Z wudaća: srjeda, 15 nowembera 2017

Wo šulach a jastwach rěčeli

Drježdźany. Sakski krajny sejm je so dźensa w aktualnej hodźinje z cyło­dnjowskimi poskitkami na šulach a z personalnym połoženjom w jastwach zaběrał. Šulska tema złožuje so na namjet koalicije CDU/SPD. Debatu „Za lěsycami? Hrožacy kolaps w jastwach wotwobarać“ pak bě frakcija Lěwicy iniciěrowała. Jeje kritika zepěra so na přepjelnjene jastwo w Kamjenicy.

Spěchuja serbske projekty

Lubin. Wokrjes Dubja-Błóta chce tež klětu kulturne a serbske projekty přidatnje spěchować. Hač do kónca požadanskeje doby kónc oktobra su tež próstwy za štyri serbske projekty dóšli. Detaile njeje wokrjes žane mjenował. Za klětuše kulturne projekty přewostaji wokrjes Dubja­-Błóta wjac hač 50 000 eurow, za serbske 10 000 eurow. Kónc lěta chcedźa roz­sudźić, kak spěchowanske pjenjezy rozdźěla.

Planuja w Brnje metro twarić

Film wo Słowjanach w Němskej pokazali

Budyšin (SN/CoR). „Poprawom sej myslach, zo dokumentacija wo Słowjanach w Němskej hižo eksistuje, wšako su słowjanske korjenje z mjenow městow kaž Lipsk, Drježdźany a Kamjenica prosće hižo wučitajomne. Ćim wažnišo pak je, zo móžemy so dźensa prěni raz na filmowu jězbu wotkrywanja do stawiznow před 1 300 lětami podać. Dokudrama ‚Die Slawen in Deutschland – unsere geheimnisvollen Vorfahren‘ je wažny měznik, zo móžeš serbske stawizny rozumić.“ Takle rysowaše intendantka Srjedźoněmskeho rozhłosa (MDR) prof. dr. Karola Wille wčera wječor w Budyskim Serbskim domje wuznam kooperaciskeho filma mjez MDR, RBB a Arte, kotryž dožiwi tam před něhdźe 90 hosćimi swoju saksku premjeru. Do toho běchu jón hižo na filmowym festiwalu w Choćebuzu předstajili. Mjez wčerawšimi hosćimi běchu zapósłancy Sakskeho krajneho sejma Marko Šiman, Alojs Mikławšk (wobaj CDU) a Hajko Kozel (Lěwica), předsyda Domowiny Dawid Statnik a direktor Załožby za serbski lud Jan Budar kaž tež mnozy zastupjerjo MDR a produkciskeho mustwa filma.

Wótru diskusiju wo wuměnje nazhonjenjow mjez serbskimi wučerjemi je 2. fachowy dźeń 2plus mjez čłonami zwjazkoweho předsydstwa zbudźił. Gremij potwjerdźi na swojim minjenym wuradźowanju we Wojerecach, zo njeměli wučerjow samych wostajić.

Wojerecy (SN/JaW). Swětowa kofejownja na fachowym dnju 2plus, kotryž bě Rěčny centrum WITAJ zhromadnje z kubłanskej agenturu a sakskim ministerstwom za kultus 21. oktobra w Chrósćicach přewjedł, bě wulki wuspěch. To potwjerdźi nawodnica RCW dr. Beata Brězanowa minjeny pjatk we Wojerecach Zwjazkowemu předsydstwu Domowiny. Informujo z wobrazowymi impresijemi wo dnju pak nawodnica rěčneho centruma hnydom přizna, zo njemóže jednotliwe wuslědki a wuskutki mjenować, za kotrymiž běchu so wjacori čłonojo naprašowali. Wšako jedna so wo „proces, kotryž so wobstajnje dale wuwiwa“. Zdobom pak wona zwurazni, zo je nuznje trjeba so na přikład ze zasadami a ramikowymi wuměnjenjemi wokoło teamteachinga rozestajeć. „Byrnjež teamteaching hižo dlěje znaty był, bě runje dźěłarnička z tejle temu jara požadana“, dr. Brězanowa wu­zběhny.

Mužakow/Choćebuz (SN). Hospodarski region Łužica trjeba wosebitu podpěru. Za kónc wudobywanja brunicy žadaja sej krajni radźa a wyši měšćanosća zarunanje. Pozicisku papjeru su woni wčera w Mužakowje na přichodne zwjazkowe knježerstwo nastajili. W njej žadaja sej zwjazkowy program nastupajo wutwar regionalneje wobchadneje infrastruktury a digitalizacije, zasydlenje zwjazkowych zarjadow kaž tež rozsudy wo stej­nišćach w zajimje slědźenskich a wysokošulskich zarjadnišćow we Łužicy, kaž powěsćernja dpa zdźěla.

Komunalni politikarjo měnja, zo měł so region lěpje na kopjenišća Berlin, Drježdźany a Lipsk kaž tež Wrócław a Praha přiwjazać. Puć k tomu móhł runać wurjadny zwjazkowy program wo wutwarje regionalneje wobchadneje infrastruktury. Nimo toho je iniciatiwa Zwjazka wo wutwarje škleńčnonićoweje syće a mobilneho telefonowanja po cyłym regionje trěbna, podšmórny zastupjerka Zhorjelskeho wokrjesa Heike Zettwitz. Choćebuski wyši měšćanosta Holger Kelch (CDU) zwěsći we Łužicy permamentnu strukturnu změnu wot 1990.

