Mjezsobne zwiski skrućić
Ameriski generalny konsul Timothy Eydelnant je minjeny štwórtk Budyšin a na swójske přeće Serbski muzej wopytał. Šefredaktor SN Janek Wowčer je so z nim po wopyće muzeja rozmołwjał.
Što je Was do Budyšina k Serbam wjedło?
T. Eydelnant: Wosobinske zwiski k Serbam žane nimam, zajimuju pak so jara za nich. Jako rodźeny Běłorus sym z 15 lětami do Ameriki wupućował. Tuž mam słowjanske korjenje. Wo Łužiskich Serbach sym hižo tójšto čitał a tuž sej rjeknych, zo na kóždy pad, sym-li raz w Budyšinje, tež jich wopytam.
Što sej z wopyta sobu wozmjeće?
T. Eydelnant: Sprěnja hordosć Serbow na stawizny, rěč a kulturu kaž tež na tradicije. To je mje jara hnuło. Sym prjedy hižo rjekł, zo dyrbju lětsa na kóždy pad hišće raz jutry do Łužicy přijěć a sej křižerjow wobhladać. Zdruha sym tójšto noweho wo wupućowarjach z Łužicy do Ameriki wokoło fararja Jana Kiliana zhonił. Je hnujace zhonić wo zwisku, kotryž mjez mojim krajom a tymle wosebitym dźělom Němskeje wobsteji. Zwisk mjez Serbami w USA a we Łužicy mam za wuběrny přikład dobrych stykow mjez ludźimi.
Specifiski łužiski, moderny design
Sakski centrum za kulturne kreatiwne hospodarstwo KREATIWNA SAKSKA, ludowa banka Drježdźany-Budyšin a Budyski Serbski muzej wupisaja wubědźowanje SORBIAN STREET STYLE. Składnostnje je so Bosćan Nawka z kuratorku wustajenišća Andreju Pawlikowej rozmołwjał.
Knjeni Pawlikowa, što za wubědźowanjom tči?
A. Pawlikowa: Zasadna myslička bě předstajić serbske młodźinske žiwjenje. We wobłuku koncepcije wustajeńcy smy so dźeń a bóle tematice tekstilowy design zbližili. W tym zwisku smy mysl zrodźili, přehladku z wubědźowanjom zwjazać. Tak chcemy kónc septembra nimo kolekcijow pućrubarjow načasneho serbskeho designa, kaž na přikład kreacije Kornelije Sir, tež cyle nowe wudźěłki młodych a dorostowych wuměłcow wustajeć, kotrež takrjec hakle nastawaja.
Štó smě so na wubědźowanju wobdźělić?
So wobdźělić a moderěrować
Delnjołužiske Spěchowanske towarstwo za serbsku rěč w cyrkwi z.t. je rozesłało zjawny list nastupajo rozprawu wo ewaluaciji delnjoserbšćiny tule rěč wuwučowacym zakładnym šulam w Braniborskej. Milenka Rječcyna je so z předsydu towarstwa dr. Hartmutom Leipnerom rozmołwjała.
Z kotreje přičiny sće so jako towarstwo na tele wašnje z temu rozestajeli?
H. Leipner: Njejsmy fachowcy na kubłanskim polu, to je jasne. Mamy pak swoje ideje, što je trěbne za zjawne žiwjenje. W tym zmysle stejimy k dispoziciji jako moderator procesa, kotryž měł wšitkich potrjechenych za jedne blido zwjesć. Jako towarstwo smy tež čłon braniborskeje kubłanskeje syće. Tu mam jako prawu organizaciju, kotraž dyrbjała so wo problematiku starać a kotraž móhła něšto iniciěrować.
Sće prěnje towarstwo, kotrež je so zjawnje wuprajiło. Čehodla?
Wulki zajim za wiki kołbaskow
Optikarski mišter Thomas Koch ma swój wobchod na torhošću w Kamjencu. Wot 1. januara 2016 je wón předsyda Kamjenskeje cityjoweje iniciatiwy. Wikowanske zjednoćenstwo ze 67 čłonami je kóždemu přistupne. Měrćin Weclich je so z Kochom rozmołwjał.
