„Łoskoćiweto prašenje“
Wito Wawrik z Radworja, Sofija Šołćic z Hórkow a Aya Hrjehorjec z Noweje Wjeski běchu lětsa we Wodowych Hendrichecach w rěčnym lěhwje Serbskeho šulskeho towarstwa. Milenka Rječcyna je so z nimi rozmołwjała.
Hdźe chodźiće do šule a dokal póńdźeće w šulskim lěćem 2018/2019?
Wito: Wot noweho šulskeho lěta póndu do 5. lětnika Radworskeje wyšeje šule „Dr. Marja Grólmusec“. Dotal běch tam šuler na zakładnej šuli.
Sofija: Budu wot noweho šulskeho lěta do 6. lětnika Budyskeho Serbskeho gymnazija chodźić. Sym tam hižo cyłe lěto wuknyła. Do toho sym w Ralbicach do šule chodźiła.
Aya: Mój smój na gymnaziju šulskej towaršce. Do toho sym we Worklecach wuknyła.
Štó je wam radźił sobu do rěčneho lěhwa SŠT jěć?
Sofija: Sym, hižo druhdźe w prózdninskim lěhwje była, na přikład w Němskich Pazlicach. Lětsa sym prěni króć prajiła, zo pojědu sobu do Wodowych Hendrichec. Ćeta Marlis (přisp. red. Marlis Młynkowa, koordinatorka SŠT), naša susodka, je mi prajiła, zo to móžu.
Aya: Moja sotra a přećeljo su tu hižo byli. A tak sym so lětsa rozsudźiła tež jónu sobu jěć.
Dobre wukony překwapili
21. lěćny kurs za serbsku rěč a kulturu Serbskeho instituta su minjenu sobotu zakónčili. Milenka Rječcyna je so z nawodu kursa dr. Fabianom Kaulfürstom rozmołwjała.
Kotre dopóznaća maće z lětušeho kursa?
F. Kaulfürst: Najwažniši zaměr je, zo wobdźělnicy serbšćinu nawuknu. Zahoriło mje je, kelko su wosebje kursisća ze słowjanskorěčnym pozadkom w běhu dweju tydźenjow nawuknyli a nałožowali. Njezwučene bě, zo su wobdźělnicy z Pólskeje kaž tež z Čěskeje mjez sobu přewažnje serbsce, nic čěsce a pólsce, rěčeli.
Što běchu lětuše nowinki?
F. Kaulfürst: Julija Serbinec, Franciska Grajczarekec a Štefan Paška, studentce sorabistiki a student wučerstwa na Instituće za sorabistiku Lipšćanskeje uniwersity su prěni króć wuwučowali. Alenka Šmitowa nimo mje kurs hižo dlěje přewodźa. Prěni króć mějachmy priwatneho spěchowarja. Američan, potomnik Serbow Korla Wukaš, je třom wobdźělnikam stipendij za kurs přewostajił. Mějachmy tež wjacorych wobdźělnikow, kotřiž su z ryzy priwatnych přičin pódla byli.
Sće měli zaso wjace wobdźělnikow hač před lětomaj. Kotra bě za to přičina?
Na festiwalupři haćetež live-hudźba
Přichodny kónc tydźenja, wot 3. do 5. awgusta, wotměje so w Kulowje 6. festiwal při měšćanskim haće. Měrćin Weclich je so z 22lětnym Kulowčanom Matthiasom Kliemankom, jednym z hłownych organizatorow, rozmołwjał.
Što wočakuje hosći na festiwalu?
M. Kliemank: Pjatk wječor hrajetej wot 19.30 hodź. skupinje Rafiki a Acapulco. Acapulco je z Kulowa, to su naši towaršojo. Sobotu popołdnju mamy wubědźowanje planowane. Wjeršk festiwala je sobotu wječor koncert skupin Gruppa Karl Marx Stadt a Milliarden. Wjeselimy so tež na znateho DJja Marcapasosa.
Štó zarjadowanje organizuje?
M. Kliemank: Event wuhotuja młodźinske kluby Kulowa. Hłownje je to United clubs for Kulow, kotrehož druhi šef jako zamołwity za zjawnostne dźěło sym.
Hdźe móža sej zajimcy lisćiki kupić?
M. Kliemank: W předpředani je to online móžno. Kombitiket za pjatk a sobotu płaći 10,50 eurow, jenož za pjatk sydom a za sobotu wosom eurow. Wězo předawamy kartki tež při wječornej kasy.
Je móžno na ležownosći stanować?
Samozrozumliwe to hišće njeje
By-li so sakske knježerstwo wobydlerjow před dźesać lětami nastupajo teritorialnu reformu woprašało, to by wotmołwu dóstało, kotraž so do tehdyšich politiskich planow scyła njehodźeše. Wulke diskusije ničo njewunjesechu. Ludnosć hinak mysli hač knježacy planuja. Snadź pak běše wobaranje přesłabe. Hinak hač pozdźišo w Braniborskej, hdźež dyrbjachu sylneho protesta dla lětsa wokrjesnu reformu cofnyć kaž do toho hižo w Durinskej. Štož bě abo njebě, z tym so dźensa zaběrać njetrjebamy. Přichodnu srjedu, 1. awgusta, pak budźe tomu lětdźesatk, zo bu Sakska do dźesać wokrjesow a třoch wulkoměstow rozrjadowana.
Nastali su hoberske wokrjesy. Pod tym ćerpi zwisk zarjadnistwa k nětko wulkej ličbje komunam. Płonina Budyskeho wokrjesa rozeznawa so jenož wo nimale 230 kwadratnych kilometrow wot najmjeńšeho přestrjenjoweho zwjazkoweho kraja, Posaarskeje. Tam maja hišće přewidne wokrjesy. Budyski je runja dalšim w swobodnym staće porno nim komunalnopolitiski monstrum.
„Horce dny“ w Chrósćicach
Tuchwilu přebywa tójšto šulskich dźěći w horće. Milenka Rječcyna je so z nawodu Chróšćanskeho horta, kotryž je w nošerstwje Serbskeho šulskeho towarstwa, Danielom Pöpelom, rozmołwjała.
Kelko dźěći prózdninski poskitk wužiwa?
D. Pöpel: Mamy wšědnje něhdźe 20 dźěći pola nas, přichodne dny pak su tež druhdy 30 přizjewjenych. Su to dźěći předšulskeje skupiny pěstowarnje a šulerjo dotalneho 1. do 3. lětnika Chróšćanskeje zakładneje šule.
Kelko tydźenjow prózdnin hort dźěła?
D. Pöpel: W Chrósćicach mamy tónle poskitk wot wčera hač k zahajenju noweho šulskeho lěta. Horty w nošerstwje SŠT maja w prózdninach wšelako wotewrjene. Tuž změjemy přichodne dny pola nas tež dźěći z Wotrowa.
Dźěći chcedźa w prózdninach něšto dožiwić. Kak wupada program?
Wo rozšěrjenju dale rozmysluja
Lětuše 7. swjedźenske hry na arealu Krabatoweho młyna w Čornym Chołmcu su nimo a stawizny. Po předstajenjach pak rěka zdobom do předstajenjow, znajmjeńša za mustwo zarjadowarjow. Janek Wowčer je so z jednaćelom towarstwa Krabatowy młyn Tobiasom Čižikom rozmołwjał.
Lětsa sće nowy cyklus stawiznow wokoło wyška Jana Šadowica aliasa Krabata zahajili. Sće z wotběhom a reakcijemi hosći a z předstajenjemi spokojom?
T. Čižik: Smy ze wšěm jara spokojom. Lětuši kruch je wobsahowje nowu temu wobswětlił, kotraž bě zdobom jara derje wobdźěłana. Mój facit rěka, zo bě wothłós na cyłej liniji jara dobry. Tež publikum je cyłkownje profesionalne wotběhi swjedźenskich hrow derje přiwzał.
Sće někajke předstajenja dočasnje skónčić abo samo wotprajić dyrbjeli?
T. Čižik: Ně, wjedro bě nam tónkróć jara derje zmyslene, tuž móžachmy wšitke 15 předstajenjow kaž planowane wot spočatka hač do kónca wotměć.
Što běše na lětušich swjedźenskich hrach Waš wosobinski highlight?
Přewidna cokorowa tita
Myslu-li na swój šulski čas, běch wjesoła, zo staj mi staršej do sportoweho wačoka črije z běłej pódušu za sportowu halu, dalše z ćmowej pódušu za sport pod hołym njebjom a šlapki za gymnastiku tyknyłoj. Za tymi měješe so mać samo we wobchodźe nastupić, dokelž běchu žadnostka. Dźensa wuzwoleja sej dźěći črije ze swojimi najlubšimi comicowymi figurami a k tomu sportowy wačok, tež tyzku za snědań a šulsku tobołu ze samsnym motiwom. Haj, móža sej samo běłe wěcy z motiwami poćišćeć dać, kotrež we wobchodźe njenamakaja, cyle po swojim słodźe.
Něhdy je mać mi knihi z kupjenej foliju zawobalała. Wobalki w kniham wotpowědnych wulkosćach we wobchodach husto njemějachu. A dźensa? Knihi produkuja zdźěla hižo w tajkich materialijach, zo wobalki žane wjace trěbne njejsu. Swoje šulske knihi sym sej mnohe lěta chowała a wone wupadachu hišće dołho stajnje tak, kaž běch je posledni šulski dźeń na polcu stajiła. Dźensa šulerjo nimo swojeje fible lědma hišće wučbnicy doma chowaja. Runje na serbskich šulach dawaja je dale wot šulerja k šulerjej.
Słowjanstwo dyrbi dale čakać
Na dosah ruki běchu koparjo narodneho mustwa Chorwatskeje na tym byli, jako prěni reprezentanća sporta jednoho ze słowjanskich krajow pyšić so z błyšćatym złotom swětoweho mištra w najpopularnišej sportowej družinje, pěstowanej po cyłym swěće.
Ale zaso jónu dyrbješe słowjanstwo w tymle prestižnym nastupanju do měsačka hladać. W najposlednišej chwili jemu Équipe Tricolore přihotowanu radosć skazy, k wšemu njezbožu tež hišće w stolicy najwjetšeho słowjanskeho naroda. Něšto kaž tragika bywa při tym fakt, zo Francozojo – njech je jim jich wuspěch na swětowych mišterstwach přiwšěm popřaty – we wobchadźenju z kožanej kulu (abo puchom, kaž bě Radworčan Michał Nawka-rěčespytnik w połstatych lětach zašłeho lěttysaca „bul“ ryzy serbsce wukřćić spytał) božedla njejsu wo ničo lěpši byli hač chorwatscy koparjo. Najwustojniši němski telewizijny rozprawjer wo kopańcy Béla Rethy samo přiznawajo měnješe, zo su Chorwaća po wašnju hraća přećiwnika přesahowali.
Zabawne zwěrjata
W cyłku dobyć, sam pak přěhrać
Dwě hrě hišće, potom su swětowe koparske mišterstwa (WM) – subjektiwnje na ryzy sportowy niwow zhladujo najsłabše po championaće w lěće 2002 – nimo. Přiwšěm smy wulkotne wrota, krasne kombinacije a smjerćsměšny slapstick dožiwili, organizacija kaž tež atmosfera zdatej so nade wšo radźenej być.
