Lětsa z nowym nošerjom
Budyska chórowa akademija přiwabi hižo wjacore lěta lubowarjow hudźby a spěwanja. Milenka Rječcyna je so z hudźbnym nawodu, cyrkwinskim hudźbnym direktorom na wuměnku Friedemannom Böhme rozmołwjała.
Je tomu tak, zo ma chórowa akademija noweho nošerja?
F. Böhme: Haj, tomu tak je. Lětsa chce Budyski serwisowy klub Rotary, kotrehož čłon sym, chórowu akademiju generacijow pod hesłom „Harmonija, kotraž zwjazuje“, podpěrać. Dotal běše so projekt z podpěru města Budyšin we wobłuku Łužiskeho hudźbneho lěća wotměł.
Kotre dalše nowinki na zajimcow čakaja?
F. Böhme: Mam nadźiju, zo so prawje wjele spěwarkow a spěwarjow přizjewi. Wšako wobroćamy so na žony a muži wšitkich generacijow. Akademija je na to wusměrjena, ludźi wšelkich starobnych skupin z pomocu uniwerselneje rěče hudźby zjednoćić. To stanje so z intensiwnym hudźbnym dalekubłanjom a zhromadnym dožiwjenjom.
Što zajimcow wočakuje, kotřiž so za chórowu akademiju zajimuja?
Zaručeny mandat sam njedosaha
Wólby Budyskeho wokrjesneho sejmika wuwědomjeja, kak sej ludnosć njewotwisneho serbskeho wokrjesneho radźićela waži. Z tym zaměrom je Serbske wolerske zjednoćenstwo (ZSW) lětsa znowa nastupiło. Jeho kandidatki a kandidaća su we wšitkich dźesać wólbnych wokrjesach hłosy zběrali. Z docpětym wuslědkom je SWZ tež w nowym wokrjesnym sejmiku zastupjene.
Wěm so dopomnić, zo běchu po wólbach Budyskeho sejmika 2014 rozmyslowanja, kotrež mějachu druhi mandat SWZ za móžny. Tehdy je SWZ swój wuslědk wo třećinu stopnjowało, jeho kandidaća su 6 758 křižikow na hłosowanskich lisćikach nažnjeli. Na to přiběraše wólbne wobdźělenje wot 52,1 procenta přez 64,6 procentow 2019 na lětsa 69 procentow, hłosy SWZ pak woteběrachu.
Něšto wjace wo serbšćinje zhonić
Skupina studowacych Wysokeje šule za wudźeržliwe wuwiće Eberswalde (HNEE) wuhotuje přichodnu póndźelu workshop wo „Spěchowanju serbskeje rěče w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty“ w Domje tysac hatow. Mjez nimi je Freya Kipping, z kotrejž je so Axel Arlt rozmołwjał.
Knjeni Kipping, kak sće na temu workshopa přišli?
F. Kipping: To je so stało we wobłuku modula „transformacija wudźeržliwosće w teoriji a praksy“ našeho masteroweho studijneho předmjeta wudźeržliwe regionalne wuwiće. Wobswětowe kubłanje je jedne ćežišćo při tym. Zhromadne dźěło HNEE z biosferowym rezerwatom hižo někotre lěta traje. Zarjadnistwo w Stróži je za lětuši projekt studowacych někotre temy namjetowało. Hromadźe ze štyrjomi komilitonkami smy so za předmjet w zwisku ze serbšćinu rozsudźili.
Što sće w přihotach hižo rešeršowali?
Měr ludźom najwažniši
Njeboh farar Rudolf Kilank je swój čas, hdyž bě wólbna njedźela, w Budyšinje wěriwych po Božej mši rady ze słowami rozžohnował: „Wy wšak wěsće, koho maće wolić!“ Sym sej wěsty, zo by wón z tutymi słowami dźensa do tójšto bjezradnych mjezwočow hladał.
Najbóle mje zamyla, hdyž widźu plakaty SPD ze zwjazkowym kanclerom Olafom Scholzom a Katarinu Barley, kotraž zajutřišim, njedźelu, za Europski parlament kandiduje: „Jasny kurs we wichorojtych časach“ abo „SPD wolić – měr zaručić“, tam steji. Kajki ma to jasny kurs być? Je SPD woprawdźe na prawym puću, měr zaručić?
Instagram? Čehodla to?