Lisćina čłonow Kamjenskeho nutřkoměšćanskeho towarstwa saha wot mějićelow hotela „K běłemu jelenjej“, awtowych domow, pjekarnje a kwětkarnje hač ke křesćanskej knižnej stwičce a měšćanskej apotece. Mjez nimi su tež serbscy wikowarjo, kaž Cyžec črijowy wobchod a Wowčerkec kofejownja. Što je hłowny zaměr wulkeho a zawěsće z mnohimi dobrymi idejemi zestajeneho cyłka?
T. Koch: Cityjowa iniciatiwa ma wulki wotmysł, wožiwić centrum Lessingoweho města. Kaž w mnohich mjeńšich městach Sakskeje mamy problem, zo tam ze zawrjenjom wobchodow, filialow a druhich wikowanišćow žiwjenje dźeń a bóle woćichnje. Naša iniciatiwa je nastała, nutřkowne město atraktiwniše wuhotować, tak tež nastupajo nowozasydlenja, nowe wobchody abo přewzaće wobchodow.
Kak wuwiće w Kamjencu posudźujeće?
Serbski sejm budźe tema
Aktualna wólbna perioda Sakskeho krajneho sejma so lětsa nachila. Z Haraldom Baumannom-Hassku, rěčnikom frakcije SPD za naležnosće Serbow, je so Axel Arlt rozmołwjał.
Što sće ze serbskopolitiskeho wida w nachilacej so wólbnej periodźe docpěli?
H. Baumann-Hasske: Bohužel njejsmy telko docpěli, kaž běchmy sej předewzali. Smy hladali, zo runje we wobłuku wědomosć a wuměłstwo na wysokich šulach połoženje za studentow polěpšamy, zajimowacych so za sorabistiku. W tym wobłuku móžeše naša ministerka Eva-Maria Stange něšto docpěć. A zasadnje smy tež spytali kubłanski poskitk wukmanić. Zo njejsmy z politiskeho wida krajneho sejma wjace činili, wobžaruju. Dyrbju přiznać, zo wjetše kroki docpěli njejsmy.
Kak wažne Wam je sakski serbski zakoń na swoju aktualnosć přepruwować?
„Sym wjesołya dźakowny“
Budyski tachantski kantor a docent za cyrkwinsku hudźbu Friedemann Böhme nawjeduje 1. serbsku kulturnu brigadu mjeztym dlěje hač dwaceći lět. Składnostnje jubileja ćělesa je so Bosćan Nawka z nim rozmołwjał.
Knježe Böhme, što Wam jubilej wosobinsce woznamjenja?
F. Böhme: To je wjeršk, na kotryž so w běhu šulskeho lěta přihotujemy. Kelkož wěm, su noty zdźěłane, tak zo móžemy přichodnje probować započeć. Do prapremjery oratorija „Hrodźišćo“ pak změjemy wjele, wjele druhich wjerškow. Na přikład wuhotujemy nalěto zhromadnje z wjacorymi partnerami koncert duchowneje hudźby w tachantskej cyrkwi, hdźež předstajimy twórbje Jana Pawoła Nagela. Potom chcemy – a to je mi wosebje wažne – 400. narodniny Budyskeje ewangelskeje wosady w Michałskej cyrkwi hudźbnje wobrubić. A w lěću podamy so we wobłuku kóžde štyri lěta organizowaneje wukrajneje wuprawy brigady do Litawskeje.
Składnostnje 50. róčnicy załoženja brigady sće rjekł, zo sće so nadawkej, nawjedować wuznamne ćěleso, z wulkim respektom bližił. Kak to dźensa wupada?
„Wysoki niwow dźeržeć“
Sylwija Rječcyna, wučerka stawiznow a serbšćiny na Serbskim gymnaziju Budyšin, je za organizatoriske naležnosće brigady zamołwita. Bosćan Nawka je so z njej wo tuchwilnym stawje a přichodźe ćělesa rozmołwjał.
Knjeni Rječcyna, brigada přihotuje wulki narodninski koncert. Byšće nam přeradźiła, kajki sće jězbny plan zdźěłała?
