Wobraz: Jutta Mirtschin „Zu Eduard von Keyserling I“

Mój přećel,tón štom

pjatk, 13. nowembera 2020 spisane wot:

Akcija pohnuwa k rozmyslowanju a sobučinjenju

Hišće ze štomow na Budyskej Paulijowej hasy ptački fifola. Kak dołho pak móža wone hišće na lipach hnězdźić, kotrež tam mjeztym lětdźesatki steja? Bjeru na hasy za móžnosću parkowanja pytacy na wědomje, zo knježi w tamnišej bydlenskej štwórći poměrnje intaktny poměr mjez přirodu a žiwjenjom čłowjeka? Prašeni to, na kotrejž ludźo wotmołwu pytaja. Tak su wobydlerjo namoł­wjeni byli přińć na zjawne zarjadowanja, na kotrychž je měšćanske zarjadnistwo předstajiło naprawy za zakładny wutwar Paulijoweje.

Za a přećiwo planowanju

Jedne je jasne, w Budyšinje je trjeba mnohe puće wobnowić. Krok po kroku město nadawk wotdźěłuje. Lětsa su mjez druhim na Mättigowej a Mukowej kaž tež na Stieberowej dźěłali. Ći jedni so wjesela, zo maja městno za swoje awto a zo skutkuje chódnik kaž wumjećeny. Druhich zaso runje to wšo myli. Awta njeměli prioritu měć, ale zachowanje přirody, kotraž wobraz mnohich měšćanskich dźělow Budyšina charakterizuje.

Přewodźa zemrětych na poslednim puću

pjatk, 13. nowembera 2020 spisane wot:

Młodostna Annabell Wandeltec z Měrkowa wukubłuje so na pohrjebnisku fachowču

Smjerć je tema, z kotrejž so młodostni skerje njezaběraja. Wšako zdawa so za nich hišće daloko preč być. Cyle hinak začuwa to Annabell Wandeltec z Měr­ko­wa. Poprawom njeběchu smjerć, po­hrje­by a kěrchowy ničo za nju. Jako dźěćo je so­ jich bojała. Dožiwjenja ze staršimaj w dowolu pak su jeje nutřkowny wobraz dospołnje změnili. „Často smy sej mjez druhim tež kěrchowy wobhladali. W druhich krajach su wone přewšo pisane. Tam njeje so zrudoba tak wotbłyšćowała. Sym so tuž dale a časćišo z tematiku rozestajała a pytnych, zo wjele wjace za prašenjom kołowokoło smjerće tči“, mi 17lětna wukubłanča powěda.

Rentnar a što potom – wuměn-karsku swobodu wužiwać abo wužadanje přiwzać (28)

Na Wjesnej dróze w Konjecach wabi před Šołćic statokom pokazka na Pčólnicu Reg­ina k pozastaću. Tam wjele widźiš a zho­niš, hdyž z pčołarjom Janom Šołtu do zajimaweje a powučneje rozmołwy přińdźeš. Klětu budźe jemu 80 lět. Dźě­łapołne dotalne žiwjenje je jeho for­mowało, a swoju agilnosć je sej tež jako wuměnkar zachował.

Wosrjedź Druheje swětoweje wójny narodźi so Jan Šołta w Salowje. Hižo z pjeć lětami zastupi do šule. Dokelž so nan hižo z wójny njena­wróći, dyrbješe so hromadźe z maćerju wo 16 hektarow wulke ratarstwo starać. Šulu wucho­dźiwši je so na Wojerowskej ratarskej šuli wuku­błał. Po tym zo bu mać 1959 nuzowana prodrustwu přistupić, so Jan Šołta, njerady drje, ratarjenja wzda a dźěłaše wot toho časa we Wojerowskej twarskej uniji, hdźež so na powołanskeho šofera překubła. Po winowatostnej słužbje w armeji dźěłaše hač do lěta 1970 w Salowskej cyhelnicy.

Za młodym swójbam atraktiwny Bart

pjatk, 13. nowembera 2020 spisane wot:

Fonds „Čiń sobu!“ pomha tamniše lokalne industrijne stawizny we wjesnym zhromadźenstwje bóle zakótwić

Model Bartskeho drjewoweho designera Ulricha Langi za hrajkanišćo, kotrež ma w susod­stwje Bartskeje pěstowarnje nastać Foto: Ulrich Lange

Ze stawiznow wurosće identita. Indu­strijne stawizny će wćipne činja­, hdyž su hišće swědčenja, z kotrymiž móžeš so rozestajeć. Za to pak trjebaš angažowanych wobydlerjow.

W Barće, gmejna Malešecy, zdawa so to wšo na jednym městnje być. Techniski pomnik bazaltowy zawod, hdźež běchu sej wot 1930 hač do 1993 přez lětdźesatki wjacore generacije wjesnjanow swój wšědny chlěb zasłuželi, nětko z lokomotiwu bywšeje jamoweje železnicy sym­bolisce wosrjedź wsy steji. Horliwcy su stawizny tam „přinjesli“, hdźež wšědnje na nje storčiš. To bě prěni zwoprawdźeny z dohromady pjeć projektow, mytowanych we wobłuku lońšeho idejoweho wubědźowanja „Čiń sobu!“.

„Znowazjednoćenje Němskeje – són a woprawdźitosć“ rěka kapsna kniha z pjera Waltera Leonharda. Rodźeny ­Durinčan je 40 lět we Wětrowskej šamotowni­ dźěłał. Serbske Nowiny wozjewjeja­ jeho trochu wudospołnjene, wot Arnda Zoby a Friedharda Krawca ­z přećelnej­ dowolnosću nakładnistwa DeBehr zeserbšćene dopomnjenki.

