Hižo wjace hač pjeć lětdźesatkow na jewišćach skutkowaca grande dame němskeho šansona Barbara Thalheim předstaji jutře za tydźeń swój aktualny program „Höhle Drachen Trotzdem Lieder“ w Budyskim Kamjentnym domje. Zastupne lisćiki su dosć požadane, zajimcy měli so tuž do spěcha měć. Foto: MuTphoto/Barbara Braun

Pawoł Šenkar

Freitag, 07. März 2025 geschrieben von:
Na wuchodnej stronje Serbskeho domu w Budyšinje pozběhuje so nad pobóčnym zachodom postawa z pěskowca. Jej rěkaja „Serbski brigadnik“. Wona dopomina na 1. nalětnika 1925 jako syna chěžkarja w Serbskich Pazlicach narodźeneho prěnjeho serbskeho brigadnika Pawoła Šenkarja. Wón bě dźěłaćer w ródnej wsy. W małym róžku 1947 poda so wot njeho załožena a nawjedowana Serbskopazličanska serbska młodźinska dźěłowa brigada na tydźenske zasadźenja do Budyšina, hdźež ­započa rozpadanki bywšeje Lessingoweje šule na Póstowym naměsće rumować. Tam nasta nětčiši Serbski dom. Jeho předchadnik na Lawskich hrjebjach bu w poslednich wójnskich dnjach 1945 zničeny. Z rumowanjom a wotwoženjom rozpadankow za­hajichu Serbskopazličanscy młodo­stni akciju „Natwarimy Serbski dom“ wot Jurja Brězana nawjedowaneje Serbskeje młodźiny Domowiny. „Prěni serbski wudyrnik“ Šenkar bu w lětomaj 1947 a 1948 sekretar Serbskeje młodźiny Kamjenskeje župy ­„Michał Hórnik“ a organizowaše čiłe młodźinske žiwjenje. Nazymu 1948 je Pawoł Šenkar nahle ćežko schorjeł. Wón zemrě 12. winowca 1948 w Serbskich Pazlicach. Manfred Laduš

Interview z Wojerowskim wyšim měšćanostu Torstenom Rubanom-Zehom (SPD) wo změnje strukturow w měsće

Wuznam projektow wo demokratiji je zašłe lěta na hódnoće přidobył. Milenka Rječcyna je so z Wojerowskim wyšim měšćanostu Torstenom Rubanom-Zehom (SPD) rozmołwjała.

Njedawno hakle je město Wojerecy wo­spjet pod hesłom „Přećiwo zabyću“ wustupowało (SN rozprawjachu). Što woznamjenjeja tajke projekty za město Wojerecy? Kotry wuskutk maja wone na město Wojerecy?

Archiw zmóžnja praktiski přistup k stawiznam

Donnerstag, 06. März 2025 geschrieben von:

Berlin (SN/bn). Zwjazkowa załožba za předźěłanje diktatury SED spřistupnja dźěl swojeho wobšěrneho fotoweho archiwa. Wotnětka hodźi so 65 000 historiskich wobrazow online přehladać. Fotografije wotbłyšćuja zapado- kaž tež wuchodoněmske perspektiwy na Němsku demokratisku republiku a na dźělenu Němsku. Wone dokumentuja politiske podawki, wšědny dźeń ludnosće, protestne hibanja kaž tež měrliwu rewoluciju 1989/90 a slědowacu transformacisku fazu. Rešeršu wolóža nowa datowa banka, kotruž chcedźa wobstajnje rozšěrić.

„Wobrazy tomu polěkuja, stawizny dodnić a zrozumić. Z nowym poskitkom zmóžnjamy wědomostnikam, pedagogam a zajimowanej zjawnosći direktny přistup k tutym jónkrótnym časowym dokumentam“, cituje nowinarska zdźělenka załožby nawodu archiwa dr. Matthiasa Buchholza. Za njekomercielne wužiwanje steja digitalizaty pod https://fotoarchiv.bundesstiftung-aufarbeitung.de zadarmo k dispoziciji.

Digitalny přichod paslić

Dienstag, 04. März 2025 geschrieben von:

Wědomosć w słužbje praksy: Forum wo digitalizaciji serbskeje kultury

Budyšin/Choćebuz (SN/mb). Załožerski centrum „Startowy blok B2“ w delnjołužiskej metropoli budźe zapřichodny tydźeń štwórtk a pjatk (20./21.měrca) městnosć foruma „Serbske žiwjenske swěty w digitalnej dobje“. Hač do 6. měrca móža so zajimcy hišće na webstronje Serbskeho instituta (SI) w rubrice „zarjadowanja“ přizjewić. Kaž hłowna zamołwita Anca Claudia Prodan, wědomostna sobudźěłaćerka SI, našemu wječornikej rozkładźe, chcedźa zajimcam a wšelakim akteram platformu za wuměnu poskićeć. Zaměr je, zhromadnje „přichod paslić a digitalne rumy tworić“. Jako wosebity poskitk předstaja prěni dźeń nawječor interaktiwnu wustajeńcu serbskich digitalnych produktow. Zajimowani wustajerjo njech so pola sobuzarjadowarja DOMPRO (Domowina Delnja Łužica projekt tzwr.) přizjewja, link je tohorunja na stronje SI wozjewjeny.

Budyšin (SN/bn). Finisaža wustajeńcy plakatow, kotrež bě spěwytwórc Paul Geigerzähler w minjenych 20 lětach přewažnje za swójske zarjadowanja zhotowił, přiwabi předwčerawšim něhdźe 50 zajimcow do „dobreje jstwy“ Budyskeho towarstwa Dźěłań dźeń. Zakónčenje přehladki bě zdobom awkcija wubranych eksponatow. Podawši anekdotisce pozadki ke kóždemu objektej wodźěštaj Geigerzähler a Florian Kaulfürst po njej. Jako najbóle požadane wopokazachu so wabjenske postery za koncertaj pod hesłom „Wočiń woči – Zhromadnje přećiwo rasizmej a fašizmej“, křidoćišć prěnjeje pokazki na rjad „Hody nimo – Punk rock fever“ a unikatna reprodukcija konterfaja Marje Grólmusec. Přesadźenje wunosy dohromady 550 eurow. Pjenjezy přewostaja Budyskemu samozarjadowanemu młodźinskemu klubej Kurti, kotryž je tuchwilu bjez kruteho domicila. Čłonki a čło­nojo kluba dźakowachu so za dar, skedźbniwši na ćeže namakać nowe rumnosće za swoje aktiwity.

Michał Haupt

Montag, 03. März 2025 geschrieben von:
Pozdźiši wučer a kěrlušer Michał Haupt je so 16. małeho róžka 1750 do swójby chěžkarja w Lubjencu narodźił. Wopyta wjesnu šulu we Wulkim Wjelkowje. Nadarjeny pachoł bu jako jedyn z prěnich Serbow na wučerja wukubłany, kotryž bě zdobom serbski spisowaćel a přełožowar. 1774 nastupi prěnje městno jako wučer w swojej bywšej šuli we Wulkim Wjelkowje a wučerješe tam hač do smjerće 19. nalětnika 1799. Z Lutherowych dźěłow je wón wšelake pojednanja wo wysokich swjatych dnjach kaž hodach, jutrach a swjatkach přełožił. Wulkowjelkowski knježk August Adolph von Below, kotryž bě wukubłanje Michała Haupta na wučerja spěchował, bě ćišć přełožkow zapłaćił a je darmotnje swojim roboćanam posrědkować dał. Z tym chcyše pietistisce zmysleny zemjan tež serbske čitanje a křesćanske kubłanje swojich poddanow spěchować. Haupt zeserbšći dale „Jana Albrechta ­Bengela šěsćdźesat wutrobnych rěčow“ a „To ­třicećilětne ćiche žiwjenje našeho Knjeza a Zbóžnika“. Přełoženej pojednani buštej w Budyšinje ćišćanej.

Łužica z wida 18. a 19. lětstotka

Freitag, 28. Februar 2025 geschrieben von:
We 18. a 19. lětstotku bě pućowanje wobćežna naležnosć. To wotbłyšćuje kniha germanista prof. Uwe Hentschela (nal.) „Die Lausitz in Reisebeschreibungen des 18. und 19. Jahrhunderts“, wušłeje w Ludowym nakładnistwje Domowina. Za nju je wón tójšto rozprawow z tutoho časa hromadu znosył. Wčera je publikaciju w Smolerjec kniharni předstajił. Kaž sam rjekny, je wona wuslědk časa korony, za kotruž bě intensiwnje w interneće rešeršował. Wuslědk je zwjazk z tójšto dotal njewozjewjenymi ilustracijemi, wo kotrymž lektor Michał Nuk rjekny, zo jedna so wo najrjeńšu knihu, na kotrejež zwoprawdźenju bě dotal wobdźěleny. Foto: Carmen Schumann

„Faszination Vielfalt“ rěka wosebita wustajeńca, kotraž je wot wutory, 4. měrca, we Wojerowskej ludowej uniwersiće přistupna. Přehladka Wuměłstwoweho towarstwa Slepo wopřijima twórby Thomasa Schwarza, Jörga Tauscha, Franka Steina (zady wotlěwa), Leona Wagnera a Gudrun Feuerriegel (prědku wotlěwa) kaž tež Uty Stastny (njeje na wobrazu). Foto: Stefanie Jürß

Čitajće w nowym rozhledźe (28.02.25)

Freitag, 28. Februar 2025 geschrieben von:
Hajenje a wobchowanje serbskich tradicijow njeje nowa tema, ale dale a bóle z podźělom aktualneje debaty. Mira Dubian měni w swojim předsłowje k tomu „jano gaž swěśiš swóje nałogi tak, ako ty napšawdu sy, jo to awtentiske“. Što a štó ju zmócnja, swoje serbske korjenje njechowajo so před krutym wokom němskeho (a hišće njesmilnišim serbskeho) wobswěta po swojej woli pokazać? Dale skići rozmołwa w nowym Rozhledźe dohlad do myslow a žiwjenja medijoweho wuměłca a materialoweho wědomostnika Bernharda Schippera, z kotrymž je so dr. Theresa Jacobsowa rozmołwjała. Wón je sobuzałožer skupiny NSK – Neue sorbische Kunst, kotraž bě so lěta 1974 skonstituowała. Na jadriwe a žiwe wašnje rěči wo wotrosćenju w Budyšinje a pozdźišich žiwjenskich stacijach, wo swojim zwisku z wuměłstwom a swojich začućach nastupajo Łužicu, kaž na přikład wo tehdyšich planach znowanatwarjenja Bismarckoweho pomnika na Čornobohu. Hač do dźensnišeho je ze swojim tworjenjom w Lipsku a mjezynarodnje wuspěšny – w Hornjej Łužicy pak nic. Składnostnje 500.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND