Sardinkia princip nadźije
Wulki nawal na jězdźenki za jeno dźewjeć eurow – po podaću Němskeje železnicy je sej mjeztym wjace hač sydom milionow (potencielnych) pasažěrow tajkile tiket kupiło – pokaza, zo je wulkemu dźělej wobydlerstwa wěsty, spěšny a spušćomny transport wažny a zo je so naposledk tola hišće wěste ekologiske wědomje přesadźiło. Nažel je tele wuprajenje skerje wuraz zbóžneho přeća dyžli wotbłyšć woprawdźitosće, a to hnydom na wjacorych runinach. Wulki nawal mjenujcy předewšěm pokaza, zo je móšeń nadal najwažniši faktor w runicy přiwabić ludźi a w najlěpšim padźe trajnje přeswědčić. Wšako smy wšitcy wulce a rady swarjeli, jako bě naraz móžno, za podobnu płaćiznu mjenje abo bóle atraktiwne turistiske cile po cyłej Europje docpěć. Lětadła wostawachu přiwšěm połnje wobsadźene, byrnjež často šarm sardinkoweje konserwy (z wida rybičkow) wuprudźowali.
Jězory za dowol a Krabat wabja
Wo lětušich Dnjach we Łužiskej jězorinje je Andreas Kirschke z Kathrin Winkler, jednaćelku krajej přesahowaceho turistiskeho zwjazka Łužiska jězorina porěčał.
Kotry započatk maja dny w jězorinje?
K. Winkler: Z ryzy informaciskeho zarjadowanja Łužiskeje a srjedźoněmskeje towaršnosće hórnistwoweho zarjadnistwa (LMBV) su so wopytowarske dny we Łužiskej jězorinje wuwili. Wone stawachu so lěto a bóle z woblubowanym ludowym swjedźenjom a wotměwachu so kóžde lěto druhdźe. Dny w jězorinje 2014 při Bjerwałdskim jězoru su so prěni raz z dotalnymi wopytowarskimi dnjemi wotměnili. Wot lěta 2015 wotměchu so tele dny k zazběhej sezony spočatk apryla. Po dwěmaj lětomaj přestawki pandemije dla startujemy na zakładźe noweho koncepta z wodźenymi dožiwjenskimi turami w juniju znowa.
Kotre su Waše nazhonjenja?
Cil hišće njedocpěli
Transparentnosć regionalneje a serbskeje politiki dale a bóle přiběra. Nimale wšitke dnjowe porjady posedźenjow gmejnskich, měšćanskich a dalšich radow kaž tež terminy, hdy a hdźe jich čłonojo wuradźuja, su mjeztym wšitkim zajimcam internetnje přistupne – digitalizaciji budź dźak! Samo třěšny zwjazk łužiskich Serbow dnjowe porjady posedźenjow swojeho zwjazkoweho předsydstwa serbsce a němsce w syći wozjewja. To mam za wudobytk demokratije w našim kraju, kotryž mamy zakitować a sej tam, hdźež z tym hišće klaca, wužadać. Wšako přisporja transparenca dowěrje. Pozitiwnje hódnoću tohorunja, zo mnohe gremije móžnosće wužiwaja a swoje wobzamknjenja wozjewjeja, kaž mjez druhim Chróšćanska gmejna abo zarjadniski zwjazk Při Klóšterskej wodźe.
Paralele k Serbam su sylne
Wot 15. meje móža sej zajimcy słowaksku wustajeńcu „Party w 21. lětstotku“ w Budyskim Serbskim muzeju wobhladać. Zeskutkownili su wuměłski projekt fotografaj Ľubomír Sabo a Zuzana Sénášiová, etnologowka Katarína Sabová a molerce Sarah I. Avni a Ivana Mintálová. Jan Bogusz je so z fotografom Ľubomírom Sabom rozmołwjał.
New York, Istanbul, Peking a mnohe dalše městna – z wašej wustajeńcu sće móhłrjec hižo po cyłym swěće po puću był. Što je zakładna mysl, kotruž chceće publikumej we wukraju sposrědkować?
Zwučenosće změnić?
Hakle hdyž ludźo to w móšni začuwaja, spytaja něšto na swojim žiwjenskim wašnju a zwučenosćach změnić abo znajmjeńša wo tym rozmysluja. A w móšni je dale a mjenje pjenjez, wšako žiwjenske a energijowe kóšty njesměrnje přiběraja. Dale a časćišo jewi so nětko słowo njewotwisnosć, předewšěm hladajo na energiju a embargo ruskeho płuna a wolija. Ale kotre su móžnosće?
„Židowske nacije z ambicijemi“
Hdys a hdys, přewažnje mjez wobdźělnikami póndźelnych „wuchodźowanjow“, je rěč wo pozdatnje jednostronskim rozprawnistwje „medijow“ nastupajo wójnu w Ukrainje. Štóž so trochu dokładnišo do maćizny zanuri měł lochce spóznawać, zo tele wumjetowanje prědku a zady njepřitrjechi. Nawopak, hdźežkuli tež přeco pokuknješ: wšudźe posrědkuja zastupjerjo Ruskeje swój wid. A kajke běchu to wusprawnjenja za nadpad na susodny kraj! Knjez Lawrow bě, ignorujo zakaz słowa „wójna“ w swojej domiznje, najprjedy wo potłóčowanju Rusow přez „neonacistiski Kiewski režim“ rěčał, kotryž je nimo toho wot „homoseksualnych a wot drogow wotwisnych podrywany“. Pozdźišo „konkretizowaše“ wón přičiny „wosebiteje wojerskeje akcije“, bamborjo raz wo ukrainskim programje za wuwiwanje biologiskich brónjow, raz warnujo wo „nuklearnych ambicijach“ kraja, orchestrowane wot USA. Skónčnje njebě jemu přehłupje, posłužować stare antisemitiske klišeje a „teorije“ zapřisahanja, po kotrychž su Židźa sami na holocausće wina – a Wolodymyr Zelenskyj dźě je přisłušnik tejele nabožiny.