S. Rječcyna: Ručež změjemy partitury, započinamy zwučować. Prěnja faza intensiwnych přihotow za chór zaběži hižo w zymskich prózdninach. Podamy so na probowe lěwo do Čěskeje. Dalši kompaktny blok probow budźe kónc lětnich prózdnin. Prapremjera budźe w přichodnym šulskim lěće, dokładnje 28. septembra. Dotal su tři předstajenja planowane, a to dwójce w Chrósćicach kaž tež we Varnsdorfje.
Dźěl probow w prózdninach – kak šulerjo na to reaguja?
S. Rječcyna: To mjeztym wot čłonow brigady wočakujemy. Z tydźensce jenož połdrahodźinskej probu njemóžemy naš wysoki niwow dźeržeć. Spočatnje drje běchu wo tym zas a zas diskusije, w běhu lět pak su so wšitcy na to zwučili. A jeli tón abo tamna tola raz dowola dla njemóže, namakamy rozrisanje.
Choćebuske wiki z „faktorom x“
Mjez wustajerjemi Choćebuskich rjemjeslniskich wikow přichodny kónc tydźenja wobdźěli so Wotrowska Wjenkec blidarnja na zhromadnym stejnišću Zwjazka serbskich rjemjeslnikow a předewzaćelow (ZSRP). Bianka Šeferowa je so z mějićelom blidarnje Marianom Wjenkom wo zaměrach rozmołwjała.
Što was wabi so kóžde lěto na Choćebuskich rjemjeslniskich wikach wobdźělić?
M. Wjenk: Mjeztym budźemy tam hižo wosmy raz pódla. W Delnjej Łužicy drje mamy jich mało, přiwšěm swěrnych kupcow, kotřiž naše knihi z nadawkami stajnje derje wupjelnjeja.
Kak wažne su Wam wosobinske zwiski ke kupcam?
M. Wjenk: Wosobinski kontakt je zakład zhromadneho dźěła mjez rjemjeslnikom a kupcom, bjez kotrehož prosće njeńdźe. Ze zajimcami móžeš hnydom na městnje rěčeć a konkretne nadawki wuwiwać, štož je telefonisce abo emailnje wobćežniše.
Kak sće so na wiki přihotowali? Što chceće wopytowarjam stejnišća pokazać?
Wjace hodźin pacientam wěnować
Naćisk zakonja zwjazkoweho knježerstwa wo spěšnišich terminach a lěpšim zastaranju je mjez lěkarjemi a terapeutami diskusiju wuwabił. Něhdźe 200 000 napřećiwnych podpismow ze stron zwjazka psychoterapeutow je peticiskemu wuběrkej zwjazkoweho knježerstwa dóšło. Milenka Rječcyna je so z dipl.-psych. Karlom-Heinzom Untchom rozmołwjała.
Čehodla wulki dźěl lěkarjow a terapeutow naćisk zakonja njepodpěruje?
Nowy předsyda wuzwoleny
Chór Židźino je na swojej hłownej zhromadźiznje spočatk lěta noweho předsydu wuzwolił a lońše skutkowanje bilancował. Wo tym a dalšich předewzaćach ćělesa je Janek Wowčer z čłonku předsydstwa Weroniku Boswankowej porěčał.
Što běchu wjerški lońšeho skutkowanja?
W. Boswankowa: Mějachmy ze 17 wustupami wuspěšne lěto. K wjerškam słušeštej koncert na nalětnim swjedźenju Domowiny w Trjebinje a beneficny koncert Lionoweho kluba we Wojerowskej Janskej cyrkwi. Tež wustupy na serbskim programje k 750lětnemu wobstaću města Wojerec, na Serbskim ewangelskim domizniskim dnju w Blunju a na přijeću Ewangelskeje cyrkwje Berlin-Braniborska-šleska Hornja Łužica w Choćebuzu k reformaciskemu dnjej wostanu nam w pomjatku. Wuzběhnyć pak chcu kóždolětne spěwanje pod měrowym dubom wosrjedź našeje wsy Židźinoho.
Na swojej njedawnej hłownej zhromadźiznje sće noweho předsydu wuzwolili. Kotre dalše změny su w nawodnistwje?
