Wobstajnje dźěłać za demokratiju
Iniciatiwu Ciwilna kuraža Wojerecy počesća 11. nowembra w Drježdźanach za jeje wjelelětny akciski dźeń „Dźeń a nóc za tolerancu“ we wobłuku zwjazkoweho wubědźowanja „Aktiwnje za demokratiju a tolerancu“. Ze Cindy Paulick, projektnej nawodnicu Regionalneho dźěłanišća za kubłanje, demokratiju a perspektiwy žiwjenja (RAA) we Wojerecach, je Andreas Kirschke porěčał.
Knjeni Paulick, kak je iniciatiwa Ciwilna kuraža Wojerecy počesćenje přiwzała?
C. Paulick: Jako ležeše loni w nowembrje informacija wo dobyću w našim listowym kašćiku, smy so hobersce wjeselili. Rozmyslowachmy wo wosebitosći w našim angažemenće za tolerancu. Spěšnje běchmy sej přezjedni, zo leži wona w kontinuiće, z kotrejž swój akciski dźeń přewjedujemy.
Kak je akciski dźeń nastał?
Serbskorěčne kubłanje polěpšić
Wot spočatka julija skutkuje Katrin Suchec-Dźisławkowa jako referentka za kubłanske naležnosće a spěchowanje dorosta pola Domowiny. Milenka Rječcyna je so z njej rozmołwjała.
Kotre nadawki sće widźała před sobu, jako sće so za zastojnstwo požadała?
K. Suchec-Dźisławkowa: Bytostny zaměr je serbske kubłanje dale wuwiwać. Za mnje rěka to, so starać wo to, zo so wone za maćernorěčne dźěći polěpši. Kaž maćernorěčne němske dźěći maja serbske dźěći samsne prawo na kubłanje w swojej maćernej rěči. Tež wšitcy, kotřiž chcedźa serbšćinu nawuknyć, kotřiž so woprawdźe a zaměrnje wo to prócuja, maja dóstać wšitke móžnosće, so w serbskej rěči wukmanjeć, a to přez cyły čas swojeho kubłanja. Woni maja wšitcy z dobrymi rěčnymi kmanosćemi – a tu je trěbne skónčnje definować, što to dokładnje rěka resp. kotre su wočakowanja na nawuknjene kmanosće – ze šule wuńć. Tak wšak je jeničce móžno, zdobywać serbskorěčny dorost, kotryž perspektiwisce za zachowanje našeho serbskeho towaršnostneho žiwjenja trjebamy, a to za cyłu Łužicu.
Spodźiwne zasłužby
„Najmócniša žona Němskeje“, „najmócniša žona Europy“, „garant europskeje stability“, „stajnje za dialogom pytaca“ – tajke a podobne atributy tele dny słyšiš, hdyž rěča wo zwjazkowej kanclerce Angeli Merkel, kotraž za někotre tydźenje politiske jewišćo wopušći. Móže być, zo žonu, kotraž steješe wot lěta 2005 na čole politiki Němskeje, zwonka kraja takle widźa. Hdyž prawje hladamy, spóznajemy, zo njeskónči so jenož politiska doba Merkel, ale tež cyły „system Merkel“, kotryž wona nawjedowaše a w kotrymž wona po swojim dobrozdaću postajowaše. Při tym wona stajnje zaso stare politiske hesło nałožowaše: Što stara mje moje wčerawše hłupe bledźenje? Wona bě kmana, přeswědčenja, kotrež bě wčera hišće zakitowała, dźensa zaćisnyć a runje to nawopačne činić. Wona takrjec na swojim měnjenju „njewisaše“.
Wuznamnu Serbowku wopominać
Čerwjeny křiž planuje 2024 wopominanske lěto składnostnje 200. narodnin Serbowki Marje Simonoweje. Cordula Ratajczakowa je so z předsydku stawizniskeje sekcije a pomnikoweho wuběrka Maćicy Serbskeje Trudlu Malinkowej rozmołwjała, na kotruž je so Čerwjeny křiž wobroćił.
