Cyrkwinske łopješko dwurěčne
Na wopyće pola Serbskich bjesadow – 1. dźěl Hodźij
Stajnje zaso wo tym słyšimy, kak zamołwići na polu serbskeho kubłanja spytaja staršich a jich dźěći za dwurěčnu wučbu w šulach zdobyć, jich takrjec přeswědčić, zo bychu serbšćinu zachowali a w kónčinach wožiwili, hdźež je so mjenje bóle pozhubiła. Zo pak móže so próca wo wožiwjenje serbskeje rěče tež „deleka“ na bazy zrodźić, dopokazuja nam w Hodźiju. W tamnišej Bjesadźe ju zaso wuknu.
Započało bě so wšitko před wosom lětami, kaž Gerat Krawc – hłowny organizator Hodźijskeje Bjesady – rozprawja. Tehdy bě farar Christoph Rummel jako nowy duchowny do wsy přišoł. Zajimujo so za cuze rěče chcyše so tež ze serbšćinu bliže zeznajomić. W Hodźiju pak ju lědma dožiwi. Tak nasta myslička, zo móhli tola serbšćinu wuknyć a ju w tamnišej ewangelskej wosadźe zaso wožiwić, 72lětny Krawc rozprawja. „Čujachmy so zamołwići za serbsku rěč, byrnjež ju ani njewobknježili.“
„Na poslednim puću njeje nichtó sam“
W Chróšćanskim Domje swj. Ludmile dožiwjeja hladanja potrěbni wotměnjawy wšědny dźeń
Stary z nas kóždy jónu budźe. Hač pak je hišće tak čiły, zo móže so potom sam zastarać, njemóže nichtó z nas wěšćić. Derje tuž, zo ma kóždy móžnosć do starownje hić, abo?
Wězo njeje krok za tónle rozsud runjewon lochki. Před lětami wšak njebě mjeno hladarnjow a starownjow hišće tajke kaž dźensa. Hańža Rěčcyna, pochadźaca z Njebjelčic, bydli wot februara 2014 w Chróšćanskim Domje swj. Ludmile. Wona njemóžeše so hižo sama zastarać. Přećežko bě čas žiwjenja na polach dźěłała, a kaž sama přiznawa „stawy wjac tak njechaja, kaž bych rady chcyła“. Ze jstwy na prěnim poschodźe starownje ma rjany wuhlad a wjeseli so, hdyž dźěći, wnučki a prawnučki přichwataja, zo bychu ju wopytali. Kóždy čas móže wona dom wopušćić a sej na swójbne swjedźenje dojěć. W stwě ma swój stary konopej. Přiwuzni běchu jón tam stajili. Na sćěnje wisaja wobrazy jeje lubych. „Sama njemóžach doma hižo być“, wona praji. Dźěći su z njej tuž wo móžnosći rěčeli, do starownje hić. Skónčnje su so za Chrósćicy rozsudźili. Lochko to nikomu z nich njebě.
Zajimawostka wo Kaščanskim wićežnym kuble
Minjene dny sy w Serbskich a druhich nowinach zaso časćišo anonsu čitał, zo móžeš sej na „Wićežnym kuble w Kašecach“ truskalcy sam našćipać. Jedna so wo bywše klóšterske wićežne kubło. Tajkich měješe klóšter Marijina hwězda we wosom wsach. Mnohe z nich běchu zdźěla někotre razy dźělene, tak zo běchu na přikład w Chrósćicach štyrjo wićežni burja a we Wudworju dwaj. Wićežni kublerjo běchu zamóžni a zdźěla samo bohaći. Při wuwjazanju z roboćanstwa po lěće 1832 zapłaćichu woni swój podźěl nimale 15 000 toleri klóštrej naraz w hotowych pjenjezach. Kaščanske wićežne kubło bě wot lěta 1733 we wobsydstwje z Kukowa pochadźaceje Čochec swójby. 1806 woženi so z Hornjeho Wunjowa pochadźacy Jan Smoła z Madlenu, druhej dźowku Mikławša Čocha, na Kaščanske wićežne kubło. Lěće pozdźišo sčinito samsne jeho bratr Handrij, woženiwši so nětko z Hanu, najmłódšej sotru Madleny. Handrij Smoła pak zasydli so ze swojej žonu na swojeje maćernym kuble w Hruboćicach, hdźež zawostaji, zemrěwši lěta 1827, wudowu, dweju synow a dźowku. Syn Mikławš Matej woženi so 1840 z Katu, dźowku Mikławša Rjenča z Čěškec.
Serbja poprawni dobyćerjo europeady
Impresije z koparskich europskich mišterstwow awtochtonych narodnych mjeńšin w Južnym Tirolu
Serbskej koparskej wubrance žonow a muži drje na lětušej 3. europeadźe, koparskich mišterstwach awtochtonych narodnych mjeńšin Europy, njejstej wo prědnje městna sobu wojowałoj, přiwšěm stej wulke připóznaće a sympatije mnohich domoródnych, hosći kaž tež dalšich akterow turněra žnjeli.
