Mnohostronskeho serbskeho wučenca předstajili
Budyšin (CS/SN). Přednošk wo wosobinje z dawnych časow njetrjeba suchi a wostudły być. To dopokaza měšćanski wodźer Wolfgang Mendow předwčerawšim w Budyskej měšćanskej bibliotece. W swojim přednošku předstaji na połnje wobsadźenej žurli serbskeho uniwersalneho wučenca Caspara Peucera.
Peucer narodźi so před 500 lětami w Budyšinje. Tam chodźeše na radnu šulu, prjedy hač jeho wulkeje nadarjenosće dla na renoměrowanu łaćonsku šulu w Goldbergu (dźensa Zlotorya w Pólskej) pósłachu. Tamniši nawoda kubłanišća poruči jeho Philippej Melanchthonej, a tak sta so 15lětny Peucer we Wittenbergu z asistentom wuznamneho teologa a reformatora. Po Schmalkaldiskej wójnje ćěkaše Melanchthon do Nordhausena, Peucer nastupi na to studij mediciny w Frankobrodźe nad Wódru. W lěće 1550 zmandźeli so z Magdalenu, najmłódšej dźowku Melanchthona.
Jurij Hawštyn Swětlik
Wospjet putacy, pohnuwacy a zahorjacy program
Druhi festiwal „Klasika w zymje“ z mjezynarodnymi komponistami a basnikami kaž tež ze serbskimaj prapremjeromaj
Druhi raz je huslerka Franziska Pietsch festiwal „Klasika w zymje“ na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja wuhotowała, a wospjet je so jej poradźiło, publikum putać, pohnuć a zahorić. Tónraz bě třidnjowski program jako wuměłstwowe pućowanje po Via regiji koncipowała a wotpowědnje francoskich, němskich, serbskich, pólskich a ukrainskich komponistow kaž tež basnikow zapřijała.
Zahorjacy ptačokwasny program
Korla H. R. Rjeda
Waršawa a Krakow wuswobodźenej
12. januara 1945 zahajichu pola Sandomierza armeje 1. ukrainskeje fronty pod komandom maršala Iwana Konjewa nadběh na němsku wehrmachtu. Z tym započa so wulka zymska ofensiwa Čerwjeneje armeje, operacija Wisła-Wódra. Wona zahaji so wosom dnjow zašo kaž planowane, dokelž bě jendźelski premier Winston Churchill Stalina wo to prosył. Němske wójsko bě 16. decembra 1944 sylnu ofensiwu přećiwo armejam USA a Wulkeje Britaniskeje w Ardennach a Elsassu zahajiło, přez to dyrbještej so ameriska a jendźelska armeja na zapadnej fronće wróćo ćahnyć. Nadběh Čerwjeneje armeje měješe tuž połoženje zapadneju zwjazkarjow wolóžić.
Zahaja jutrowne wubědźowanje
Budyšin (SN/bn). Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu wuhotuje lětsa 72. wubědźowanje wo najrjeńše serbske jutrowne jejko. Hač do 5. měrca móža dorosćeni zajimcy swoje kolekcije zapodać, wobstejace z třoch čisće wudutych, w tradicionalnych serbskich technikach wozdebjenych kokošacych jejow. Dobyćerjow wuznamjenja 14. měrca w Budyskim Serbskim muzeju.
Wubědźowanje za dźěći a młodostnych w starobje do 24 lět je tohorunja zaběžało. Swoje kolekcije stajnje dweju jejow njech sposrědkuja hač do 28. apryla. Ze spěchowanskim mytom wuznamjenjenej owalnej drohoćince wustajatej so zhromadnje z preměrowanymi wudźěłkami dorosćenych w Serbskim muzeju.
Přinoški za wobě wubědźowani přijimuja w regionalnych běrowach Domowiny we Wojerecach, w Slepom a Chrósćicach abo w Serbskimaj kulturnymaj informacijomaj w Budyšinje a w Choćebuzu. Nimo toho hodźa so kolekcije tež z póstom připósłać. Wobdźělnicy njeměli na dokładne podaće mjena, adresy a staroby zabyć. Nadrobne informacije podawa wuhotowar pod www.domowina.de.
Nanajwyši niwow na festiwalu z třomi prapremjerami
Budyšin (SN/bn). „Dźakuju so, zo smědźachmy druhi raz tři krasne, přewšo intensiwne a snano tež k rozmyslowanju pohnuwace dny we wulkotnym Serbskim muzeju w rjanym Budyšinje dožiwić. Wjeselu so hižo na klětu.“ Z tymle słowami zakónči wčera huslerka Franziska Pietsch wot njeje organizowany festiwal „Klasika w zymje“, z kotrymž bě wot minjeneho pjatka na hudźbnej jězbje po Via regiji po puću. Stara kralowska dróha njebě po jeje słowach jenož wikowanska čara, ale syć žiweje wuměny kulturow, na čož měješe festiwal nawjazować. Jej poboku wustupichu w měnjacych so wobsadkach Maki Hayashida a Zhora Sargsyan na křidle, bračist Atilla Aldemir, cellistka Hila Karni a bariton Alexander Aigner. Program wopřijimaše na přikład kompozicije Fryderyka Chopina, Walentyna Sylwestrowa, Ludwiga van Beethovena a Gabriela Fauréja. Prapremjernje prezentowachu serbske ludowe zynki citowacej „Spěwaj za bariton a klawěr“ Lukaša Čórlicha a jako mału překwapjenku wuměłstwowu pěseń „Štó to wěri, kak to boli“ Jana Cyža.
7 500 jatych Auschwitz I přežiwiło
Dźensa před 80 lětami, 27. januara 1945, bližachu so jednotki 1. ukrainskeje fronty městu Oświęcim, na kotrehož měšćanskej mjezy běchu němscy fašisća w nalěću 1940 wulke koncentraciske lěhwo Auschwitz natwarić dali. Wone bě hłowne lěhwo I zaničowanskich koncentraciskich lěhwow Auschwitz. Tři kilometry wot njeho zdalene bě lěhwo II Birkenau (pólsce Brzezinka). To bě zaničowanske lěhwo. Transporty jatych ciwilistow z mnohich krajow Europy kaž z Němskeje, Pólskeje, Awstriskeje a Madźarskeje tule ze železnicu dojědźechu. Jeći, mjez nimi přewažnje Židźa, Sinti, Roma a Polacy, dyrbjachu wagony wopušćić a buchu wot esesowcow do dźěłokmanych a dźěłonjekmanych sortěrowani. Dźěłokmanych jatych ćěrjachu do Auschwitz I a do 39 dalšich wonkownych dźěłowych lěhwow. Tam dyrbjachu ćežko dźěłać w fabrikach za twar brónjow a zhotowjenje municije abo za chemiski koncern IG Farben kaž tež w zawodach koncernow Siemens, Buna a Krupp.
