Ludźo su wćipni na dopóznaća

srjeda, 29. meje 2019 spisane wot:

Dr. Nicole Dołowy-Rybińska a dr. Cordula Ratajczakowa předstajitej pjatk swoje slědźenske dopóznaća z projekta Wobchowanje mjeńšinowych rěčow w Europje SMiLE. Milenka Rječcyna je so z wědomostnicomaj rozmołwjała.

Před něšto dnjemi stej so z konferency w Nižozemskej wróćiłoj. Tam sće so z mjeńšinami zaběrali. Kotre dopoznaća matej z widom na Łužiskich Serbow?

N. Dołowy-Rybińska: Nadawk projekta je přirunować staw wožiwjenja šěsć europskich mjeńšinowych rěčow. Nazhonjenja a přirunanja z rěčnymi situacijemi su jara wažne. Wosebje jimace namaj bě, kajke maja mjeńšiny strategije za powšitkownu rěčnu politiku, rewitalizaciju rěče a nawabjenje nowych rěčnikow.

C. Ratajczakowa: W Irskej wutworjeja tuchwilu cyle nowe rěčne rumy, to rěka nowe miljeje, wosebje w městach. Kaž pola nas w Hornjej Łužicy maja tam tradicionalne rěčne kónčiny. Zajimawe je, kelko noworěčnikow mjeztym zwonka tutych kónčin je.

Tango pod hołym njebjom

wutora, 28. meje 2019 spisane wot:

Hesło lětušeho Hudźbneho swjedźenja Smochćicy pod hołym njebjom rěka „Argentinske nocy“. Bosćan Nawka je so z předsydku zarjadowanje organizowaceho towarstwa Via regia – hudźbne eventy Margittu Luttner rozmołwjał.

Knjeni Luttner, čehodla rěka lětuši swjedźeń „Argentinske nocy“?

M. Luttner: Zaměr festiwala bě a je, našemu publikumej wěstu hudźbnu kulturu we wobsahowje wopřijimacym wobłuku předstajić. Loni wěnowachmy so róli měsačka we wuměłskich stawiznach, lětsa zaso jednotliwy kraj w srjedźišću steji. Nastork, za Južnu Ameriku so rozsudźić, je nam Budyska skupina Tango Misterio dała. Wona bě před lětomaj w Argentinskej, hdźež chcyše tamniši swětosławny tango dodnić. Cyle wozboženi domoj přišedši so čłonojo na mnje wobroćichu, hač njehodźał so tutón žanr raz w Smochćicach prezentować. Wažne bě a je nam zdobom serbski aspekt. Lětsa słyšimy tuž tež hudźbu, kotraž je wot do Argentinskeje wupućowanych a zdźěla nawróćenych Serbow wobwliwowana.

Kotre programowe dypki su planowane?

Bianka Šeferowa

Wjac hač tři miliony wobydlerjow Sakskeje maja zajutřišim wjacore wólbne rozsudy tworić. Njeńdźe dźě jenož wo to, nowy parlament Europskeje unije wolić. Připódla prajene, hłosowanski lisćik w Sakskej je nimale meter dołhi. Kóždy woler pak ma jenož jedyn hłós. Nadźijam so tuž, zo su wšitcy na wólby přihotowani a derje informowani.

Nimo toho wolimy njedźelu nowych gmejnskich radźićelow. Prawidłownje wobdźěleja so redaktorojo SN na posedźenjach gmejnskich a měšćanskich radow regiona a po tym wo wobjednawanych temach rozprawjeja. Tak ludźo zhonja, hač radźićeljo jich zajimy chutnje bjeru a z čim so zaběraja. Wězo móža wobydlerjo zjawne posedźenja gmejnskeho parlamenta wopytać a sej tak swójski wobraz wo dźěławosći komunalnych zastupjerjow tworić. Kóždy wólbokmany wobydler smě njedźelu mjena třoch kandidatow na lisćinje nakřižikować. Hač wšitke křižiki jednomu abo rozdźělnym požadarjam da, je jemu přewostajene. Dale wolimy hišće wokrjesny sejmik. Tež tu ma woler tři hłosy.

Prawniska wěstota trěbna

wutora, 21. meje 2019 spisane wot:

Su wsy na kromje Wochožanskeje brunicoweje jamy škitane? Tak rěka jedne z prašenjow Mułkečanskeje wjesneje rady. Wona je tuž hižo w měrcu Zhorjelskemu krajnemu radźe Berndej Lanzy (CDU) a sakskemu ministerskemu prezidentej Michaelej Kretschmerej list pisała­. Wo wobsahach je so Andreas Kirschke z wjesnym radźićelom Ingom Hersch­mannom rozmołwjał.

Kotry zaměr ma list z 13.měrca?

I. Herschmann: Wón poćahuje so na zhromadne posedźenje gmejnskich radźićelow Slepoho a Trjebina před nimale lětomaj. Zastupjerjo sakskeho knježerstwa a regionalneho planowanskeho zwjazka Hornja Łužica-Delnja Šleska běchu tohorunja pódla. Tehdy diskutowachmy wo konsekwencach a trěbnych naprawach noweho rewěroweho koncepta předewzaća Łužiska energija a milinarnje (LEAG), kotryž bu 30. měrca 2017 předstajeny. Hižo tam smy sej planowansku wěstotu za přichod Trjebina, Slepoho-juh, Rownoho a Mułkec žadali. Dwě lěće po tym so nětko prašamy, hdy skónčnje konkretne skutki slěduja.

Wotbagrowanje tuž hišće z blida njeje?

Nasrěbać so wědy wo stawiznach

póndźela, 20. meje 2019 spisane wot:

W Domizniskim muzeju Dešno blisko Choćebuza hotuja so na 14. swjedźeń słowjanskeho srjedźowěka 25. a 26. meje. Přiležnosć to Axelej Arltej, so z nawodnicu zarjadnišća Babettu Zenkerowej rozmołwjeć.

Dokal tele 14. časowe pućowanje wjedźe?

B. Zenkerowa: Wróćamy so do doby, w kotrejž sydlachu na teritoriju dźensnišeje Braniborskeje a Sakskeje we Łužicy kmjeny serbskich Łužičanow a Milčanow. Swjedźeń ma plesć syć mjez archeologiju, stawizniskimi aspektami a nazornym sposrědkowanjom stawiznow. Chcemy pokazać a wuprobować, kak je so žiwjenje tehdy začuwało, kak běchu prjedownicy je zmištrowali. Dawamy hosćom kusk identity a dohlad so swójskeje serbskeje historije sobu na puć. To je jara nazorny, ale přiwšěm wědomostny projekt.

Što chceće hosćom posrědkować?

B. Zenkerowa: Woni měli so wědy wo praserbskich stawiznach nasrěbać. Chcemy jich kulturnu wćipnosć za to zbudźić, kajke je žiwjenje našich prjedownikow před tysac lětami snadź wupadało.

Zwěsćeće mjeztym tež w Hornjej Łužicy zajim za słowjanski srjedźowěk?

Měrćin Weclich

Rjana słužbna jězba njedawno do Lejnoho (Geierswalde), wo čimž w Předźenaku pisach, we mni přeco hišće někotre prašenja zbudźa. Tak mi nastajnosći we hłowje chodźi, čehodla njesmědźach so w hosćencu a hotelu „K swětłowni“ personal při tejce a pinčnikow za ničim, ale woprawdźe ničim prašeć. „Naš šef je nam kazał, datoweho škita dla medijam ničo njeprajić“, mi jedna z přećelnych žonow w srjedźnej starobje přišeptny.

Zo njesměš so dźensa z kameru a mikrofonom cyle jednorje na hosći w tajkim lokalu měrić, je jasne. Ale zo nětko tež hižo personal ničo rjec njesmě, je mi nowe. Štó da koho před kim a za čo škita? Nochcych tola scyła wědźeć, kajki maja tam wobrot a kak su wuknihowani. Prašam so, čehodla njesmě mi pinčnica abo kuchar rjec, zo rady swoje dźěło wuko­njataj a što so jimaj na tym najbóle lubi­. Haj, što da scyła směm?

Franziska Pohling je społnomócnjena Budyskeho wokrjesa za naležnosće ludźi­ ze zbrašenjemi a je čłonka sak­skeje přirady za nich. Milenka Rječcyna je so z njej rozmołwjała.

