Prěni zemjan sławneje serbskeje farskeje swójby Šěrachec bě prof. dr. Bohuchwał Benedikt ze Šěrach, kotryž 7. hodownika 1804 w Altonje zemrě. Wón narodźi so 13. junija 1743 jako syn fararja Křesćana Bohuchwała Šěracha w Holzkirchu blisko Lubanja a bě kuzenk sławneho pčołarja a Budyšinskeho fararja Hadama Bohuchwała Šěracha, na kotrehož 300. narodniny lětsa spominachmy. Bohuchwał Benedikt ze Šěrach njesta so kaž jeho nan a dalši přiwuzni z duchownym. Wón studowaše w Lipsku filologiju, bu priwatny docent w Halle nad Solawu, hdźež habilitowaše. W Helmstedće bu na uniwersitneho profesora powołany. Wón slědźeše wobšěrnje wo stawiznach a statnoprawniskich naležnosćach, při čimž sta so tole w zajimje feudalnych knježkow. Jeho najwažniše dźěło bě kniha wo žiwjenju kejžora Korle VI. z Habsburgskeho rodu. Jeho dźowka kejžorka Maria Theresia z Rakuskeje spožči na to rodźenemu Hornjołužičanej prawo zemjanstwa. Bohuchwał Benedikt ze Šěrach bě přećiwnik rozswětlerstwa a tež Wulkeje francoskeje byrgarskeje rewolucije.

„Helfried Winzer (1924–2010) – Wobchodźenje historiskeho Budyšina 1953“ rěka aktualna kabinetna wustajeńca Budyskeho měšćanskeho muzeja. Jutře, sobotu, powjedźe Hagen Schulz w 15 hodź. znowa po přehladce z wobrazami Winzera, kiž je sprjewine město z tušu, krydu a wuhlom „na wašnje portretował, kajkež je za swój čas jónkrótne“. Foto: Carmen Schumann

K sławnym ewangelskim serbskim braškam słušeše Jurij Mucha, kotryž je před 90 lětami w Tranjach (Drehna) pola Delnjeho Wujězda w 75. žiwjenskim lěće ­zemrěł. Narodźi so jako syn chěžkarja 15. wulkeho róžka 1860 we Wulkich Ždźarach. Dźěłaše w ratarstwje a přizasłužeše sej jako składnostny dźěłaćer na małych wjesnych předewzaćach něšto ­přidatnych pjenjez. Woženi so do małeho ratarstwa w Tranjach, kotrež čas žiwjenja wobhospodarješe. Hižo jako 18lětny nadarjeny pachoł, kiž derje spěwaše a rady žortowaše, přiswoji sej trěbnu wědu a kmanosće­ brašćenja a za to trěbne pěsnje a narěče.

„Smy! Bin ich?“ je titul noweje inscenacije Serbskeho ludoweho ansambla, kotraž je – telko smě so hižo rjec – dotal najnjewšědniša produkcija za čas intendantstwa Tomasa Kreibicha-Nawki. Po ideji Gundule Peuthert předstaja balet rejowanski kruch, wobswětlacy prašenje za (serbskej) identitu. W prěnim dźělu tworja wuprajenja naprašowanych Łužičanow runje tak kaž zwonka njeje bydlacych nastupajo za swój region charakteristiske ludowe reje a jich towaršnostny woznam wuchadźišća choreografijow (Peuthert a balet SLA). Rejowarki a rejowarjo sćěhuja raz chutnym, raz ironiskim komentaram, kotrež buchu z interviewow w cyłkownym wobjimje něhdźe 20 hodźinow wubrane. Wopisowanja nimale etnografiskeje akuratesy na přikład z Italskeje, Šwedskeje abo Chorwatskeje kontrastuja mjez druhim satiriski monolog wo klasifikaciji discofoxa jako ludowa reja a jězbnej reportaži podobny přinošk z Awstralskeje, nawjazowacy na nadal aktualnu debatu wo „kulturnym přiswojenju“.