Wo wuwiću we Łazu zhonili

póndźela, 25. julija 2022 spisane wot:
Na swojej wčerawšej wuprawje po ewangelskej Hornjej Łužicy su wobdźělnicy lětušeho Mjezynarodneho lětnjeho kursa serbšćiny Budyskeho Serbskeho instituta tež we Łazu pozastali. Günter Wjenk (napr.), kiž so hižo wjele lět we wosadnej radźe Łazowskeje ewangelskeje wosady angažuje, je 52 kursantam jeje stawizny a aktualnu situaciju zbližił. Łaz bě z 2 500 wěriwymi ze 14 wjeskow w 19. lětstotku wuznamny centrum serbskeje kultury. Tu skutkowaše wot 1835 do 1872 farar a basnik Handrij Zejler. „Dźensa je w našej wosadźe něhdźe 650 ludźi. Wjeselimy so, zo naš nowy farar Christian Huth serbšćinu wuknje“, praji Günter Wjenk. Foto: Andreas Kirschke

„Běch překwapjena, zo sym městno dóstała“, praji Melanie Kotisekowa, kotraž wot meje jako stajerka Serbske Nowiny sobu wuhotuje a tak koleginu w jeje staršiskim času zastupuje. „Bojach so, zo moje serbskorěčne kmanosće hišće njedosahaja. Sym tež hižo nazhoniła, zo sym jako němskorěčna na serbskim swěće wuzamknjena.“ Cuzy pak jej serbski swět docyła njeje. Powołansce nic, dokelž je jako wukubłana grafikarka hižo lěta dołho připódla hłownje ze serbskimi institucijemi hromadźe dźěłała, mjez druhim je dźewjeć lět periodikum „Naša Domowina“ wuhotowała. A dźensa 46lětna je w Brězowce ze serbskej kulturu wotrostła. „Jako běch dźěćo, su hišće mnozy na wsy serbowali a w konsumje sy žiwu serbšćinu dožiwił. W pěstowarni serbske pěsnje spěwachmy, Slepjansku drastu nošachmy a pěstowarce tež serbsce z nami powědaštej.“ Na Slepjanskej šuli je wona potom dźesać lět serbšćinu wuknyła, dobrowólnje a samozrozumliwje.

Drježdźanske filmowe nocy při Łobju su snadź jedne z najrjeńšich kinow pod hołym njebjom za čas wulkich prózdnin. Do hłowneho filma poskićeja tam zdobom dźěćace filmy, kotrež sej najmłódši rady ze swojimi wowkami wohladuja. Ze 3 600 přihladowarjemi prěni raz wupředata bě premjera filma „Monsier Claude a swój wulki swjedźeń“, tež režiser Philippe de Chauveron bě přitomny. Dobreho wothłosa dla budźe přidatne předstajenje francoskeje swójbneje komedije 22. awgusta. Foto: Jürgen Männel

Prěni wustup Sokoła

pjatk, 22. julija 2022 spisane wot:
Składnostnje 60. róčnicy załoženja čěskeho Sokoła zarjadowa jeho Fügnerowa župa (pomjenowana po sobuzałožerju Jindřichu Fügneru) 22. a 23. julija 1922 w Mladej Boleslavje wulki sportowy swjedźeń. Na njón bě sej čłonow Budyskeje a Bukečanskeje jednoty Serbskeho Sokoła přeprosyła. 46 muži a žonow poda so toho­dla na jězbu do susodneho kraja. Na prěnim dnju swjedźenja wustupichu mužojo z gymnastiskimi zwučowanjemi – prost(n)e mjenowane. To bě w stawiznach Serbskeho Sokoła prěni zjawny wustup. (Přispomnjenje: Doma w Serbach měješe Sokoł prěni zjawny wustup hakle w lěće 1924 w Chwaćicach). A po mužach so na iniciatiwu Alicy Smolerjec samo Sokołki zwažichu a prěni dźeń a potom přichodny dźeń hišće raz „w sokołskich drastach same wšelake wuhibanja“ předstajichu, kaž Serbske Nowiny 29. julija pisachu. Hosćo z Łužicy wobdźělichu so njedźelu, 23. julija, tež na swjedźenskim ćahu po měsće. Přitomna běše tohorunja skupina serbskich dźěći, kiž přebywaše w tutym času w prózdninskim lěhwje čěskeho Sokoła w bliskim městačku Bělé pod Bezdězem.

Socialne syće šansa za wuměłstwo

pjatk, 22. julija 2022 spisane wot:

We wobłuku akciskeho tydźenja „Farbtonale 2022“, kotryž towarstwo Kamjentny dom z wjacorymi partnerami hišće hač do njedźele w Budyšinje wuhotuje, wotměchu wčera přednošk a dis­kusiju „Instakunst – Kak socialne syće produkciju wuměłstwa wobwliwuja“ w dźěłarni Dźěłań dźeń. Referent bě Drježdźanski tworjacy wuměłc Jens Besser.

Budyšin (SN/bn). „Tworićelski proces so samo na sebi hladajo na socialne medije změnił njeje“, zahaji Besser přednošk, wotmołwjejo tak na w nadpismu zarjadowanja chowace so prašenje. „Štož pak je hinak, je wašnje komunicěrowanja wuměłstwa. Socialne syće su z wažnym distributorom a skićeja wuměłcam najwšelakoriše móžnosće, swoje twórby zjawnje a bjezposrědnje prezentować“, wón zjima.