Skrótšenjam zadźěwać
Prěni raz přebywaše nowy intendant MDR Ralf Ludwig póndźelu w Serbskim domje kaž tež w Budyskim serbskim studiju MDR. Bjarnat Cyž, jenički zastupjer Serbow w rozhłosowej radźe MDR, je jeho přewodźował. Milan Pawlik je so z nim rozmołwjał.
Kak „wotewrjenej wuši“ maja zastupjerjo rozhłosoweje rady za serbske naležnosće?
B. Cyž: „Wotewrjenej wuši“ za serbske naležnosće dyrbiš sej stworić. Gremij je wulki, wšako wusyła sćelak w třoch wuchodnych zwjazkowych krajach. Dohromady 49 čłonow zastupuje najwšelakoriše strony a towaršnostne organizacije z tutych krajow. Za wuspěch mam, zo smy po 30 lětach politiskeho wojowanja zaručili, zo maja Serbja kruty mandat w rozhłosowej radźe.
Kak je k wopytej intendanta MDR Ralfa Ludwiga dóšło?
30 lět na dobro škita přirody
Biosferowy rezerwat Unesco „Hornjołužiska hola a haty“ (OHTL) swjeći lětsa swoju 30lětnu róčnicu wobstaća. Jón nawjeduje wot decembra lěta 2015 Torsten Roch. Milan Pawlik je so z nim rozmołwjał.
Što je was pohnuło wodźacu funkciju w biosferowym rezerwaće OHTL přewzać?
T. Roch: Přirodoškit je tema, w kotrejž sym hižo 40 lět dołho aktiwny. Wot lěta 1997 dźěłam w sakskim lěsnym zarjadnistwje. Jako so mje zamołwići Sakskeho ministerstwa za energiju, klimu, wobswět a ratarstwo (SMEKUL) woprašachu, hač chcu nawodnistwo přewzać, njejsym dołho přemyslował.
Na kotry z wulkeje ličby projektow w biosferowym rezerwaće so wosobinsce rady dopominaće?
Solarnu foliju za sćěnu wužiwać
Mobilna wustajeńca „Power2Change: Energiemobil“ běše wobstatk zakónčaceho zarjadowanja wo energiji wčera w Hórnikečanskej Energijowej fabrice. Milenka Rječcyna je so ze Saruh Ehrlich rozmołwjała, kotraž wustajeńcu přewodźa.
Štó je wustajeńcu koncipował?
S. Ehrlich: To su byli partnerojo ze slědźenja, z muzejow kaž tež z wědomostneje komunikacije. Wot awgusta 2022 hač do decembra 2024 je wona na sydom stejnišćach po cyłej Němskej we wšelakich wustajenišćach po puću. Mjez druhim móža so ludźo pola nas tež na swjedźenjach pod hołym njebjom informować. Mobilne wustajenišćo je kolektiw designerow wuwił a zhromadnje ze sociokulturelnym centrumom TELUX we Běłej Wodźe twarił.
Što so wopytowarjo prašeja?
Wójna identitow abo měr rozuma
Hdyž w lěće 2015 młodeju mužow ze Syriskeje tehdyšemu trenarjej koparskeho mustwa SJ Chrósćicy II „přepodach“, jimaj prajach: Waju dla nichtó na hrajnišću němcować njebudźe, dyrbitaj sej potajkim zakładne serbske zapřijeća za kopańcu přiswojić. Salman a Iwan staj so bjez diskusije ze serbšćinu aranžowałoj.
Zhonja wo susodach
K zahajenju 5. Slawiniady tónle tydźeń w Budyšinje je so Milenka Rječcyna z nawodu rěčespytneho wotrjada Serbskeho instituta Fabianom Kaulfürstom rozmołwjała.
W kotrej rěči chceće rěčeć, wšako tam wužiwane rěče – čěsce, pólsce, rusce, ukrainsce a serbsce – sam znajeće?
F. Kaulfürst: Na Slawiniadźe wobdźěleja so dźěći z cyłeje Sakskeje, kotrychž maćeršćina je zwjetša němčina. Tuž porěču hłownje němsce. Chcu pak na podobnosće słowjanskich rěčow pokazać a šulerjow na to skedźbnić. Zdobom mi na tym zaleži, zo bychu ći, kiž přińdu z Drježdźan abo dalšich kónčin Sakskeje, a kotřiž tam čěsce, pólsce, ukrainsce abo rusce wuknu, něšto wo Serbach zhonili. By rjenje było, jeli by so jim hłuboko do pomjatka zaryło, zo bydla jim blisko ludźo, kotrychž maćeršćina je słowjanska.
Kak je to z „wopačnymi přećelemi“?
