Po rozdźělnymaj pućomaj
Z Mytom Miny Witkojc chce Braniborska podobne docpěć, za čož mamy w Sakskej Zejlerjowe myto. Wobě počesćeni stej wažne znamjo připóznaća serbskeje rěče a jeje wuprudźenja na ciwilnu towaršnosć zwjazkoweju krajow.
Zapołoženje tajkeho myta dyrbiš z časom jeho etablěrowanja widźeć. W Sakskej slědowaše Zejlerjowe myto na plan naprawow sakskeho knježerstwa k pozbudźenju a wožiwjenju nałožowanja serbšćiny a bu w septembrje 2014 prěni raz spožčene. W Braniborskej je nowy Serbski zakoń z lěta 2014 nastork dał za krajny plan wo skrućenju delnjoserbšćiny. Z njeho wuchadźa Myto Miny Witkojc, kotrež chcedźa lětsa přepodać.
Najebać časowy wotstawk matej přisłušnej ministerstwje w Drježdźanach a Podstupimje samsny zaměr, při čimž měješe jedne nowe puće kročić, tamne móžeše z toho wuknyć. Tež hdyž su wšelake rjadowanja we wustawkach Myta Miny Witkojc podobne tym w zarjadniskim předpisu wo spožčenju Zejlerjoweho myta, pytnješ rozdźělne wobsahowe wusměrjenje. Tu myto za serbsku rěč, tam krajne myto za serbskorěčny angažement.
Žanu paniku klěšćow dla
Za Budyski wokrjes zwěsćichu eksperća zwyšeny natyknjenski strach klěšćow dla. Schorjene krejcycaki so dźeń a bóle rozmnožeja. Měrćin Weclich je so za tym w nowinarskim běrowje Budyskeho krajnoradneho zarjada prašał.
Su teritorialne rozdźěle? Jeli, kotre?
Peter Stange: Rizikowe kónčiny su přeco na jedne lěto wupokazane. W Budyskim wokrjesu žane rozdźěle njejsu.
Měli so ludźo, młodźi kaž tež starši, klěšćow dla šćěpić dać?
Peter Stange: Haj, kóžde šćěpjenje je rozumne. A je darmotne.
Su ludźo rozdźělnje wohroženi, su mjez nimi rizikowe skupiny?
Peter Stange: Imunostnje słabi měli wosebje kedźbować.
Kak su ludźo na šćěpjenje přihotowani, su domjacy lěkarjo něčemu připokazani?
Politika bjez zapala
Dopominaće so hišće na mócne demonstracije Serbow we wobłuku Chróšćan zběžka 2001, jako wojowachmy přećiwo hrožacemu zawrěću tamnišeje srjedźneje šule, abo na jónkrótnu demonstraciju něhdźe 500 Serbow lěta 2008 před Berlinskimi Braniborskimi wrotami? Tehdy wojowachmy přećiwo planowanym dalšim skrótšenjam přiražkow Załožbje za serbski lud. Na tej podawkaj dyrbjach myslić, jako sedźach minjenu póndźelu w Sakskim krajnym sejmje na zjawnym wuradźowanju wuběrka za wědomosć, wysoke šule, kulturu a medije wo połoženju serbskeho ludu. Runje dźesać zastupnikow Serbow bě puć do Drježdźan namakało, zo bychu posedźenje wuběrka sćěhowali.
Pozitiwnje ma so wuzběhnyć, zo je so posedźenje – prěni króć scyła – zjawnje wotměło. Zastupnicy Serbow smědźachu tam sedźeć, hdźež maja na debatach krajneho sejma ministrojo knježerstwa swoje městno. Serbja su jako politiski partner připóznaći a rěča ze zastupnikami knježerstwa takrjec na jednej runinje.