Štóž sej mysli, zo da so Ruska ze sankcijemi abo z poniženjom zatrašić, tón kmanosć tohole ludu, ćerpjeć móc, hobersce podhódnoća. Móžeš zaćišć zdobyć, zo sej Němcy na wuchodźe Rusow dźensa bóle česća a lěpje rozumja hač za čas NDR.

Foto: SN/Hanka ŠěnecLube dźěći, ...

pjatk, 13. nowembera 2020 spisane wot:
Foto: SN/Hanka Šěnec

Lube dźěći, kusk hinaši bě lětuši swjedźeń swja­te­ho Měrćina tež w redakciji Dźěćiznaka. Hewak su přišli nas wopytać dźěći z pěsto­warnje „Jan Radyserb-Wjela“. Tónraz pak njejsmy słyšeli jich wo swja­­tym Měrćinje spěwać a tež nic hrónčko, kotrež wy wšit­cy zna­jeće. Zawěsće pak sće na swojich wsach, z bratrom abo sotru byli so pola susodow prašeć: „Njej’ tu swjaty Měrćin był?“ Napišće nam, kak sće tón dźeń swje­ćili, abo narysujeće něšto. My to rady wozjewimy. Naš Handrij je tohorunja starosće měł. Ale to najlěpje same čitajće.

Zajim za powołanje budźić

pjatk, 13. nowembera 2020 spisane wot:

Foto: gabriela Hórnikowa

W itaj-skupina z Radworskeje pěstowarnje AWO je njedawno Šmitec pućowanski běrow we wsy wopytała. Hižo dlěje smy so z temu „powołanje“ zaběrali a běchmy tuž wćipni, što nas pola Šmitec wočakuje. Diana Šmitowa je nas lubje powitała a do běrowa přeprosyła, hdźež jězby planuja. Zesydachmy so a připosłuchachmy jej. Dalši běrow je za knihowanje jězbow. Dale smy šli do dźěłarnje. Tam bě wšitko jara zajimawe, wšako tam busaj na reparaturu čakaštej. Fachowcaj staj nam wšitko pokazałoj a roz­kładowałoj, što maja wšitko zwuporjedźeć. Na to smy so na dwór podali a ličili, kelko busow tam steji. To bě chětro wulka ličba. Diana je nam jedyn bus wočiniła. A tuž su sej wšitke dźěći spěšnje do njeho zalězli, so tam zesydali a so prawje připasali. Haj, to bě překwapjenka. Wona je nas z busom hač k šuli na zastanišćo dowjezła, kaž to hewak ze šulerjemi činja. Jězba dźěše hišće dale, přez Chelno a Čorny Hodler zaso wróćo do Radworja. To bě wulke wjeselo!

Wjesela so hižo na rjanu nalětnju pychu

pjatk, 13. nowembera 2020 spisane wot:

Hačrunjež běchu lětsa w nazymskich prózdninach za was dźěći korony dla móžnosće ze staršimi sej něhdźe dojěć wobmjezowane, sće zawěsće přiwšěm rjanej tydźenjej měli, na kotrež so rady dopominaće. Chowancy Njeswačanskeho horta podachu so w druhim prózdninskim tydźenju ze swojimi hortnerkami do tamnišeho hrodoweho parka. Njejsu pak so tam jenož wuchodźowali. Wjesnjanosta Gerd Schuster a nawodnica gmejnskeho twarskeho zarjada Katrin Ullrich rozdźělištaj wšitkim dwaceći šulerjam 3 000 kwětkowych cybličkow, kotrež su woni w běhu dopołdnja na wulkej łuce do zemje tykali. Liam Kubašec z Koslowa, wona chodźi do 1. lětnika, měješe w swojim korbiku wjele narcisowych cybličkow, kotrež budu nalěto kćěć. Jolija Mackec, Katarin Jasnyjec a Alma Jurkec, šulerki 2. lětnika, tykachu z pomocu wjesnjanosty krokusy a hyacinty. Wšitke dźěći wopokazachu so jako pilni zahrodkarjo a su hižo wćipne na nalěćo, hdyž budu „jich“ kwětki po cyłej łuce kćěć. Tak su ze swojim dźěłom zaručili, zo změje tam potom wjele wopytowarjow parka swoje wjeselo. Tekst a foto: Alfons Handrik

fota: elias bětkaLoni powědaše mi mój dźěłowy kolega a přećel Matthias wo njesměrnje dołhim wubědźowanju z kolesom a zo chce so raz na tajkim wobdźělić. Ja jemu rjeknych, zo bych rady pódla był. Štóž je prěni w cilu, dyrbi tamnemu w hosćencu wo­bjed wudać. Dźěše wot stolicy Awstriskeje Wiena do Nizzy, rjaneho města na juhu Francoskeje. Kotru čaru při tym woliš, je wšojedne, dyrbiš jenož někotre wotrězki, tak mjenowane checkpointy, wotjěć a sej tam kołk wotewzać. Kóždy dyrbi so sam zastarać a nichtó njesmě wot druhich pomoc dóstać. Matthias a ja sej tež prajachmoj, zo njesměmoj žane fenki za přenocowanje wudać. Loni nazymu kupich sej tuž wubědźowanske koleso a wot toho časa trenowach. Přeco zaso podach so na dnjowske abo kónctydźenske 300kilometrowske wulěty. W Rudnych horinach abo Kyrkonošach znaju mjeztym kóždy blečk. Tež w Sakskej Šwicy wotydźenja pobych. Krosnował w tym času přewjele njejsym, štož je hewak mój wulki hobby – chcych dźě na kóždy pad před Matthiasom w cilu być.

25. julija 2020 tak daloko bě.

nowostki LND