Z wudaća: štwórtk, 13 junija 2019

Drježdźany (SN/MiR). Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) a krajna šulerska rada staj wčera klimowu konferencu šulerjow a šulerkow swobodneho stata předstajiłoj. Konferenca, kotraž je zhromadna iniciatiwa sakskeho knježerstwa a šulerskeje rady, wotměje so 22. junija na campusu Lipšćanskeje uniwersity při Jahnowej hali. „Dotal njeje znate, kelko młodostnych wot 14 lět sej do Lipska dojědźe. Lisćiny wobdźělnikow su hišće na šulach, a wobsteji dale móžnosć so do nich zapisać“, rjekny na naprašowanje SN rěčnik krajneje šulerskeje rady Vincent Koch. Po přizjewjenju a wotpowědnym wobkrućenju móža wobdźělnicy darmotnje ze zjawnymi wobchadnymi srědkami do Lipska jěć.

Schwerin (SN). Hladajo na mjeztym pjatu rozmołwu dźěłodawarjow ze zastuprjemi dźěłarnistwow metaloweje a elektroindustrije zawčerawšim w Schwerinje njejsu žane postupy zwěsćomne. Dźěłarnistwa so prócuja, na wuchodźe Němskeje 35hodźinski dźěłowy tydźeń zwoprawdźić. Mjeztym stej wobě stronje wšelake warianty rozjimałoj, kotrež na přikład předwidźachu dźěłowy čas krok po kroku přikrótšić. Wšitke namjety pak dźěłodawarjo dotal wotpokazuja. Poslednje jednanja su za 21. junij w Lipsku předwidźane. Tuchwilu pak je jenož mało nadźije, zo so hišće něšto hiba. Na zapadźe wobsteji 35hodźinski dźěłowy tydźeń hižo wot lěta 1984. Tehdy běchu přistajeni ze stawkom ćišć wukonjeli. Kaž dźěłarnistwje zdźělatej, chcetej so dale za socialnu jednotu w Němskej zasadźeć.

Drježdźany/Kamjenica (dpa/SN). Mnohe rjemjeslniske zawody w Sakskej nimaja žanoho naslědnika. Hač do lěta 2025 chce so 6 000 šefow na wuměnk podać. To je štwórćina zawodow. Jenož we wuchodnej Sakskej budźe to přichodne pjeć lět 4 000 předewzaćelow, kaž Drježdźanska rjemjeslniska komora zdźěla. Něhdźe 18 procentow z nich pyta naslědnika.

„Tema přepodaće zawoda je wažna tema regionalneho rjemjesła“, praji prezident Kamjeničanskeho komorneho wobwoda Frank Wagner. Wón ma ge­neracisku změnu za šansu do samostatnosće. „Nastupajo přepodaće zawoda su kupcy a wužiwarjo posłužbow, sobudźěłaćerjo a městnosć předewzaća poprawom hižo wěste.“ Pod smužku pak w Sakskej ličba firmow woteběra, a jenož mało nowych zawodow nastawa. Cyłkowne połoženje předewzaćow je přiwšěm jara dobre, a wjele z nich so samo powjetša.

Potrjecheni we wuhlowych kónčinach wobaraja so ničenju domizny

Berlin (SN). Wot wuhla potrjecheni we Łužicy, Porynskej a w Lipšćanskej wokolinje su so ze zhromadnym žadanjom na krajnu a zwjazkowu politiku wobroćili. Zwjazk „Wšitke wsy wostanu“ sej wot zwjazkoweho knježerstwa žada, wšitke wot wotbagrowanja wohrožene wsy zachować a to zaručić. Zdobom žada sej prawo, sobu postajeć zakoń wo skónčenju zmilinjenja brunicy, a připowědźa protesty při brunicowej jamje Garz­weiler.

„Politika skónčenje zmilinjenja brunicy zanjecha, štož nam njelěpšiny wunjese. Z brunicowej komisiju njeje so za nas ničo změniło. Naša domizna je dale wohrožena. Je tola absurdne, w lěće 2019 hišće­ wsy za brunicu zničić. Žadamy sej garantiju ze stron knježerstwa, zo wšitke wohrožene wsy wostanu“, praji Britta Kox, zastupnica porynskeje skupiny zwjazka „Wšitke wsy wostanu“. Wona zdobom šwika, zo su na krajnej a zwjazkowej runinje zajimy potrjechenych předołho ignorowali. „Tohodla bjerjemy swoje žadanja nětko do swójskeju rukow. Wostanjemy tu a wojujemy, doniž njejsu naše žadanja zwoprawdźene.“

Njebych so sam wulki fan oldtimerow mjenował, njejsym ženje někajki wobsedźał a njemóhł sej zawěsće sam pomhać, by-li so raz něšto skóncowało. A přiwšěm tež ja rady raz na tajke stare wozydło pohladnu, hdyž nimo jědźe. Wobdźiwam potom, kak derje su wone awta, motorske a dalše jězdźidła hladane a kak so jich chromowe dźěle w słóncu błyšća. Najbóle wšak mje fascinuje, z kajkej jednorej techniku porno dźensnišej elektronice tele jězdźidła hišće funguja. Při tym spytam sej znajmjeńša tróšku předstajić, kelko prócy, časa a nic naposledk tež pjenjez jich wobsedźerjo za swój hobby nałožeja. Hdyž ludźo šoferam potom snano hišće słowčko připóznaća popřeja, je jim to rjany dźak za jich dźěło. Snano je dźensa tón abo tamny wotpohladnje abo tež cyle připadnje składnosć wužił a sej wobhladał, kak su wobdźělnicy rallyeje wot Žitawy na Rujany přez serbske wjeski jěli. Marian Wjeńka