Njech je žiwa běrokratija
Europska unija je hižo wjacekróć zakonje wupjekła, kotrychž dla ze strowym rozumom jeno z hłowu wiješ. Myslu na přikład na zakaz žehlawkow abo na wukaz, kajka ma zelena kórka wupadać. Najnowši přikład su nětko nowe postajenja škita wosobinskich datow dla, kotrež wot 25. meje płaća. Zo ma so z tajkimi datami jara sensibelnje wobchadźeć, je samo mi jasne. Ale kotre wuskutki tajki zakoń ma, nazhonjeja nětko na přikład wšitcy ći, kotřiž chcedźa někomu přez žołmy rozhłosa k narodninam gratulować. Tele wusyłanja – serbske kaž němske – su jara woblubowane, dokelž njesłyšiš jeno zabawnu hudźbu, ale zdobom zhoniš, zo je tón abo tamny znaty zaso lětko starši. A wězo so tež potrjecheny sam zwjeseli.
Kak dźeń dźěsća swjećić?
Rady dopominam so na swoje dźěćatstwo. Tehdy swjećachmy kóždolětnje Mjezynarodny dźeń dźěsća. 1. junij bě cyle wosebity dźeń. Hižo w pěstowarni smy na žerdź łazyli, zo bychmy sej z rjenje pyšeneje rynki tu abo tamnu chłóšćenku wottorhnyli. Smy wonka na trawniku sedźo snědali a wosebite hry hrali. Smy kulki do małych dólčkow mjetali a z kijom po dworje pěstowarnje za wjertelkom honili a z tym stare hry zeznali.
Wjacore wjerški na ewangelskim cyrkwinskim dnju
Mjeztym 72. serbski ewangelski cyrkwinski dźeń wotměje so 2. a 3. junija w Hodźiju. Marko Wjeńka je so wo tym z čłonom předsydstwa Serbskeho ewangelskeho towarstwa Měrćinom Wirthom rozmołwjał.
Čehodla je ewangelski cyrkwinski dźeń lětsa w Hodźiju?
M. Wirth: Smy jón lěta 2006 posledni raz w Hodźiju přewjedli. Mjeztym je so wosada derje wuwiła. Z Christophom Rummelom mamy tam duchowneho, kiž so jara za serbske kemše angažuje. Nimo toho prócuje so Hodźijska Bjesada z Geratom Krawcom na čole wo to, serbsku rěč w cyrkwi wožiwić. To chcemy hódnoćić.
Na kotre wjerški smědźa so wopytowarjo wjeselić?
M. Wirth: Prěni tajki budźe bjezdwěla hižo sobotu w 15 hodź. na Hodźijskim kantoraće. Tam přednošuje Trudla Malinkowa pod hesłom „Na serbskich slědach po Hodźijskej wosadźe“. To budźe jara zajimawe, wšako so referentka za serbske pomniki zašłych časow wosebje zajimuje. Přednošk móžu tuž jara doporučić.
Što čaka na hosći cyrkwinskeho dnja njedźelu?
„Wobhladuju so jako wuknjaca a mnohostronsce zajimowana
Wot lěta 1994 skutkuje Ines Fabisch jako społnomócnjena za runostajenje w Zhorjelskim wokrjesu. Nětko je wona w krajnoradnym zarjedźe kontaktna wosoba za serbske naležnosće. Wo motiwaciji a wobsahach je so ze 57lětnej Andreas Kirschke rozmołwjał.
Kak je k nowemu nadawkej dóšło?
I. Fabisch: Dotalny społnomócnjeny za serbske naležnosće Manfred Hermaš bě na wuměnk šoł, na čož bu městno wupisane, ale bjez wuslědka. Krajny rada Bernd Lange (CDU) je so mje prašał, hač mam zajim. Spočatk 1990tych lět běch w tehdyšim wokrjesu Delnjošleska Hornja Łužica (NOL) zamołwita za serbske naležnosće. Tuž sej nadawk přicpěwam.
Što Was za to motiwuje?
I. Fabisch: Mam stawizny Serbow za jara zajimawe. Jich rěč, kultura, tradicije a nałožki su žiwy pokład, kiž dyrbi so zachować. Hižo swój čas we wokrjesu NOL nawjazach zwiski ke Kerstin Kosakowej, k Anje Kosacojc a Mari Michałkowej. Styki chcu nětko wožiwić.
Što Was ze Serbami zwjazuje?
Suchota a twjerda póda hišće problem
Kónc tydźenja wočakuja w Holešowskej Dubrawce znowa wjace hač 300 koni a jich jěcharjow z Němskeje, Čěskeje a Pólskeje. Turněr, kotryž wuhotuje Njeswačanske jěchanske towarstwo, je lětsa zdobom druhi króć europski młodźinski turněr. Betina Wenderothowa je z předsydu towarstwa Frankom Lehderom wo přihotach na turněr rěčała.
Knježe Lehdero, jako towarstwo maće hižo rutinu w přihotach na tajki jěchanski turněr. Kóžde lěto pak čakaja nowe wužadanja. Kak wobchadźeće lětsa z horcotu a suchotu do zarjadowanja?
F. Lehder: Suchota a twjerda póda stej tuchwilu naš hłowny problem. Nimo hłowneho jěchanišća a łuki mamy tež přihotowansku městnosć z pěskom pokryć a krjepić, zo maja jěcharjo kónc tydźenja idealne wuměnjenja. To je wažne, zo bychmy tež w přichodźe dosć přizjewjenjow za turněr měli.
Lětsa su jěcharjo ze Sakskeje, SakskoAnhaltskeje, Berlina-Braniborskeje, Durinskeje a nimo toho z Pólskeje a Čěskeje něhdźe 340 koni přizjewili. Dohromady 750 razow zaklinči wot pjatka do njedźele zwónčk sudnikow. Što su najzajimawše pruwowanja?
Starosće dźiwich swini dla
Spočatk měsaca přewjedźechu w Klukšu mjezynarodne wubědźowanje płujadłow z něhdźe sto aktiwnymi wobdźělnikami. Wo wuwiću na lětanišću a wo jeho starosćach je so Heinz Noack z předsydu Klukšanskeho aeroteama dr. Dieterom Mihelinom rozmołwjał.
Knježe Mihelino, něhdy wotměwachu so wubědźowanja pod mjenom Pokal dołhowuchačow. Čehodla mjenuje so wone nětko Cudin Cup?
D. Mihelin: Z techniskim wuwićom smy stare lětadła-dołhowuchače praktisce z modernišimi fabrikatami wuměnili. Přiběraceje ličby mjezynarodnych wobdźělnikow dla přiměrichmy tuž tež mjeno. Přiwšěm mamy hišće starše modele płujadłow.
Organizować wubědźowanje ze sto aktiwnymi wobdźělnikami je zawěsće wulke wužadanje.
Saněrowanje a přetwar wažnej
Dom zarjadniskeho zwjazka Při Klóšterskej wodźe w Pančicach-Kukowje ma so tak přetwarić, zo skići wón zbrašenym, swójbam a senioram lěpši přistup. Andreas Kirschke je so wo tym z předsydu zarjadniskeho zwjazka Měrkom Domašku rozmołwjał.
Knježe Domaška, kak wažny je přetwar?
M. Domaška: Jara wažny, wšako bu hižo 1945 twarjeny. Dom bě wjele lět sydło rostlinskeho prodrustwa. Wot 2001 je tu zarjadniski zwjazk w dźensnišej formje zaměstnjeny. Hač na ponowjenje třěchi w lěće 2012 běchu tu jenož mjeńše reparatury. Nam pobrachuja na přikład rumnosće za archiw. Za to chcemy mjez druhim pincu saněrować dać.
Kak přińdu na přikład ludźo z chorobnym stołom do domu?
M. Domaška: Při zadnim zachodźe, kotryž je bjez zadźěwkow, móža klinkać. Sobudźěłaćerjo potom dele přińdu. W přizemju pak nimamy čakarnju.
Spočatk meje sće z radźićelemi wo přetwarje rěčał. Z kotrym wuslědkom?
M. Domaška: Mam nětko nadawk, najprjedy raz spěchowanske srědki za zatwar lifta wobstarać. Runočasnje mam pruwować, kotre spěchowanje je za cyłkowne saněrowanje domu móžne.
Z kotrymi wudawkami ličiće?
