźeć, zo nańdźe reprezentatiwna přehladka na galeriji nad hłownej čitarnju wjele zajimcow.

Hnujace stawizny našeje domizny

štwórtk, 15. septembera 2016 spisane wot:

Časopis Łužiski almanach wěnuje so w lětušim wosebitym wudaću ćežkemu nowozapočatkej po Druhej swětowej wójnje we Łužicy. Cordula Ratajczakowa je so z wudawaćelom dr. Dieterom Rostowskim rozmołwjała.

Čehodla zaběraće so z powójnskimi lětami?

Jurjej Kochej k 80ćinam gratulowali

štwórtk, 15. septembera 2016 spisane wot:
Spisowaćel, rozhłosownik a publicist Jurij Koch swjeći dźensa w Choćebuzu wosomdźesaćiny. Mjez mnohimi gratulantami ze serbskeho a němskeho zjawneho žiwjenja běchu tež jednaćelka LND Marka Maćijowa, šefredaktorka časopisa Rozhlad Sara Mičkec a nawjedowaca lektorka Jana Pěčkec de Lévano (wotprawa). Z wjace hač 40 knihami w hornjo- a delnjoserbskej kaž tež w němskej rěči rodźeny Hórčan a wu­znamjenjeny awtor čitarjow hač do dźensnišeho zawjesela. Foto: Michael Helbig

Pisać a prajić, što je

štwórtk, 15. septembera 2016 spisane wot:
Wosebje, hdyž so w njepo­srěd­njej bliskosći něšto stawa, štož so do našeho swěto­nahlada njehodźi, njeje dźěło žurnalistow lochke. Tole wujewi wčerawši medijowy diskusijny forum w Budyšinje. Je derje sej w tajkich situacijach wuwědomić, što je poprawny nadawk žurnalista: mjenujcy pisać a prajić, što je. To tež spytam, bjez toho zo bych neutralnosć, wěcownosć a objektiwnosć w na­ležnosći zhubił. Zwjetša so to radźi. Dru­hdy pak móličke słowo rozsudźi, hač njezawinuju lawinu hrózby. Dokładnosć je tuž najwažniši srědk. Čas, fakty pruwować, je drje často krótki, přiwšěm pak mam tule winowatosć a dyrbju dru­hdy wočaknyć. Dowěra čitarjow je mi a našemu wječornikej wažna. Runje tak wažne je, zo naše dźěło kritisce sćěhuja a praja, što so jim lubi abo njelubi. Za to je rubrika Za­pósłane. Pisajće nam tuž! Waše měnjenje je nam wažne! Janek Wowčer

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND