Z wudaća: wutora, 17 julija 2018

Regionalny zwjazk Hornja łužica-Delnja Šleska z nowym planom

Budyšin (AK/SN). Při zdźěłanju regio­nalneho plana Hornja Łužica-Delnja Šleska je so přichodna rozsudna faza zahajiła, po tym zo běchu minjeny čas wot­powědne stejišća wšelakich zamołwitych wotwažowali. „Smy wšitke změny zadźěłali, a regionalny plan nětko jako naćisk předleži.“ To zdźěli Jörg Weichler, nawoda fachoweho wobłuka za regionalne planowanje w Regionalnym planowanskim zwjazku Hornja Łužica-Delnja Šleska, na minjenym posedźenju zwjazka. Dotal wotewrjene je prašenje „wětroweje energije“. Tam njeje planowanje móžnych stej­nišćow hišće wotzamknjene. To samsne płaći za wšelake přirodoškitne prašenja. Planowanski zwjazk, tak Jörg Weichler wuzběhny, by sej wjace pod­pěry ze stron sakskeho ministerstwa za wobswět a ratarstwo přał, wšako je runje tu hišće tójšto wotewrjenych prašenjow. Dotal njemóža ani termin dozhotowjenja mjenować, dokelž ma so kóždy jednotliwy wětrnik hladajo na přirodoškit pruwować, nawoda fachoweho wobłuka podšmórny.

We Wojerowskej šulskej krajinje so tójšto hiba. Na jednym boku je město, nošer nima­le wšitkich tamnišich šulskich ku­błanišćow, w zańdźenych lětach wjacore tajke zawrěło abo přeměstniło. A to dale čini. Tak ma so Zejlerjowa šula na kromje města, w kotrejž serbšćinu wuwučuja, dru­hdźe zaměstnić, zaso na jednej kromje, jenož druhdźe. Dale ma so twarjenje něhdyšeho Zusoweho gymnazija na wyšu šulu přetworić. Wo tym, tam serbšćinu podawać, wšak rozmysluja. Tele tam­a-sem, kotrež so skerje na organizatoriskej runinje wotměwa, ma tež swój špak. Zaběra z wobsahami njesteji w srjedźišću. Brach to, kotryž wědźa swobodni nošerjo za sebje wužiwać. Derje tuž, zo je tež we Wojerecach masiwny zajim, zwonka statnych šulow druhe poskitki wutworić. Cyle připódla prajene: Tež Njebjelčanska gmejna a iniciatiwa za swobodnu alterna­tiwnu šulu w Kamjencu to chcetej a tajke hibanje pohonjatej. Milenka Rječcyna

Drježdźany (dpa/SN). Sakska AfD chce so k wólbam krajneho sejma 2019 z naj­sylnišej politiskej mocu w swobodnym staće stać a móhła sej zhromadne knježerstwo z CDU předstajić. Je wažne, zo AfD z jasnym předskokom dobudźe, zo by koaliciske zrěčenje jeje rukopis měło, rjekny stronski předsyda Jörg Urban wčera­ w Drježdźanach. Stronski a knježerstwowy šef CDU Michael Kretschmer wšak bě koaliciju z AfD wospjet wuzam­k­nył. Při wólbach zwjazkoweho sejma 2017 bě AfD w Sakskej 27 procentow hłosow docpěła, CDU 26,9 proc. Po najnowšim woprašowanju k wólbam krajneho sejma by AfD ze 24 procentami za CDU z 32 proc. druha najsylniša móc była.

Sakscy zapósłancy AfD z krajneho a zwjaz­koweho sejma schadźowachu so njedawno w Berlinje, zo bychu swoje postu­powanje we woběmaj parlamentomaj lěpje wothłosowali. Wčera předsta­jichu woni k tomu dźesaćdypkowy program, kotryž tež wólbnobojowe temy wobsahuje. Tak chcedźa mjez druhim roz­hłosowy a telewizijny popłatk wotstronić, raznišo přećiwo kriminelnym po­stupować a mjezy Sakskeje lěpje škitać.

Lipsk (dpa/SN). Dźěłarnistwo ver.di je dźensniši akciski dźeń pola Amazon wužiło, sobudźěłaćerjow namołwjeć stawkować. Na tak mjenowany Primeday wočakowachu hač do 400 wobdźělnikow wob dźeń, dźěłarnistwo zdźěli. Jutře chcedźa dale stawkować. Tež w druhich městach, kaž w Bad Hersfeldźe, Werne a Koblenzu, su stawki planowali, runje tak kaž w Pólskej a Španiskej. Pozadk je wot lěta 2013 trajacy konflikt tarifoweho zrěčenja za wšitkich 13 000 přistajenych dla. Ameriski wikowar Amazon dotal wšitkežkuli jednanja wotpokazuje. Předewzaće je přeswědčene, zo móže tež bjez tarifo­weho zrěčenja fairny a zamołwity dźěłodawar być, kaž jeho rěčnica zdźěli.

Ralbičan Stanisław Statnik je so z listom nastupajo přinošk wo swjedźe­nju Ralbičanskeje wohnjoweje wobory na redakciju SN wobroćił a pisa:

We wudaću Serbskich Nowin z 25. junija pisa Alfons Handrik wo swjedźenju k 75. róčnicy Ralbičanskeje wohnjoweje wobory: „Po tym zo bě 1878 zahubny woheń nimale poł Ralbic zničił, wutwo­richu tam wohnjowu woboru.“ Tež hdyž je awtor informacije wot někoho na swjedźenju dóstał, dyrbjał je na prawosć pruwować, wšako eksistuje k tomu dosć historiskich žórłow.

Wobě informaciji stej mjenujcy wopačnej. Zahubny woheń běše 6. oktobra 1896, štož je tež naspomnjene w swjedźenskej brošurce składnostnje 750lětneho jubileja prěnjeho naspomnjenja Ralbic, zestajenej wot Feliksa Statnika.

Tež Katolski Posoł 1896 k tomu pisaše: „Wulke wohnjowe njezbožo podeńdźe 6. oktobra našu wjes. Popołdnju blisko ½ 4 hodźin wuńdźe nahle – kak, njeje dotal­ zjawne – pola chěžkarja Königa wo­heń,­ kotryž so ze surowej spěšnosću rozšěri, dźewjeć statokow a nimo toho dwě bróžni zapali a do cyła zaniči.“ (dodawk: Pječa bě König woheń sam zamiškrił.)

Žitne wiki w sprjewinym měsće za swójby kusk atraktiwniše

Budyšin (UM/SN). Lód lizać abo krosnować? Druhdy rozsudy jednore njejsu, hdyž sy šěsć lět stary, tak kaž Fritz. Mały Budyšan je runje krosnowanski globus wuhladał, kotryž so na sewjerozapadnym róžku Žitnych wikow chowa. Najradšo by wón hnydom na połkulowaty nastroj ze žerdźow, štelkow a přima­dłow zalězł. Ale słódny lód w jeho ruce tomu najprjedy raz zadźěwa. Na kóncu je argument zachodnosće rozsudny: Horcota lód zeškrěje, krosnowanski globus pak na swojim městnje wostanje. Tuž dyrbi sportowanje hišće chwilku čakać.

1964 posledni wosobowy ćah zastał

W druhej połojcy 19. lětstotka za čas indu­strializacije twarjachu tež w Hornjej Łužicy železniske čary. Runočasnje nastachu dwórnišća, stražniske chěžki a wuhibkarnje. W lětnjej seriji so rozhladujemy, kak trěbne wone něhdy běchu­ a što je so z nimi stało. (7)

„Korčmarsku dowolnosć překročił je wobsedźer młyna Maćij Mač ze Židźi­noho. Jemu bě minjene lěto dowolene twarskich dźěłaćerjow železniskeje čary z napojemi zastarać. Wón pak je tež lačnych, kotřiž njeběchu na twarje wobdźěleni, z piwom a palencom zastarał. Jeho młyn sta so runjewon z korčmu“, pisaše 9. oktobra 1907 nowina Neuer Görlitzer Anzeiger.

Smječkecy (SN/MWj). Na tajke a hinaše podawki połne dny su minjeny kónc tydźenja Smječkečenjo dožiwili. W srje­dźišću wšak steješe tam wjesny swjedźeń, kotryž přewjedźechu składnostnje 20lětneho wobstaća wjesneho kluba. Prjedy hač jón oficialnje zahajichu, dožiwichu pjatk popołdnju na hłownej dróze nje­rjany po­dawk. Tam bě z Njebjelčanskeho směra wosobowe awto přismali­ło, kotre­hož šofer kontrolu nad wodźi­dłom zhubi, zrazy do wjacorych wobchadnych znamjenjow a hakle w žiwym płoće stejo wosta. Muža dyrbjachu wobornicy z ćežkej techniku wuswobodźić. Helikopter dowjeze ćežkozranjeneho do chorownje.

Po tym bě skónčnje wjesny swjedźeń na rjedźe. Jedyn z jeho wjerškow bě so­botu program za młode swójby z wubědźowanskim parcoursom. Samsny dźeń wječor ćehnješe skerje młódšich wopy­towarjow do Smječkec. To prošeše tam mjenujcy Berlinski DJ Nellski k rejam.

Budyšin. Za lětušu hodownu klanko­dźiwadłowu inscenaciju pyta Budyske NSLDź blachowe wěka za šrubowanje, wěka piwowych blešow a dalše blachowe wotpadki we wšěch barbach a formach. W inscenaciji póńdźe wo to, kak móžeš tajke a podobne wěcy zmysłapołnje wužiwać. Tuž móža zajimcy swoje wupalene čajowe swěčki, skóncowane wěka horncow, zezerzawjene křidy a podobny čapor wot 28. awgusta hač do 9. nowembra při dźiwadłowej kasy k wotewrjenskim časam wotedać.

Wustajeja pruwowanske dźěła

Kamjenc. Zwjazk blidarjow Budyskeho wokrjesa přeproša zajimcow sobotu, 21. julija, do rumnosćow EWAG w Kamjencu, Při měšćanskich zawodach 2. Tam budu tón dźeń wot 14 do 16 hodź. widźeć pruwowanske dźěła wučomnikow, kotřiž su po třoch lětach swoje blidarske wu­kubłanje wuspěšnje zakónčili. Zastup je darmotny. Kaž w přeprošenju rěka, móža so wopytowarjo wo fachowych kmanosćach wučomnikow we wšelakich specialnych směrach, kaž su to twar durjow, meblow abo schodow, přeswědčić a budu překwapjeni, kak mnohostronsce a kreatiwnje su wukubłancy dźěłali.

Młody organist Johannes Krahl z Dobranec je njedźelu w Budestečanskej cyrkwi we wo­błuku Hornjołužiskeho pišćeloweho lěća koncertował. Nažel bě termin trochu njezbožownje wuzwoleny a wopytowarstwo snadne. Wšako wubědźowaštej so w samsnym času Chorwatska a Francoska w finalu swětowych koparskich mišterstwow. Ćim lěpje, zo so pišćeler přichodnje hišće raz we Łužicy předstaji. 28. julija hudźi Krahl zhromadnje z Friedemannom Böhmu w Budyskej tachantskej cyrkwi. Tam zaklinči tež prapremjera noweje twórby Feliksa Brojera. Foto: SN/Maćij Bulank