Bóle zawrjeny hač wotewrjeny był

Mittwoch, 05. Januar 2022 geschrieben von:

Serbski muzej Budyšin zhladuje na druhu­ lětnu bilancu w dobje korona­­pan­demije. Statistika lěta 2021 je znowa sylnje wobwliwowana přez wobmjezowane wotewrjenske časy.

Budyšin (SN/CoR). Wjac zawrjenych hač wotewrjenych dnjow a wotpowědnje ma­ła­ ličba wopytowarjow a zarjadowanjow – tak hodźi so bilanca Budyskeho Serbskeho muzeja 2021 skrótka wopisać. Dohromady 192 dnjow běchu durje muzeja zawrjene a jeno 173 dnjow wotewrjene. W času wot 27. meje do 14. nowembra je ně­hdźe 4 470 ludźi muzej a 370 dalše zarjadowanja wopytało. Cyłkownje 61 zarja­dowanjow su loni w muzeju wotměli. Tři wosebite wustajeńcy běchu tam w běhu lěta widźeć: „Barby daliny – Słowjenski moler Ante Trstenjak a Łužiscy Serbja“, „Machot časa. Wot běłeho k čornemu – rysowanki a grafiske łopjena Ma­je­ Nageloweje“ a „5 x Němska po wšěm swěće“, kotruž hišće hač do kónca februara pokazuja.

Kreatiwnje digitalnje dźěłać ju wabi

Mittwoch, 05. Januar 2022 geschrieben von:

Štóž newsletter wot Ludoweho nakładnistwa Domowina dóstawa, ju hižo znaje, znajmjeńša je hižo póštu wot njeje dóstał. Wšako je Jadwiga Šołćic w domje LND wučomnica na překupču za e-commerce, a jako tajka je hižo dwójce teksty za informaciski list LND wuhotowała, wobrazy a teksty zestajała a jako news­letter rozpósłała. „Wužaduje mje tak pisać, zo to čitarja a čitarku narěči a zajim­ za knihu budźi“, 20lětna měni.

Kóždy móže přinošować

Mittwoch, 05. Januar 2022 geschrieben von:
Čitam-li, kelko wohroženych rěčow na swěće je, myslu stajnje tež na serbšćinu. Zjaw, zo su předewšěm małe rěče wohrožene, njeje žane potajnstwo. Byrnjež často wo tym rěčeli, zo so situacija nastupajo rěče jara spěšnje měnja, njesměli při­tom­nosć wuspinkować. Kóždy jednotliwc móže wšědnje a w kóždej situaciji k zachowanju rěče přinošować a na swójske wašnje wužadanju wotpowědować. Wuchadźišćo toho pak je dopóznaće, kelko bohatstwa ze swojej maćeršćinu mamy a kelko smy sami zwólniwi swojim potomnikam dale dawać? Jako raz we wukraju wosobje wo Serbach powědach a wo tym, što naš lud wučinja a što za zachowanje rěče činimy, mi wona rjekny, zo nima naše połoženje za lochke. Při wšěch ćežach pak je widźeć, kak žiwa naša maćeršćina je. W rozmołwje sej wo­spjet wuwědomich, kelko lěpšin ze swojeje maćeršćiny mamy a kelko zajima za nju zwonka Łužicy wobsteji. To wšak často tak njewidźimy. Tuž ju zhromadnje zachowajmy. Jan Bogusz