Swójsce so angažować
Motiwator za tworjenje rěčnych rumow w Malešecach a wokolinje Lucian Kaulfürst je minjeny štwórtk předsydstwu župy „Jan Arnošt Smoler“ swoje projekty předstajił (Serbske Nowiny rozprawjachu). Bosćan Nawka je so z nim wo nich rozmołwjał.
Knježe Kaulfürsto, sće njedawno wuhotował tak mjenowany medijowy klub. Što so za tym chowa?
Nic wědomosće, ale serbstwa dla
Maćica Serbska zhladuje lětsa na 175 lět wobstaća. Prawy wokomik to, sej zaso jónu wuznam tohole najstaršeho serbskeho towarstwa wuwědomić a do brošurki „Trać dyrbi Serbstwo“ bywšeho předsydy dr. Měrćina Völkela pohladać. Jako bě 18. apryla 1847 štyriatřiceći mužow Maćicu Serbsku jako štwórte tajke zhromadźenstwo po słowjanskim přikładźe załožiło, bě prěnjotny zaměr jasny: spisać a wudawać serbske knihi. To su činili, a hišće wjele wjace – poměrnje tunje Maćične knižki z ludowej literaturu za dorosćenych a dźěći wudawali, z Maćičnym časopisom zakład za serbsku wědomosć załožili a zdobom prěni jednotny serbski Maćičny prawopis zawjedli. Nimo toho su z Maćičnej peticiju wo runoprawosć serbšćiny w sakskich šulach wojowali a tak Serbam politiski hłós dali, Serbski dom natwarili, sej z tamnymi – zwjetša – słowjanskimi wědomostnymi towarstwami – spisy wuměnjeli, wuměłstwo a knihi zběrali atd.
Stare filmy wo Serbach na DVD
Wjace hač 20 lět zwičnja priwatne předewzaće Icestorm Media z Berlina komercielnje filmowe namrěwstwo DEFA, wot lěta 2019 su w rjedźe „NDR w originalnych nahrawanjach“ mjeztym 36 DVDjow wo wšelakich temach wudali. Nětko chcedźa tam DVD z historiskimi filmami wo Serbach wudać. Cordula Ratajczakowa je so z Axelom Poike z Icestorm Media rozmołwjała.
Kak sće ideju zrodźili, filmy wo serbskim žiwjenju wudać?
A. Poike: Zasadnje je ideja rjadu, filmowe materialije z NDRskeho časa – tež, hdyž su wotpowědnje politisce barbjene, dźensa snano hižo politisce njekorektne a duchej časa njewotpowěduja – wobchować a zdobom zjawnosći spřistupnić. Při tym pytamy přeco něšto wosebite. Ze zapada pochadźacy kolega je w archiwje na přinoški wo Serbach storčił, to jeho fascinowaše, dokelž njeje dotal ničo wo Serbach wědźał. Tuž myslachmy sej, zo je to snano dobra ideja, serbsku tematiku do rjadu přewzać, wšak je to na kóždy pad něšto wosebite. Wězo smy jako priwatne předewzaće na to pokazane, zo kupcy tež zajim na wudaćach maja. Tuž nadźijamy so, zo so nam to tež z DVD wo Serbach poradźi.
„Serbšćina by sensacija była“
Spěwarka delnjołužiskeho jazzoweho duwa LeDazzo, Choćebužanka Lena Hauptmann, bu za wubědźowanje „Women in Jazz – Next Generation“ nominowana. Bosćan Nawka je so z młodej hudźbnicu rozmołwjał.
Knjeni Hauptmann, što Wam nominacija woznamjenja?
L. Hauptmann: „Women in Jazz“ słuša k najwuznamnišim festiwalam žanra w srjedźnej Němskej, na kotrymž so prawidłownje mjezynarodne wuměłče, kaž na přikład Silje Nergaard, Julia Hülsmann a Judith Hill, w Halle nad Solawu prezentuja. Šansa, z tajkimi koryfejemi na samsnym jewišću stać móc, je wulke wuznamjenjenje! Nažel je podźěl žonow w jazzu runje tak kaž w tamnych hudźbnych žanrach přeco hišće dosć małki, předewšěm w tak mjenowanych wodźacych pozicijach. Často so publikum dźiwa, wuhlada-li mojedla bubnarku na jewišću. Samo na Lipšćanskej wysokej šuli Felix Mendelssohn Bartholdy, hdźež tuchwilu jazzowy a popowy spěw studuju, su žony we wěstych instrumentalnych předmjetach skerje wuwzaće. Festiwal chce na tym něšto změnić, štož podpěruju.
