Njebjelčicy (SN/CoR). Hižo loni je so Serbski ludowy ansambl prěni raz ze swojim rjadom „Zynki a linki“ do wsy podał, a wčera wječor su přeprosyli na hudźbno-literarny wječor do Njebjelčanskeje „Bjesady“. Powědančka ­patera Romualda Domaški (1869-1945) – najwu­znamnišeho serbskeho powědarja prěnjeje połojcy 20. lětstotka, kaž dramaturgowka SLA Jěwa-Marja Čornakec při witanju podšmórny – stejachu w srjedźišću literarneho podźěla, a z tym wjesne žiwjenje. Połne humora a přiwšěm emfatisce wopisowaše w Koslowje rodźeny chowanc Serbskeho seminara w Praze a wjele lět jako administrator w Róžeńće a w klóštrje Marijina hwězda jako propst skutkowacy tehdyše poćahi mjez wjesnjanami. Madleńka Šołćic, dramaturgowka a zastupjerka intendanta za serbske dźiwadło při Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle, wědźeše derje swój temperament a dźiwadźelniski talent za šibałe anekdoty nałožować. „Teksty su połne klišejow, přiwšěm skutkuja awtentisce“, wona rjekny.

W. von Schulenburg

Donnerstag, 21. April 2022 geschrieben von:
Němski zemjan Wilibald von Schulenburg narodźi so 6. jutrownika před 175 lětami w Berlinje. Kaž jeho prjedownicy sta so wón z pruskim oficěrom. Jeho karjera we wójsku pak skónči so w Němsko-francoskej wójnje 1870/1871, w kotrejž bu ćežko zranjeny. Wěnowaše so nětko molowanju a ludowědźe. Přebywaše wjele króć w Błótach, wosebje w Bórkowach pola Badarakojc, hdźež serbsce nawukny a sta so z nadobnym přećelom našeho ludu. Molowaše w Błótach, zapisowaše sej ludowe pěsnje, powědki a wopisowaše žiwjenske wašnje a nałožki. To samsne činješe wo Slepjanskej wosadźe, hdźež so 1880 z ratarjom a ludowědnym slědźerjom Janom Hantšom-Hanom zezna. Slepjan za njeho něhdźe 150 powědkow, bajow a pěsnjow napisa. Krótko do swojeje smjerće 1934 započa Schulenburg we Wochozach slědźić. W serbskej rěči wozjewi wón mjez druhim přinoški wo Hantšo-Hanu, „Spomnjeśe z Błotow“ a „Delnjoserbske namjezne ludowe pěsnje“ a „Tři lěta pola Badarakec“. Wobšěrnje napisa němsce „Serbska ludowosć w bajach, nałožkach a wašnjach“ a „Baje a nałožki Serbow z Błótow“ kaž tež „Krajowěda prowincy Braniborskeje“. Manfred Laduš

W dwojim zmysle premjera

Mittwoch, 20. April 2022 geschrieben von:

Berlin (SN/bn). Serbska wirtuozowka na thereminje Carolina Eyckec je sej za mjezynarodnu premjeru swojeje noweje tačele „Thetis 2086“ cyle wosebite jewišćo wuzwoliła. Na ćichim pjatku prezentowaše wona resp. jeje digitalny alter ego nowostku na platformje AltspaceVR w tak mjenowanej wirtuelnej realiće – postupowanje to, kajkež „njejsmy w tutej formje dotal hišće ženje dožiwili“, kaž Eyckec podšmórny. Runja jej móžachu so wopytowarjo z pomocu specialnych VR-nawočow třidimensionalnje na wjacorych runinach pohibować. Spočatnje zhromadźichu so hosćo před hrajnišćom, z kotrehož thereministka kruchaj Claudea Debussyja resp. Camillea Saint-Saënsa zahra. Nimo toho poda wona swoje mysle wo tačeli, kotraž ma připosłucharjam „rjanosć a zranitosć našeje zemje wuwědomić“.

Pjaty festiwal zahajeja

Mittwoch, 20. April 2022 geschrieben von:
Zhorjelc (SN/CoR). Pjaty festiwal šesćiměstow „Přińć a woteńć“ chcedźa 23. apryla w Zhorjelcu z wosebitym koncertom zahajić. Pod hesłom „Zetkawanja mjez swětami – Vivaldi iluminowany“ přeprošuja organizatorojo do w tamnišim dwórnišću zaměstnjeneho „KulTourPunkt“. Barokowy orchester Capella Jenensis předstaji na historiskich instrumentach kruch „Štyri počasy“ Antonija Vivaldija, wobrubjene wot swětłowych instalacijow Larissy Bertonasco. Z tym podawaja zdobom wuhlad na dalše zarjadowanja festiwala, kotrež wotměwaja so pod hesłom „Časowe skoki“ wot 12. do 14. a 19. do 21. awgusta. Hižo loni wot 2. do 10. junija je so druhi dźěl programoweho rjadu „Hornjołužiske perspektiwy na 1 700 lět židowske žiwjenje“ wotměł. Zakónčenje rjadu bě hižo loni nowember planowane, dyr­bješe pak korony dla wupadnyć. Swjedźenske lěto „1 700 lět židowske žiwjenje w Němskej“ su tohorunja podlěšili. W dźewjeć zarjadowanjach wšelakoreho razu chcedźa wo zašłym kaž tež aktualnym židowskim žiwjenju powědać, a to w Kamjencu, Žitawje, Zhorjelcu, Lubiju a Budyšinje.

Chorhoj měra a Płomjo

Mittwoch, 20. April 2022 geschrieben von:
15. apryla 1952 wuńdźeštej w Budyšinje prěnjej čisle serbskeju časopisow Chorhoj měra za młodźinu a Płomjo za dźěći. Při Centralnej radźe FDJ (němskeje młodźinskeje organizacije) bě delegacija serbskich młodostnych (Měrćin a Gerat Kašpor, Jan a Beno Šołta) wudawanje wujednała. Stawiznarjo měnja, zo bě to „plestr“ za to, zo njesmědźachu serbsku organizaciju Serbska Młodźina (SM) w lěće 1948 załožić. Wot lěta 1955 wuchadźeše potom prawidłownje tež delnjoserbske Płomje. Prěni zamołwity redaktor Chorhoje měra bě Pawoł Kral (tón wšak so potom do zapadneje Němskeje wotsali), jemu poboku běchu Hinc Jurk, Ludwig Kola a Wałtar Lorenc. Za Płomjo bě Ludwig Kola zamołwity, naměstnica bě Marja Dobrowolska, rodź. Koklic. Zamołwita za Płomje bu Hilda Kućankowa. Mjeztym zo Chorhoj měra jenož hač do decembra 1960 wuchadźeše, swjeći dźěćacy časopis nětko hižo 70lětne wobstaće. Najdlěje na čole redakcije Chorhoje měra steješe Hubert Žur (1954–1958), redakciju Płomjenja pak nawjedowaše Křesćan Krawc samo wot 1965 hač do lěta 1978. Dźensniši zamołwity redaktor je Pětr Šołta. Mikławš Krawc

Hlada tež kritisce na serbsku kulturu

Dienstag, 19. April 2022 geschrieben von:

Jeho recensija wo serbskej inscenaciji Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła „Šěrcec Hanka“ w Serbskich Nowinach je dobry wothłós w čitarstwje žnjała, hačrunjež abo snano tež dokelž njeje so Maximilian Gruber jenož pozitiwnje wo serbskim dźiwadle wu­prajił. Zo 18lětny maturant na Budyskim Serbskim gymnaziju Budyšin so rozestajenjow njeboji, wo tym swědči tež jeho kritiska recensija wo młodźinskej pop-operje „Carpe noctem“ w młodym magacinje SN. „,Respekt, zo sy sej to zwažił‘“, su ći tamni mi prajili. Nimam pak to za wulki wukon, raz kritiske słowo wo serbskich podawkach, zarjadowanjach abo scyła kulturje zhubić. Mi to skerje w SN tróšku pobrachuje. Hdyž prócowanje chutnje bjerješ, potom dyrbiš tež sprawny wothłós dać“, rjekny młody Worklečan.

„Wšitko pod kłobuk přinjesć“

Dienstag, 19. April 2022 geschrieben von:

Budyšin (SN/bš). Komu njeje bajkowa postawa Pumpot znata: wony šibały kadla z napadnym kłobukom. Před 55 lětami předstaji Serbski ludowy ansambl k prěnjemu razej baletnu hru w pjeć wobrazach wo „Dyrdomdejstwach Pumpota“, spisanu wot Cyrila Kole, Jana Hempela a zdobom za choreografiju zamołwiteho Güntera Krebsa.

Mjez druhim we Wjerbnje wotmě so jutrońčku rano jutrowne spěwanje. Před cyrkwju wozjewjachu w delnjoserbskej ­cyrkwinskej drasće Franziska Gürnth, Susann Dieke a Anne-Maria Apel jutrowne poselstwo. Zhromadnje z wěriwymi na to do cyrkwje ćehnjechu, hdźež Božu mšu swjećachu. Po tym so jutrowni dujerjo na puć do wokoliny podachu. Foto: Michael Helbig

Prěnje eksemplary chroniki „Chronik der Krone zu Bautzen“ hižo předleža. Spěchowanske ­towarstwo „Króny“ wudawa zwjazk z tekstami a wobrazami w swójskim nakładźe a pyta hišće podpěraćelow, zo by tež druhi nakład za swobodnu předań ćišćeć móhli.

Za swoje ambicioněrowane předewzaće je sej předsydka spěchowanskeho towarstwa Utta Winzer třoch chronistow města Budyšina zdobyć móhła, kotřiž su stawizny swjedźenskeje žurle města w rozdźělnych epochach a ze wšela­korych perspektiwow dokumentowali. Su to Rolf Dvoracek, Eberhard Schmitt a Carmen Schumann.

Jutrowna wustajeńca raz hinak

Mittwoch, 13. April 2022 geschrieben von:
W Choćebuskim Serbskim muzeju předstaji Maik Lagodzki tuchwilu swoju njezwučenu kreatiwnu perspektiwu na serbske nałožki we wosebitej jutrownej wustajeńcy „Jako je so z jeja swětło wudobyło do kraja – změna fotografiskeho wida“. Fotodesigner Maik Lagodzki je wopytowarjam muzeja hižo znaty přez swoje grafiske ideje a dźěła za nowu stajnu wustajeńcu. Nimo toho bě w oktobrje 2020 tam swójsku wustajeńcu „Nahlady – perspektiwy“ prezentował. Nowa přehladka je hač do 19. junija přistupna. Foto: Michael Helbig

Neuheiten LND