Pola prezidenta byli

Mittwoch, 05. Januar 2022 geschrieben von:
5. januara 1922 měješe 110 wosobow wo­při­jaca delegacija Serbow česć, być na Praskim hrodźe z hosćom prezidenta młodeje Čěskosłowakskeje republiki Tomáša Garriguea Masaryka. Cyłk spěwarjow a spě­war­kow bě so dźeń po Nowym lěće z Budyšina z ćahom na jězbu do stolicy ČSR podał a bě najprjedy zhromadnje z chórom Hlaholom koncertaj ze zahorjenym publikumom wuhotował. Na awdiency na swjedźenskej žurli dźakowaše so nawoda wuprawy Jurij Słodeńk čěskemu ludej a prezidentej Masarykej „za wšu nam Serbam skićenu pomoc“. 13lětna Cecilija Nawkec přepoda hosćićelej kwěćel a přednjese hrónčko ze słowami: „Sławny knježe prezidento! Jako ta najmłódša ja Wam horstku kwětkow přepodawam. To je znamjo dźaka za wšo, štož Wy dokonjał sće za nas. Njezapomńće nihdy na nas!“ Prezident so hnuty podźakowa a wuzběhny: „Ja sam spominam stajnje rady na swoje poćahi z wašim narodom, wosebje z Hórnikom.“ (1884 bě wón jako student Michała Hór­nika w Budyšinje prěni raz wopytał.) Hosćo z Łužicy zanjesechu prezidentej mócnu „Sławu“. Po wuprawje su Serbske Nowiny narěče posłownje wozjewili a wo přebytku dokładnje rozprawjeli.

We Warnoćicach wukli

Dienstag, 04. Januar 2022 geschrieben von:
Wot januara 1947 chodźachu šulerjo, kotřiž­ běchu wot 2. decembra 1945 chowancy „Připrawnišća łužiskoserbskeho realneho gymnazija“ w Českej Lípje, we Warnoćicach/Varnsdorfje na „Staškowy zwjazkowy łužiskoserbski realny gymnazij ÚMŠ“ abo z dalšimi nowopřichadami z Łužicy na wobchodnu šulu, pedagogiski abo hudźbny kurs, někotři rozsudźichu so tež za čěsku měšćansku šulu. Wo ličbje wuknjacych móžemy rozdźělne ličby čitać. Kantor Jurij Šołta poda 3. junija 1947 ličbu w štyrjoch internatach bydlacych młodych Serbow z 262 (160 hólcow, 102 holcy). Tele přebywanišća běchu čerwjena wila­ na Kmochovej, něhdyša stara wo­dar­nja na Erbenovej, Lutna za staršich hólcow a Marianski wustaw za holcy w su­sod­stwje wulkeje Měšćanki. Pod wjednistwom prof. Mikławša Krječmarja wuwučowachu Feliks Hajna, Rudolf Jenč, pater Michał Rab, Bjarnat Rachel, Arnošt Skopa, dr. Herman Šleca, Jurij Šołta, Pawoł Wowčerk, Juri Wuješ, Měrćin Zoba. Mišter Bjarnat Krawc podawaše někotrym hudźbne hodźiny. W juliju 1949 wuknjacy kubła­nišćo wopušćichu a so domoj wróćichu. Jenož ­mała skupinka w Liberecu je hišće lěto wostała. Mikławš Krawc

Budyšin/Žitawa (SN/bn). Hižo něšto tydźenjow pyša wobrazy a basnje wubrane twarjenja w Budyšinje a Žitawje. W sprjewinym měsće su wotpowědne wulkoformatowe plakaty, na přikład na Hošic hasy, na Cyrkwinskej a na Mjasowych wikach, připrawjene. Wuměłstwowa akcija je wuslědk dołho zrawjaceje mysle lyrikarja a wjelelětneho sobudźěłaćerja kulturneho běrowa města Budyšina Andreasa Henniga a fotografa Matthiasa Webera, bydlaceho we Wulkich Hendrichach (Großhennersdorf). „Zakładnu ideju mějachmoj hižo spočatk 1990tych lět. Hladajcy na tójšto wobškodźenych fasadow w Žitawje kaž tež w Budyšinje smój sej prajiłoj: Tu měłoj raz něšto wuspytać, snano wosobinsku formu tak mjenowaneje streetart. Lětsa bě tak daloko, zo běchmoj sej wěstaj: Nětko je načasu! Požadachmoj so z konceptom pola Kulturneje załožby Sakskeje wo spěchowanje projekta – ćišć tajkich plakatow dźě runjewon darmotny njeje – a dachmoj so po přizwolenju do dźěła,“ Andreas Hennig rozłoži.

