Seksualizowanej namocy zadźěwać
Prewencija přećiwo seksualizowanej namocy je wažny wobstatk dźěła z dźěćimi a młodźinu we wosadach. K tej temje poskića Worklečanski Don Boskowy dom dalekubłanja, a to lětsa na třoch terminach, z kotrychž móža sej zajimcy jedyn wuzwolić: sobotu, 10. junija, wot 13 do 16 hodź. kaž tež póndźelu, 19. a 26. junija stajnje wot 18 do 21 hodź. Přeprošeni su pomocnicy na nabožnych prózdninskich dnjach we wosadach, ale tež dalši čestnohamtscy, kotřiž maja z dźěćimi a młodostnymi we wosadach kontakt, na přikład w sakristiji abo ze šolu. Přizjewjenja přijimuja hač do póndźele, 5. junija, online.
Dalše wažne informacije pod www.posol.de
Přińdźće do wustajeńcy!
Aktualny poskitk Budyskeho Serbskeho muzeja pohnuwa sobu myslić
Wěm, čeja sym – sym dźowka swojeju staršeju. Wjetšina z nas wě, do kotreje swójby je so narodźił/a. Tola je to woprawdźe wotmołwa na prašenje: „Čej‘ da sy?“ Aktualna wustajeńca w Budyskim Serbskim muzeju pod tymle hesłom skića nam bjez wulkeho rozmyslowanja wotmołwy kotrež su njewšědne kaž tež prowokatiwne. Ducy po njej wotwěraja mi nadpisma na sćěnach a na ramikach durjow woči. Tomu dopomhaja tež mnohe eksponaty, wo kotrychž zhonju z nasćěnowych noticow, zwotkel su a kotry wuznam wone maja. Wšako so kóždy eksponat za sebje z tym jow-přińdźenjom a tež z wotsalowanjom po dźensnišich měritkach zaběra.
Epizody ze stawiznow 600 lět
Spočatk junija hotuja so w Lejnje na jubilej prěnjeho naspomnjenja
Mjez Budyšinom a Kamjencom leži při statnej dróze S 100 wjeska Lejno. Wona bu 5. junija před 600 lětami prěni raz naspomnjena. Tón dźeń 1423 bu mjenujcy jeje tehdomniši wobsydnik, Benisch vom Lehin, do kupneho wopisma jako swědk pola swojeho wićežneho knjeza, Borso von Kamenz, na jeho (dźensa hižo njewobstejacym) hrodźe zapisany. Wot toho časa mjenowaše so małe sydlišćo prosće Lehin abo Lehn. Zo by so wone wot wjeskow ze samsnym mjenom pola Bukec a Budestec rozeznawa, dósta tele sydlišćo 1833 hamtske němske mjeno Lehndorf. W serbšćinje prajachu jemu prosće Leno a wot 1866 Lejno.
„Bjez čěskeje pomocy bychmy w folklorizmje tčacy wostali“
Rozmołwa z Benediktom Dyrlichom wo potencialu serbsko-čěskich poćahow za přichod našeho ludu
Lětuši serbski hósć Praskich knižnych wikow „Swět knihi“ bě basnik, nowinar, politikar a narodny organizator Benedikt Dyrlich, kiž je ze swojeje najnowšeje serbskorěčneje knihi „Na motawych mjezach“ čitał. Składnostnje tutoho je so Lukáš Novosad, předsyda čěskeho Towarstwa přećelow Serbow „Společnost přátel Lužice“, z nim rozmołwjał.
Tema lětušich Praskich knižnych wikow bě „awtorojo bjez hranicy“. Wo Serbach so husto praji, zo su to ludźo „na hranicy“ ludow, nabožinow, kulturow, rěčow. Kak so Wy widźiće: sće čłowjek bjez hranicy, abo na hranicy?
Mysl wo runoprawosći a suwereniće
Wustajeńca wo nowšich serbskich stawiznach pućuje kónc meje z Choćebuza do Kamjenca
Dźens tydźenja bu wosebita wustajeńca „Swoboda kiwa“ Serbskeho instituta w Choćebuskim Serbskim muzeju z finisažu zakónčena. Wot kónca róžownika pokazaja ju potom w Kamjencu. Tamniša cyrkej swjateje Hany je runjewon za nju predestinowana, wšako słužeše hač do lěta 1926 jako cyrkej, w kotrejž ewangelscy Serbja města a wokoliny Bože słužby swjećachu. Přehladka wobswětla prócowanja serbskeje inteligency a wulke přihłosowanje ludnosće ideji, za swoju etnisku mjeńšinu w Němskej teritorialnu awtonomiju abo samo přizamknjenje k hišće młodemu čěskemu statej 1919 po kóncu Prěnjeje swětoweje wójny sej wudobyć.
Wosebitosć wustajeńcy w Choćebuzu bě, zo móžachu ju muzeologojo tam z kopicu delnjoserbskich dokumentow a eksponatow wudospołnić. Tole Kamjenska městnosć njedowola, štož pak prezentaciju na žadyn pad njewothódnoća.
Znowa čitała ... „Jónu je kónc sćerpliwosće“
W serbskej literaturje chowaja so mnohe drohoćinki, na kotrež znowa skedźbnić je trjeba, zo njebychu so pozabyli.
Wotpowědne impulsy chce awtorka
serbskim čitarkam a čitarjam z rjadom „Znowa čitała“ dawać.
„Je da móžno, zo ludy wójnu chcedźa? Je móžno, zo reporterojo ludy do kusatych, agresiwnych a do dušnych, měrliwych dźěla? Zo woni a jich kamery to jedne widźa, tamne přewidźa? ... Kóždy wječor znowa maš sej tutón spěw lubić dać. Rjaneho dnja sej prajiš: Kónc ze sćerpliwosću, postaram so sam wo wotmołwy. Pojědu k tym ludźom a ludam a woprašam so jich, što je do nich zajěło, što je so stało, kak je so jim zešło.“ Tole je zawod Křesćana Krawca do jeho knihi wo wójnach na Balkanje, kotraž je kónc lěta 1997 w Ludowym nakładnistwje Domowina wušła. Na nju so dopomnich, jako so nowa wójna do našeho wšědneho dnja zadoby, tónkróć na wuchodźe Europy. Wójna w Ukrainje traje hižo nimale 15 měsacow, a kónc žadyn widźeć njeje. Zo Ruska, zo prezident Putin susodny kraj nadpadnje, njeběch do woneho 24. februara 2022 za móžne měła.
Štyri nowe twórbyw zmysle Jura Mětška
„FERNWEH VI – Stysk za dalinu VI“ počesćenje wurjadneho komponista
Jako so serbscy a mecklenburgsko-předpomorscy hudźbnicy před šěsnaće lětami w klasiskohudźbnym projekće „FERNWEH – Stysk za dalinu“ zeskupnichu, běše Juro Mětšk mjez hłownymi iniciatorami, a kolegojo wobhladowachu jeho jako swojeho spiritusa rectora. Awantgardistiske tworjenje w stilu 2. Wienskeje šule loni zemrěteho serbskeho wuměłca ma mjeztym w mjezynarodnym měritku dale wulku hódnotu. Lětuše pokročowanje koncertneho rjadu jako „FERNWEH VI – Stysk za dalinu VI“ je dale z inspiraciju komponistam, kotřiž su so stilej a estetice klasiskeje moderny zapisali.
Poradźene předstajenje knihow: Błótowske baby a serbske jědźe
„Pisane jewišćo“ mjenuje so kulturny templ městačka Lubnjow (Lübbenau). Spočatk meje je tam fotowy žurnalist a knižny awtor Peter Becker, w lěće 1948 rodźeny Radušan, swoju 14. a 15. knihu předstajił.
Wjace hač sto wopytowarjow zajimowaše so w běhu połdrahodźinskeho zarjadowanja, 7. meje, za žiwjenske epizody a fotografije daloko znateho Radušana. Do swojich knihow je něhdyši pedagoga tež zajimawy ekskurs nastupajo domiznu a žiwjenske wašnja Delnich Serbow zapřijał. „Nochcych, zo so na fota, w někajkich kistach ležace, zabudźe“, rjekny Peter Becker, woprašany za motiwom swojeho jednanja. Marlene Jedro z Lipjeho (Leipe) je solotej z rěpkow za přitomnych hosći předstajenja knihow přihotowała a Peter Franke z Wjerbna (Werben) poskićeše k tomu limonadu z dźiwich zelow.
Hdźež so wšitko započa
ChatGPT, jeho lěpšiny a špatne strony
„ChatGPT, napisaj mi prošu pojednanje wo serbskim wuměłstwje! Podaj mi najwažniše schodźenki jednoho wědomostneho dźěła wo serbskich stawiznach mjez swětowymaj wójnomaj.“ To stej dwě z kopicy naprašowanjow, z kotrymiž bywa najnowši wjeršk kumštneje inteligency – ChatGPT – konfrontowany. ChatGPT wjele wě: wo wuměłstwje, wo połoženju serbskeju rěčow, znaje Jana Skalu, Róžu Domašcynu a Jurja Brězana a najwažniše schodźenki we wuwiću serbskeje literatury a serbskich stawiznow.
ChatGPT njewotmołwja na prašenja, kotrež zwisuja z wosobami (na př. kak stary sy), njeposrědkuje měnjenja (na př. što wo žiwjenju měniš), ale wo faktach. Zamóže činitosće tak zaplesć, zo nastanje zrozumliwy tekst – tuchwilu w rěčach z wulkej ličbu rěčacych, kaž jendźelšćinje a němčinje.
Z kóždym lětom přiwabliwosć přiběra
Łužiski park błudźenkow na kromje Wochoz mjeztym 20 lět zajimcam zbliska a zdaloka woblubowany wulětny cil
„Je so poradźiło, stajić milowy stołp w stawiznach rekultiwacije łužiskeje brunicy.“ To běchu słowa tehdyšeho předstejićerja Vattenfall Europe, prof. dr. Kurta Häge, na wotewrjenskej swjatočnosći Łužiskeho parka błudźenkow 1. meje 2003 we Wochozach. Wón bě tehdy hižo přeswědčeny, zo je tu „prawdźepodobnje kćějaca krajina“ nastała.
Wjes w holi, hdźež skutkowaše sobuzałožer Domowiny Bogumił Šwjela w lětach 1908–1913 jako wikar, je so w minjenymaj dwěmaj lětdźesatkomaj swojeho njewšědneho susoda dla z woprawdźitym wopytowarskim magnetom w srjedźnej Łužicy stała. Hižo naspomnjenu kćějatu krajinu móža zajimcy zbliska a zdaloka wot nalěća hač do nazymy wobdźiwać. A čim rjeńše a słónčniše wjedro je, ćim połniše su parkowanišćo před wrotami parka a pućiki na jeho mjeztym 20 hektarow wulkim terenje.