Předewšěm mamy so za to „dwanatemu mužej“, blokej serbskich přiwisnikow, dźakować. Hdźež běchu serbske barby widźeć, w stadionach tribuny połne a mócne pohonjowanje słyšeć, da rěkaše: Serbja hraja! Tam sej dojědźemy, tam so něšto stawa! A tak tež bě.
Małe dźěleza wulke awta
Wopyt w Bóščanskej tworni Zeibina
Zawod z tradiciju w dwurěčnej Łužicy je Bóščanske předewzaće Zeibina Kumštnomaćiznowa technika tzwr. Lětsa je tomu 50 lět, zo je so tam swójbny zawod zasydlił. Wo stawiznach a wuwiću předewzaća zastupjer druheje generacije po załožerju Jürgen Zeibig žiwje a hordźe powěda.
Nan Walter Zeibig je hižo spočatk 50tych lět minjeneho lětstotka pod mjenom Zeibig Plast Erzeugnisse dźěle z kumštnych maćiznow za tehdyše slědźišćo w Rossendorfje pola Drježdźan produkował. Te wuwi nowu tykačku, za kotruž mějachu Zeibigec přistajeni wotpowědne dźěle zhotowjeć. Jako pak dósta firma wulki nadawk Drježdźanskeho zawoda Robotron, njehodźeše so trěbne mnóstwo dźělow hižo na tele wašnje docpěwać. Předewzaće a zamołwići te- hdyšeho Drježdźanskeho wobwoda pytachu za móžnosću, předewzaću dać wotpowědnu twornju, hdźež móhli nuznje trěbne dźěle zhotowjeć.
Krabat bjez koraktora njedobył
Lětuša inscenacija w Čornym Chołmcu zbudźa hižo lóšt na klětušu
Inscenacija „Krabat a kolebka wěčnosće“ je srjedu swoju premjeru dožiwiła. Z njej zahajichu so 5. Krabatowe swjedźenske hry na ležownosći Čornochołmčanskeho Krabatoweho młyna.
Za fiktiwnu stawiznu wo serbskim kuzłarju tworitej statok a młyn na Krabatowym dworje wulkotnu kulisu. Tam dźiwadźelić wobradźa wosebite wjeselo. To bě tež widźeć na čiłej a lóštnej inscenaciji, kotraž wobswěći wulke dźěle serbskich nałožkow a wotběh wjesneho lěta na serbskej wsy.
Kozoły zaklinčeć dali a připosłucharjow tak zahorili, zo sobu ...
Šusterec statok w Trjebinje je minjeny kónc tydźenja wšěm přećelam hudźby dudow swoje wrota šěroko wotewrěł. Při najrjeńšim wjedrje bě so šwarna ličba hosći na terenje wokoło kładźiteho domu něhdyšeho sławneho dudaka Hanza Šustera (1910–1994) zešła.
Hižo sobotu wječor so skupiny dudakow w přijomnym kole zetkachu a poskićichu hudźbne woptawančka.
„Hońtwjerska powołanska“ rěč w serbskej maćeršćinje z Pawołom Rotu 4
Nastawk wo serbskich hońtwjerjach je bywšeho wučerja Pawoła Rotu pohnuł, wo serbskich zapřijećach hońtwjerjenja rozmyslować. Zhromadnje z nim wěnujemy so tejle zajimawej naležnosći: dźensa mjez druhim konkretnym zapřijećam wokoło gratow hońtwjerjow.
Woprawdźe flinta
Najznaćiše słowo za praskacy hońtwjerski smjertny nastroj w ludowym zrozumjenju je flinta (Flinte). Ale tež w hońtwjerskim słowoskładźe je woprawdźe maš. Mój přećel-hońtwjer měješe tři tajke praskače a sej je napřemo chwaleše. Staroby dla je so hońtwy wzdał a je předał. Wěnujmy so trochu tomule hońtwjerskemu gratej.
Serbja maja kulturni posoljo być
Na wopyće pola šefdirigenta Serbskeho ludoweho ansambla Dietera Kempy
Zahroda ze swojej tučnej zelenju a wosrjedź njeje wulka pyšna kastanija mje wobkuzłatej. A wulki w Hornim kraju typiski tykowany dom spožča ležownosći zdobom romantiskosć. „W tajkej wokolinje so tule jako samobydlacy derje čuju“, reaguje 59lětny šefdirigent Serbskeho ludoweho ansambla Dieter Kempe na moje překwapjenje. 1996 bě sej wón ležownosć bywšeho zawodneho dźěćaceho prózdninskeho domu kupił a je tam tójšto wutwarił. We wulkej stwě je wjerch z drjewom wupaženy, stare hrjady pak su dale widźeć.