Štó bě Marja Simonowa?
T. Malinkowa: Wona narodźi so 26. awgusta 1824 jako Marja Janašec w Dobruši pola Budyšina a zemrě 1877 w Drježdźanach. Ze swojim skutkowanjom jako hladarka chorych we wójnach, awtorka zakładnych spisow wo hladanju chorych a załožerka hladarnje „Deutsche Heilstätten“ w Drježdźanach-Loschwitzu je wona sobu zakłady połožiła za spomóžne skutkowanje dźensnišeho Čerwjeneho křiža. W Drježdźanach je dróha po njej pomjenowana a wot 2014 spožčeja Hladanske myto Marje Simonoweje.
Bě wona Wam znata do toho, zo je so Čerwjeny křiž na Was wobroćił?
Stare spěwy za nowu praksu přihotowali
Jako njedawno Jadwize a Fabianej Kaulfürstec Spěchowanske Myto Ćišinskeho spožčichu, bu na samsnym dnju jeju portal přistupne. Cordula Ratajczakowa je so z dr. Fabianom Kaulfürstom rozmołwjała.
Před lětomaj sće projekt z podpěru Sakskeho fondsa „Čiń sobu!“ zahajiłoj, nětko je něhdźe 500 hornjo- a delnjoserbskich pěsnjow z publikacije Smolerja a Haupta z lětow 1841 a 1843 online – w dźensnišim prawopisu, ze słyšomnej melodiju a z informacijemi, hdźe je so spěw zapisał a štó je ju zběraćelej zanjesł. Što přejeće sej za přichod?
Eksperimentelny punk a spěwiska
Huslacy spěwytwórc Paul „Geigerzähler“ Nagel wuda nowu tačel „Der Zeitstrahl ist zerbrochen“. Premjerny koncert budźe 20. nowembra w Berlinje. Po tym chce nowostku tež we Łužicy prezentować. Bosćan Nawka je so z nim rozmołwjał.
Knježe Geigerzählero, što budźemy na Wašej nowej tačeli słyšeć?
Geigerzähler: Zynkonošak wopřijima po mojim měnjenju dosć pisanu měšeńcu, sahaca wot punka přez spěwiska hač ke chětro eksperimentelnym zynkam. Tematisce wěnuju so předewšěm procesej transformacije a prašenju, kak to je, hdyž takrjec nahle z jedneje towaršnosće do hinašeje padnješ. Nochcu „ostalgiju“ šěrić, prašenje pak, hač so „na zapadźe“ wšitko błyšći, směm stajić. A kak da tu „na wuchodźe“ wupada, što so tu stawa?
To klinči, jakož bychu teksty biografiskeho razu byłe. Dotal sće stajnje tež politiske temy wobjednawał, a to z jasnym stejišćom. Su skerje wosobinske wjerše snano wuslědk tuchwilneje pandemije?
Ludźi z wočow njezhubić
Před nimale štyrjomi tydźenjemi je Němska woliła. Mjeztym je so něštožkuli stało. Za mnje nihdy njepředstajomna koalicija SPD, Zelenych a FDP je po wšěm zdaću móžna, tež hdyž do wólbow hišće chětro wulke rozdźěle mjez nimi byli. To su so donětka chětro zezhibowali, zo móhli raz hromadźe koaliciju wutworić a nad Zwjazkom knježić. Strona CDU z poražku dale wojuje. Předsyda Armin Laschet chce drje zamołwitosć přewzać, wotstupił pak hišće njeje. Znajmjeńša indirektnje drje je připowědźił, zo so wróćo sćehnje. Do toho wšak chce hišće změnu w CDU moderěrować, kaž rěkaše. Zamóže pak něchtó, kiž je historisce hubjene wuslědki strony sobu zawinił, za tajku změnu kmany być. A štó móhł CDU nawjedować? Mjena, wo kotrychž je stajnje zaso rěč, ničo noweho njewotbłyšćuja. Jens Spahn, Friedrich Merz, Norbert Röttgen ... Ja přeju sej nowe čerstwe mjezwočo, nic ze zapada, ale z wuchoda. A wosoba měła wo starosćach tudyšich ludźi wědźeć.