Freiberg/Zhorjelc (SN). Prěnja zhromadna konferenca sakskich a pólskich hórniskich zarjadow we wobłuku projekta MineLife budźe jutře w rumnosćach Zhorjelskeho Šleskeho muzeja, zdźěla Sakski wyši hórniski zarjad w Freibergu. Wón nawjeduje zdobom projekt, na kotrymž stej z pólskeje strony wyši hórniski zarjad Katowice z wobwodnym hórniskim zarjadom Wrócław a maršalowy zarjad wojewódstwa Delnja Šleska jako projektnej partneraj wobdźělenej. We wobłuku předewzaća chcedźa so sakscy a pólscy fachowcy zhromadnje z wuznamom hórnistwa za industriju, zarjadnistwo a ludnosć w saksko-delnjošleskim regionje rozestajeć a paralelnje k tomu zjawnosć wo tym informować.

Na jutřišej konferency ma so prěni dohlad do tematiki a do zaměrow projekta podać. W srjedźišću steja socialne wužadanja a wobswětowe wuskutki hórnistwa w pomjeznym regionje. Wosebitu kedźbnosć wěnuja wobdźělnicy sakskej strategiji surowiznow a wuwićowym strategijam wojewódstwa Delnja Šleska a hórniskich zarjadow w Pólskej, kaž Freibergski zarjad dale informuje.

Budyšin (SN/at). Z wupisanjom po cyłej Europje chce Budyski wokrjes k 1. januarej 2019 busowe linije na swojim teritoriju znowa rozdawać. We wudospołnjacymaj dokumentomaj za los 1, wobłuk zaměrowy wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska (ZVON), kaž tež za los 2, wobchadny zwjazk Hornje Łobjo (VVO), njejsu nastupajo posłužby w serbskej rěči žane wuměnjenja podate. Nastawa zaćišć, zo njejsu zamołwići w Budyskim krajnoradnym zarjedźe płaćiwe dokumenty, kaž su to sakska wustawa, serbski zakoń abo wustawki wo zachowanju, spěchowanju a dalewuwiću serbskeje rěče a kultury Budyskeho wo­krjesa, při zestajenju wudospołnjaceju dokumentow za losaj 1 a 2 scyła wobkedźbowali.

Harare (dpa/SN). W afriskim kraju Simbabwe bój wo naslědnistwo wjelelětneho prezidenta, 93 lět stareho Roberta Mugaby, eskalěruje. Wójsko je nachwilnje kontrolu nad statom přewzało, zo bychu „pohubjeńšacu so politisku, socialnu a hospodarsku“ krizu přewinyli. To wozjewi generalny major Sibusiso Moyo dźensa w narěči w statnej telewiziji. Ak­cija njeje wojerski puč. Dźe skerje wo to, złóstnikow wokoło Mugaby znješkódnić.

Pakt za prawniski stat

Berlin (dpa/SN). Zawjazowacy pakt Zwjazka a krajow za prawniski stat chcedźa unija, FDP a Zeleni w jamaiskim zwjazkarstwje wotzamknyć a tak dowěru ludźi do demokratije skrućeć. Za to měli so „ručež móžno přidatne městna za policajske wěstotne zarjady kaž tež za Zwjazkowy zarjad za wěstotu w informaciskej technice“ wutworić, rěka w dokumenće k aktualnemu stawej sonděrowanskich rozmołwow na temy nutřkowne naležnosće, wěstota a prawniski stat.

Milinarnje wotšaltować

W Mužakowskej dźěłarni žiwjenskeje pomocy swoje dźěło hižo na hody wusměrjeja. Přewšo wutrajnje pasli šěsć muži a žonow najrjeńšu dekoraciju z drjewa. Z wosebitej techniku, barby rozmórać, dóstawaja motiwy štomow, zwěrjatow abo jandźelow tuchwilu jara woblubowany napohlad. Inge Jäckel wudźěłki tule pomoluje. Wšitko chcedźa potom na adwentnych wikach předawać. Foto: Joachim Rjela

Drježdźany (dpa/SN). Nowy sakski kultusowy minister Frank Haubitz (njestronjan), kiž bu dźensa w krajnym sejmje spřisahany, chce wučerjam status zastojnika spožčić a běrokratiju pomjeńšić. „Status zastojnika je skutkowny instrument, zo by potrjeba wučerjow dołhodobnje zaručena była“, praji Haubitz w dźensnišim wudaću nowiny Leipziger Volkszeitung. Njetrjebaš to na přeco postajić, minister měni, rěčo wo najprjedy raz pjećlětnym spožčenju zastojniskeho statusa. „Potom widźimy, što je to we wubědźowanju mjez krajemi wunjesło.“ Po woli Haubitza tež trjeba njeje, zo dyrbja šulscy nawodźa přichodnje w prózdninach stajnje w šuli być.

Na parkowanišću přetrjebarskich wikow w Bayerskej bě muž kuwert z bankow­kami w hódnoće 1 600 eurow zhubił a je na to skoro wowrótnił. Dokelž sej přistajeni předewzaća w šwabskim Dillingenje myslachu, zo ma 69lětny strowotniske problemy, wołachu wuchowansku słužbu. Muž pak twochny přichadźacym sanitetarjam na nuznik za kupcow a hrožeše jim, zo jich z hajzlowej šćětku přebije.

Po zdaću chětro chłóšćiwy bě 40lětny muž w sewjerorynsko-westfalskim Ha­genje, kiž je spytał 153 taflow šokolody ze superwikow spakosćić. Styka je wšitke do sportoweje toboły a chcyše z njej wobchod wopušćić. Přistajeny wikow, kiž bě wšitko wobkedźbował, pak paducha zadźerža a zawoła policiju. Hač je so 40lětny z telko šokolodami hižo za hody zastarać chcył, njeje znate.