PÓLNY ROBOTER běše wobdźiwana atrakcija, jako eksperća na zahonach pola Chotovic w Kolínskim wobwodźe njewšědny aparat wupruwowachu. Kupiła bě sobu najmoderniši agregat toho razu čěska towaršnosć Leading Farmers norwegskich inwestorow pola danskeje firmy Agrointelli. Tak mjenowany roboter-nošak z mjenom „Robotti“ wukonja najwšelakoriše dźěła, kotrež burja hewak jednotliwje z pomocu traktora wobstaruja. Zasadźić hodźi so tuž na přikład za wusyw, popryskanje abo wuplěwanje resp. dalše hladanske naprawy. Po wotpowědnym programěrowanju nastroj dospołnje awtonomnje dźěła. Móhłrjec připódla wobstaruje hišće wšelake dalše funkcije. Přisłušne sensory měrja mjez druhim włóžnotu pódy, mjelnosć role abo jeje staw zastaranja z trěbnymi hnojiwami a mineralijemi.

Na 2. stogowym swjedźenju minjenu njedźelu w Běłej Górje (Byhleguhre) su wjesnjenjo swojim hosćom pokazali, kak „błótowski“ stog (Heuschober) twarja. Hižo dopołdnja su mužojo drjewjany spódk stoga připrawili a prěnje syno na njón zworštowali. Popołdnju su stog, kotryž ma na najšěršim městnje přeměr pjeć metrow, dale twarili. Žony w narodnej (dźěłanskej) drasće, mjez nimi Andrea Wolff (3. wotprawa), hrabachu tak mjenowane wonkownički. Wone stog skrućeja, a po nich ma tež dešćowa woda wotběžeć. Mužojo podawachu twarcej stoga syno z widłami. Cyłkownje dźewjeć kulojtych walčkow worštuja tak na jenički stog, z kotrehož móža burja syno hač do štyri lěta wužiwać. Po šěsćhodźinskim dźěle bě stog hotowy a mnozy při­tomni mudriši. Foto: Janek Wowčer

Oldtimerowa rallye wjedźe po legendarnej dalnodróze

Bóšicy/Njeswačidło (JK/SN). Mjeztym šestu oldtimerowu rallye po B 96 wot Žitawy hač na kupu Rujany zahajichu dźensa rano w Žitawje. Tule njewšědnu rallye po legendarnej a něhdy najdlěšej dróze NDR běchu 1989 prěni raz wotměli a přewjeduja ju wot 2004 kóžde pjeć lět. Nětko su tuž zaso lubowarjo a wodźerjo wosebitych jězdźidłow na derje znatej dróze ze swojimi oldtimerami po puću.

Budyšin (CRM/SN). Što je moda? Tele prašenje je wolontarka Budyskeho Serbskeho muzeja Rebecca Wöpperowa na wčerawšim zarjadowanju „Kofej w třoch“ na spočatk swojich wuwjedźenjow stajiła. Młoda sobudźěłaćerka poda tež hnydom wotmołwu: Rozumimy pod tutym zapřijećom žiwjenski stil kaž tež drastu we wěstej dobje, ale tohorunja we wěstym časowym rumje. Přetož hinaša bě wězo moda w starej Egyptowskej hač pozdźišo w Španiskej. Ludźo wužiwaja drastu jako škit před zymu a zranjenjemi, pokazuja pak z njej tež swój socialny status a swoju móc, wuwabjeja respekt, abo demonstruja swoju etnisku přisłušnosć.

Slědźo za drastu Serbow, a to přede­wšěm serbskich holcow a žonow, přeslědźi přednošowarka stare serbske nowiny minjeneho lětstotka. Anonsy drastowych wobchodow běchu předewšěm we Weimarskej dobje zajim budźili. „Pěkne bluzy“ poskići w Budyšinje Schaafec wobchod, a wobraz katolskeje Serbowki w narodnej drasće měješe runje tajku wabjensku funkciju. Tež Alfons Schauseil wabješe za „jaki a rubiška“ w Serbskich Nowinach.

Wobšudnik žonje pjenjezy wulišćił

Budyšin. Z telefoniskim trikom su nje­znaći zawčerawšim 75lětnej žonje wšitke nalutowanki wulišćili. Budyšanka dósta wjacore telefonaty, w kotrychž so njeznaty jako Drježdźanski kriminalny policist wudawaše. Wón rentnarce napowěda, zo bu jeje dźowka po wobchadnym njezbožu zajata. Za jeje pušćenje měła 75lětna wěstu sumu pjenjez zapłaćić. Wobšudnikej so poradźi žonu wo tym přeswědčić, zo so wona ze 14 000 eurami a wšěmi swojimi debjenkami z Budyšina na puć do Drježdźan poda. Na Wienskim naměsće na ničo złeho njemyslaca pjenjezy a debjenki posołej přepoda. Po tym zo tež dwě hodźinje pozdźišo hišće nichtó, kaž bě dorěčane, pušćenja jeje dźowki dla na žonu zazwonił njeje, poča wona dwělować a so na Drježdźanskim dwórnišću na policiju wobroći. Ta pad nětko přepytuje.