Pomnik Brězanej
Budyšin (SN/JaW). Město Budyšin měło wo tym rozmyslować, postajić Jurjej Brězanej pomnik. To namjetuje předsyda Domowiny Dawid Statnik w aktualnej zjawnej debaće nastupajo znowanatwar Bismarckoweho pomnika na Čornoboze. Swój namjet je Statnik w lisće Budyskemu wyšemu měšćanosće Alexanderej Ahrensej (SPD) sposrědkował, potwjerdźejo jón tak, zo je Jurij Brězan „najwuznamniši serbski spisowaćel nowšeho časa a je w sprjewinym měsće bydlił“, kaž ze zarjada Domowiny rěka.
Centralnosćlěpje wužiwać
Předsydstwo Domowinskeje župy „Handrij Zejler“ wočakuje, zo wšitke serbske institucije z hłownym sydłom w Budyšinje přichodnje tež wotnožku we Wojerecach wudźeržuja. Tele přeće čerstwje wuzwoleneho gremija zdawa so tróšku raznje zwuraznjene być.
Předsydstwo centralnje ležaceje župy njepoćahuje wuprajenja nastupajo regionalizaciju jenož na skutkowanje Domowiny. Zo je město Wojerecy zwólniwe móžne prócowanja snano tež za institucionelny wobłuk podpěrać, bě ze słowow wyšeho měšćanosty Torstena Rubana-Zeha na swjatočnosći k 100. róčnicy wutworjenja Domowinskich župow w juliju hižo wusłyšeć.
Wobě stronje stej do swojeho dialoga změnu strukturow po kóncu zmilinjenja brunicy zapřijałoj. Budźe-li w tym zwisku trjeba, zo Serbja nowe cyłki wutworja, maja so wone něhdźe zaměstnić. Wo tym zahe dosć rěčeć je konstruktiwne. Město Wojerecy je rumnostne kapacity pruwowało. Pozitiwny wuslědk su čłonojo župneho předsydstwa na swojim njedawnym posedźenju zhonili a na to swoje přeće sformulowali.
Z polěpšenjow jasnje profituja
Nowotwar pěstowarnje „Krabat“ w Čornym Chołmcu, kotraž je w nošerstwje Dźěłaćerskeho dobroćelstwa (AWO) postupuje. Dźěła chcedźa hač do decembra zakónčić. Tuchwilu derje w planje leža, dźěći maja klětu w januarje přećahnyć, rjekny Wojerowski měšćanosta za komunalne posłužby, šule, kulturu a socialne Mirko Pink w rozmołwje z Andreasom Kirschku za Serbske Nowiny.
Kotre dźěła sće wotzamknyli?
M. Pink: Zakónčili smy předewšěm zemske twarske dźěła a betonowe a murjerske dźěła za hruby twar. Nimale hotowe su třěchikryjerske dźěła. Tež nutřkowny wutwar derje postupuje.
Kelko cyłkowny projekt płaći?
M. Pink: Cyłkownje něhdźe dwaj milionaj eurow to stej. Dźesać procentow twarskeje sumy přewozmje AWO jako twarski knjez a nošer kubłanišća. Zbytne nimale 1,9 milionow eurow su po 75 procentach spěchowanske srědki z programa za wjesne wuwiwanje, a 25 procentow přida město Wojerecy. Wšako smy próstwu wo spěchowanje zapodali. Přidatnje přewostaji AWO 5 000 eurow za wuhotowanje wonkowneho areala.
Dochadźa k wyšim kóštam?