Tuchwilu je wšudźe rěč wo inkluziji, wosebje w zjawnych zarjadnišćach. Što k tomu měniće?

F. Pohling: W měsće maja ludźo ze zbrašenjom zwjetša lěpše wuměnjenja hač na wsy, tež zwonka zjawnych twarjenjow. Inkluzija pak njeje jeničce myslena za zbrašenych, ale za kóždeho.

Móžeće za to přikład mjenować?

F. Pohling: Myslu mjez druhim na šule. Nimo dźěći w koleskatym stole su tež maćerje, kotrež maja ćěšenka w ćežkim babyjowym nošadle. Tak je za nje runja zbrašenemu dźěsću derje, měć lift w kubłanišću. Wšitke barjery měli na zjawnych městnach wotstronić. Tak přede­wšěm na gmejnskich zarjadach, apotekach, pola lěkarja, pjekarja atd. Wšudźe tam, dokal ludźo často chodźa.

Nadźijeće so, zo so w Sakskej na tymle polu­ něšto změni?

Demonstracije su wažny srědk

pjatk, 10. meje 2019 spisane wot:
Marko Wjeńka

Minjenu wutoru wopominachmy 30. róčnicu poslednich komunalnych wólbow w bywšej NDR. Tehdy běchu so někotři wobydlerjo zmužili, wuličenje hłosow po zawrjenju lokalow přewodźeć a dokumentować. Při tym so wukopa, zo su mócnarjo tež najebać tute kontrole wuslědki wólbow falšowali. Na to dóńdźe spontanje k prěnim demonstracijam za swobodne wólby, štož bě spočatk kónca NDR. Rozsudne na tym wšak bě, zo su ludźo swój strach přewinyli a so zmužice do wólbnych lokalow a pozdźišo na dróhu stupili. Tale zmužitosć wjedźeše k masowym protestam, kaž w Lipsku w oktobru 1989, a k powalenju murje.

Z Chelna pochadźacy Gordian Kral je sobuzałožer a jednaćel firmy „Helmheld“, kotraž je za inowatiwne myto Sakskeje nominowana. Měrćin Weclich je so ze 34lětnym rozmołwjał.

Firma „Helmheld“, to rěka, Wy a sobumějićel Tim Döke, je za předewzaćelske myto Sakskeje 2019 w kategoriji „start-up“ nominowana. Kak je k tomu dóšło?

G. Kral: To samaj tak prawje njewěmoj. Po zdaću je naju, kotrajž online a we wobchodźe nahłowniki za kolesowarjow poskićamoj, něchtó nominował.

Kak staj wo tym zhoniłoj?

G. Kral: Dóstachmoj mejlku, w kotrejž namaj zamołwity za předewzaćelske myto Sakskeje pisa a gratuluje. W tym zwisku so praša, čehodla smój firmu załožiłoj, kotre mějachmoj ideje a ćeže a kak so naju firma dotal wuwiwa.

Kak staj na to reagowałoj?

G. Kral: Wězo je naju powěsć wo nominaciji zwjeseliła, a smój na prašenja swědomiće wotmołwiłoj.

Kak nětko dale póńdźe?

Swjatki pod hołym njebjom

póndźela, 06. meje 2019 spisane wot:

Serbski ludowy ansambl pokaza tež lětsa inscenaciju pod hołym njebjom. Program rěka „Wjećba“ a je mjeztym pjaty přinošk SLA za Błótowsku nóc bajow. Bosćan Nawka je so ze zamołwitym za zjawnostne­ dźěło SLA Stefanom Cušku­ rozmołwjał.

Knježe Cuška, što směće nam wo lětušej Błótowskej nocy bajow přeradźić?

S. Cuška: „Wjećba“ je dospołnje nowa stawizna w konstelaciji loni zakónčeneje trilogije wo zhubjenej krónje łužiskeho krala. Njejedna so wo pokročowanje, wjedźemy zakładnu mysl prosće dale. Dohromady chcemy hru trójce pokazać.

Naćisk programoweho zešiwka zbudźa zaćišć, zo je nimale samsne mustwo za inscenaciju zamołwite, kotrež běše lětuši wječorny ptači kwas zwoprawdźiło.

nowostki LND