Grimmec bajki

Donnerstag, 30. Dezember 2021 geschrieben von:
Budyšin. Ludowe nakładnistwo Domowina a Rěčny centrum Witaj stej wudawaćelej słuchoknihi „Čerwjenawka a druhe bajki“. Nowostka je wotnětka mjez druhim w Smolerjec kniharni a online pod na předań. Dwě cejdejce wopřijimatej dohromady dźesać zeserbšćenych bajkow ze zběrki Grimmec bratrow, čitane mjez druhim wot Heleny Bětnarjec, Bianki Wjeńcyneje a Luciana Kubicy. Nimo ti­tul­neho klasikarja su to na přikład „Wjelk a sydom kózlatkow“, „Jank a Hanka“ a „Sněholinka“. Wo stawiznički wobrubjacu hudźbu je so Marija R. Šołćina postarała. Dopo­ručena je słuchokniha za dźěći předšulskeje a zakładnošulskeje staroby ze wšelakorym rěčnym niwowom.

Čitajće w nowym rozhledźe (30.12.21)

Donnerstag, 30. Dezember 2021 geschrieben von:

Nowe lěto zahaji Rozhlad z nowej seriju. Z njej spominamy na Jana Buka, jednoho z najwuznamnišich serbskich wuměłcow 20. a 21. lětstotka, kotryž je so w awgusće před sto lětami narodźił. K tomu wozjewimy lětsa w kóždym wudaću kulturneho časopisa jednu z jeho twórbow. Wot nich su so serbscy spisowaćeljo a serbske spisowaćelki inspirować dali a literarny tekst k tomu napisali. W januarje wozjewimy baseń „Mój dudlowak“ Róže Domašcyneje k wobrazej „Dudak“ z lěta 1960.

Kónc decembra před 80 lětami skónči so zapadnje Moskwy prěni dźěl dobyćerskeje Zymskeje wójny Čerwjeneje armeje. Bě to kónc lěta 1941 prěnje wulke dobyće sowjetskeho wójska přećiwo fašistiskim agresoram, kotřiž běchu rano 22. junija 1941 Sowjetski zwjazk złóstnisce nadpadnyli. Njewočakowany sylny nawal wójska z hoberskej techniku nuzowaše Čerwjenu armeju, so w běhu prěnich měsacow do kraja wróćo sćahnyć. Němskim fašistam a jich madźarskim, finskim, rumunskim, słowakskim a italskim zwjazkarjam poradźi so tuž, njehladajo sylneho wobaranja Čerwjeneje armeje a partizanow, Baltikum, Běłorusku, wulki dźěl Ukrainy a Ruskeje dobyć kaž tež Minsk, Kijew a Rigu wobsadźić, Leningrad wobkružić a w nowembru 1941 do směra na sowjetsku stolicu postupować.

Kulturna stolica Novi Sad chce mosty twarić

Dienstag, 28. Dezember 2021 geschrieben von:

Druhe najwjetše serbiske město Novi Sad je europska kulturna stolica 2022 – koronapandemije dla wo lěto pozdźišo hač planowane. Nimo toho pyšitej so tež luxemburgske město Esch a litawske město Kaunas z požadanym ­titulom.

Novi Sad (dpa/SN/CoR). Novi Sad nad Dunajom je uniwersitne město, stolica prowincy Vojvodina a leži na mjezach srjedźneje a južnowuchodneje Europy. „Naše hesło je: Za nowe mosty! Je to apel jednać, ale tež wizija“, wopisuje předsyda załožby „Novi Sad 2021“ Nemanja Milenković hesło kulturneje stolicy 2022.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND