Swjatki pod hołym njebjom
Serbski ludowy ansambl pokaza tež lětsa inscenaciju pod hołym njebjom. Program rěka „Wjećba“ a je mjeztym pjaty přinošk SLA za Błótowsku nóc bajow. Bosćan Nawka je so ze zamołwitym za zjawnostne dźěło SLA Stefanom Cušku rozmołwjał.
Knježe Cuška, što směće nam wo lětušej Błótowskej nocy bajow přeradźić?
S. Cuška: „Wjećba“ je dospołnje nowa stawizna w konstelaciji loni zakónčeneje trilogije wo zhubjenej krónje łužiskeho krala. Njejedna so wo pokročowanje, wjedźemy zakładnu mysl prosće dale. Dohromady chcemy hru trójce pokazać.
Naćisk programoweho zešiwka zbudźa zaćišć, zo je nimale samsne mustwo za inscenaciju zamołwite, kotrež běše lětuši wječorny ptači kwas zwoprawdźiło.
Mejemjetanje prěni wjeršk
Lětuše mejemjetanje w Pančicach-Kukowje přewjedu za tydźeń prěni raz pod kłobukom noweho towarstwa Młodźina Pančicy-Kukow z.t., kotrež su lětsa załožili. Z předsydku Alenu Šołćic a předsydu Richardom Hawšom je so Marian Wjeńka rozmołwjał.
Kak je k załoženju noweho towarstwa dóšło?
R. Hawš: W Kukowje wšak mějachmy hižo młodźinski klub. Dokelž pak smy swoje rumnosće zhubili, je so tež zhromadnosć do wěsteje měry zhubiła. Njebě takrjec hižo žana prawa struktura. To chcychmy změnić, zo móhli zaso jako młodźina wustupować. Załožić towarstwo bě prěnja kročel, z kotrejž chcemy něšto nowe natwarić.
Mejemjetanje budźe nětko prěnje wulke předewzaće.
A. Šołćic: Haj, to je naš prěni projekt. Snano so nam poradźi w běhu lěta dalše zarjadowanja na nohi stajić. Dokładnje planowane pak wokomiknje hišće ničo nimamy. Najprjedy chcemy mejemjetanje derje zmištrować.
Kelko ludźi we wašim towarstwje je?
Z ŁužicyŠlarafiju sčinić
Što byšće činili, byšće-li přichodne dwaceći lět stajnje dwě miliardźe eurow k dispoziciji měli, kotrež byšće do regiona inwestować dyrbjeli? Zaměr ma być, Łužicu inwestoram atraktiwnu wuhotować, tak zo so tu zawody zasydla a ludźom wěste dźěłowe městno a žiwjenjahódny přichod skića. Wo tym sonić smě sakske knježerstwo, kotrež ma čestny nadawk, Łužicu jako Šlarafiju za předewzaća wuhotować. Jako prěnje wěnuja so zamołwići ministerstwow infrastrukturje, štož je bjezdwěla logiske. Hižo w Sewjernej Americe twarjachu najprjedy železnicu, prjedy hač su so tam ludźo a znimi wobchodnistwo zasydlili.
Konstruktiwna diskusija
Mathias Kockert (CDU) kandiduje lětsa prěni króć za wólby Sakskeho krajneho sejma. Milenka Rječcyna je z Kulowčanom na „Sakskej rozmołwje“ w Kamjencu rěčała.
Što je Was wabiło, sej na „Saksku rozmołwu“ ze sakskim ministerskim prezidentom a sakskim knježerstwom dojěć?
M. Kockert: Wažne je z ludźimi rěčeć. To drje běše deficit zašłosće. Mnozy wobydlerjo njejsu začuwali, zo jich politikarjo chutnje bjeru. Nětko rěči sakske knježerstwo z ludom na jednej runinje. Tak ministerski prezident Kretschmer a jeho team signalizujetaj, zo chcedźa so z problemami ludźi rozestajeć a je rozrisać.
Što Was pozbudźa za wólby kandidować? Nastupiće we wólbnym wokrjesu něhdyšeho ministerskeho prezidenta, Serba Stanisława Tilicha.
Na kotre wašnje zajim zbudźić?
Chwalba sobuskutkowacym na projekće Serbšćinu online wuknyć (SOL) běše srjedu na prezentaciji poslednjeho hornjoserbskeho schodźenka B1 wutrobna, wosebje pak woprawnjena. Comicowe powědančko wužiwać za to, rěč z pomocu interneta sej přiswojić, njeje runjewon wšědny koncept. Wosebje, hdyž wjedźe swojich protagonistow po zašłosći, tučasu a trochu tež přichodźe Serbow. To je naročny a putacy puć. Nimale 1 400 ludźi poskitk mjeztym wužiwa, zo by sej hornjo- a/abo delnjoserbšćinu přiswojiło.
Spjelńće waše domjace nadawki
Byrnjež jutře wulki, najskerje pak nic ćichi pjatk był, chcedźa šulerki a šulerjo znowa stawkować – hačrunjež swjateho dnja dla docyła šulu nimaja. Snano tónle fakt tomu polěkuje, wuwzaćnje zaso raz wo poprawnym wotmysle w tym nastupanju kedźbyhódnje wutrajnych dźěći a młodostnych rěčeć, město toho zo so wo tym diskutuje, hač woni na tele wašnje docyła protestować smědźa. Fenomen „Fridays for future“ eksemplarisce pokazuje, kak towaršnostny diskurs tele dny wjedźemy: Wobsahi zdadźa so přiběrajcy njetrjebawši balast być, ze strukturami a zwiskami so zaběrać je přenapinace, kompleksne temy zhusćimy na jakne hesła a hotowo!
Słužbne naležnosće w serbšćinje zrjadować je cyle jednorje ...
Spočatk lěta je Marko Kliman přewzał nawodnistwo Smječkečanskeho Domu swj. Jana. Mjeztym je něhdźe sto dnjow w zastojnstwje. Při tej składnosći je so Marian Wjeńka z 38lětnym Prawočanom rozmołwjał.
Knježe Klimano, kak sće so po prěnich třoch měsacach w Smječkecach zažiwił?
M. Kliman: Jara derje. Spočatnje je mje někak měsac předchadnik Tadej Šiman nadrobnje zadźěłał. Ale wšědny dźeń wotkrywa stajnje nowe nadawki a wužadanja. A tu pytnu, zo mamy team, kiž za dom a jeho wobydlerjow steji a na kotryž móžu so spušćeć.
Sće do toho w Budyskej chorowni był. Kotre dźěło sće tam wukonjał?
M. Kliman: Běch tam nawoda hladanskeje słužby za nutřkowne stacije a za urologiju. Sym potajkim mjez druhim zaručił, zo so na stacijach po předpisanym standardźe hlada, zo so kwalita hladanja zaruči a zo so prawniske aspekty słužbnych planow dodźerža.
A tam so Wam hižo lubiło njeje?
M. Kliman: Sym za sebje nowe wužadanje pytał. Hdyž pytnješ, zo so na jednym městnje wulce dale njewuwije, dyrbiš něšto změnić.
Bě to připad, zo su runočasnje w Smječkecach noweho nawodu pytali?
Nakromne wsy skutkownje škitać
Na dróze mjez Slepom a Miłorazom su loni symbolisku čerwjenu liniju narysowali. Zwjazk „Strukturnu změnu nětko – žane Wochozy II“ žadaše sej akceptabelnu hranicu k Wochožanskej brunicowej jamje. Tež lětsa, tydźeń po jutrach, chcedźa protestne pućowanje přewjesć. Wo wobsahach je so Andreas Kirschke z Edith Pjenkowej rozmołwjał.
Što je lětuši zaměr protestneho pućowanja?
E. Pjenkowa: Nam dźe wo skutkowny škit našich wsow před haru, prochom a zesuwanjom pódy a wo škit přirody. Naša zasada je: Wšitke wsy dyrbja wostać! Klimoškitne cile Pariskeho zrěčenja maja so dodźeržeć. Brunicowe plany za rozšěrjenje Wochožanskeje brunicoweje jamy su z blida. Po naćiskach koncerna Łužiska energija a milinarnje (LEAG) pak ma kroma jamy jenož 200 metrow wot Rownoho a Mułkec zdalena być.
Što sće hižo na protestnych pućowanjach nazhonili?
Přichodne dny čaka nowy nadawk na njeho
„Čestnohamtske nadawki jeho dale wužaduja“, tak rěkaše nadpismo gratulaciskich linkow Wolfganga Kotiseka před pjeć lětami. Kak wěrne tele słowa su! Hakle na hłownej zhromadźiznje Domowiny w Chrósćicach zetkach dźensnišeho jubilara Manfreda Hermaša, župana Domowinskeje župy „Jakub Lorenc-Zalěski“. Tele županstwo je jemu naležnosć wutroby. Před lětomaj hakle su delegaća župneje hłowneje zhromadźizny jeho znowa w zastojnstwje wobkrućili.
W mnohich gremijach zastupuje jubilar swoju Slepjansku domiznu: jako čłon zwjazkoweho předsydstwa runje tak kaž jako čłon předsydstwow Serbskeho ewangelskeho towarstwa, Serbskeho kulturneho turizma abo towarstwa Njepilic dwór. Hdźež sobu dźěła, wón zdobom zaruča, zo njejsu zajimy tamnišich Serbow jeno zastupowane, ale tak wobkedźbowane, zo maja wužitk z toho. Hłós Hermaša je připosłucharjam serbskeho programa RBB z jeho nabožnych słowow znaty. W Slepjanskej wosadźe skutkuje jubilar jako predikant (prědar).
Poskitki mjeńšinam
Za šěsć tydźenjow zahaji so w Sakskej kaž tež w Braniborskej lětuši wólbny marathon. 26. meje budu komunalne wólby, při čimž rozsudźa wolerjo wo zestawje wokrjesnych sejmikow, gmejnskich parlamentow a wjesnych radow. Samsny dźeń wolimy na zwučene wašnje tež němskich zastupjerjow za Europski parlament. Hač do 1. septembra, hdyž budu w Sakskej a Braniborskej wólby noweju krajneju sejmow, wabjenje stron wo hłosy wolerkow a wolerjow traje.
Što pak poskićeja strony přisłušnikam narodnych mjeńšin – kaž su to Frizojo, Danojo, Sintojo a Romojo a wězo Serbja – w swojich wólbnych programach? Čitamy tam docyła něšto? Europske wólby su Łužičanam snano najzdaleniše. Tohodla je zajimawe, programy w sakskim a braniborskim sejmje zastupjenych stron za Europske wólby po hesle „mjeńšiny“ přelistować. Runje z widom na zwoprawdźenje wobsahow europskeje wobydlerskeje iniciatiwy Minority SafePack je trjeba zhonić, kotru poziciju němskich parlamentownikow w Brüsselu a Strasbourgu móžemy wočakować.