Program w programje a prapremjerje

štwórtk, 21. julija 2022 spisane wot:

„Čěske nocy“ woprawdźity wjeršk pod hołym njebjom na „Smochčanskim hudźbnym swjedźenju“

„Smochčanski hudźbny swjedźeń“ je zarjadowarjomaj kubłanišću swj. Bena a Serbskemu ludowemu ansamblej kóždolětnje wusahowacy wjeršk, přiwabjacy publikum bjezmała po tysacach. Po dwulětnej přestawce znatych přičin dla móžachu spočatk pražnika wopytowarjow znowa na dworje bywšeho ryćerskeho kubła witać. Telko hosći kaž hewak wšak tónraz powitać njemóžachu – mnozy drje dyrbja so hakle na to zwučić, zo so koncerty a předstajenja woprawdźe zaso wotměwaja; a znajmjeńša pjatk so snano tón abo tamna hrožaceho dešća dla spektakla pod hołym njebjom wzda –, přiwšěm woznamjenja cyłkownje něhdźe 850 ludźi dosć šwarnu ličbu.

Budyšin (SN/bn). Dohromady štyri króć je elewka Činohrajneho studija při Němsko-Serbski ludowym dźiwadle Sarah Cyžec 16lětnu Sunny jako hłownu a jeničku rólu w inscenaciji „Pink Guerilla“ na jewišću małeje žurle Budyskeho Dźiwadła na hrodźe předstajiła. Cyłkownje je sej hru z pjera Choćebuskeho awtora Daniela Rattheija w dźělnym přełožku Lubiny Hajduk-Veljkovićoweje – wědomje běchu so za „awtentiskosć přisporjacu serbsko-němsku wersiju rozsudźili – něhdźe 200 wopytowarjow wobhladało, wjetšina z nich šulerjo. Režiju běše nawoda studija Ralph Hensel wukonjał. Tuchwilu wo tym rozmysluja, hru tež w přichodnej hrajnej dobje pokazać, štož je w stawiznach ćělesa skerje rědki zjaw. Dokelž pak je Cyžec mjeztym připrajiła, dalše lěto jako elewka na Budyskim jewišću skutkować chcyć, su wuhlady na wospjetne předstajenja „dosć dobre“.

Jan Suchi

štwórtk, 21. julija 2022 spisane wot:
Pozdźiši serbski wučer, redaktor a zaho­rity dźiwadźelnik Jan Suchi narodźi so 18. julija 1922 blisko Rólanow (Ruhland) serbskimaj staršimaj. Wón bě w Delanach wotrostł. W powójnskich lětach bě z brigadnikom Serbskeje młodźiny, nowowučer w Konjecach, Budyšinje a Rakecach. W Sulšecach namaka sej swoju mandźelsku, kotraž jemu šěsć dźěći porodźi. Syn Marko bě pozdźišo prěni direktor Załožby za serbski lud. Rady je Jan Suchi jako lajski dźiwadźelnik hrał. 1957 powołachu jeho za načol­nika redakcije časopisa „Serbska šula“ a wón je sobu jako prěni so z njedosahacymi rezultatami we wučbje B-serbšćiny roze­stajał. 1960 přistajichu jeho w Serbskim ludowym dźiwadle. Jeho wusahowaca róla bě ta knježeho pohonča ­Jana w hrě Jurja Brězana „Stara Jančowa“. Intendantka Berlinskeho ansambla Helene Weigel je jeho w tutej róli widźała a jako dźiwadźelnika přistajiła. W mnohich inscenacijach Brechtowych kruchow je wón wuběrnje sobu hrał. 1965 wróći so swójba zaso do domizny. Jan ­wučerješe w Sulšecach, je wuspěšnje Domowinskej skupinje předsydarił a bě župan Wo­jerowskeje župy. 2. nowembra 1983 Jan Suchi přezahe zemrě.

Wosebite dožiwjenje wo znatym njeznatym

srjeda, 20. julija 2022 spisane wot:

Wustajeńca the „The Mystery of Banksy – A Genius Mind“ we wuměłstwowej miliarni w Lipsku

Prašeš-li so za mjenom „Banksy“ – ći wjetšina z wěstosću z „haj“ wotmołwi. Hdyž pak so prašeš za tym, kak wuměłc wupada, tak rěka wotmołwa zwjetša: „Njewěm“. To zaleži na tym, zo wón swoju identitu chowa. A runje to wučinja mysterioznosć wokoło woneho britiskeho superstara street-artoweje sceny. Pućowansku wustajeńcu pod titulom „The mystery of Banksy – A Genius mind“, móža sej zajimcy tučasnje we wuměłstwowej milinarni w Lipsku wobhladać.

Mnohostronske dźěła

Akciski tydźeń fasetow wuměłstwa

srjeda, 20. julija 2022 spisane wot:

Budyšin (SN/bn). „Farbtonale 2022“ je hesło akciskeho tydźenja Budyskeho wuměłstwoweho towarstwa a Kamjentneho domu, w kotrehož wobłuku wot minjeneje póndźele hač do njedźele „najwšelakoriše kreatiwne činitosće hromadu zrostu“, kaž w brošurce zarjadowanja rěka.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND