Hižo wot nazymy 2020 dźěła filmowča Angela Šusterec na čornoběłym němym krótkofilmje „Bože dźěćatko“ (SN rozprawjachu). Pandemije dla dyrbjachu nahrawanje přeco zaso přetorhnyć, nětko pak su na Dołhej hasy we Wojerecach poslednje sceny skónčnje nawjerćeli. Mjez mnohimi sobuskutkowacymi su tež Hannah Gräser, Marit Reinel a Leonora Šusterec (wotlěwa), kotrež běchu so hižo w dźiwadłowej skupinje Wojerowskeje Kulturneje fabriki angažowali. Z mnohimi wariantami serbskeje narodneje drasty Towarstwo za hajenje regionalneje kultury w srjedźnej Łužicy projekt podpěruje. Film změje klětu premjeru. Foto: Katrin Demczenko
Po wšěch serbskich katolskich wosadach so zrudźaca powěsć rozšěrja, zo je póndźelu w 86. žiwjenskim lěće znaty a woblubowany braška Pawoł Kinderman z Worklec na prawdu Božu wotešoł.
Hižo jako 17lětny wučomnik ćěslistwa w tehdy znatej Njeswačanskej Kumpanec firmje bě so Pawoł Kinderman z brašku stał. Wosebje jeho a susodźic Brězanec mać stej młodostneho k tejle čestnej słužbje pohonjałoj. Tehdyšej młodaj Chróšćanskaj kapłanaj Beno Špitank a Jurij Herman staj jeho tohorunja podpěrałoj. A tak je 1954 prěni raz braščił, spočatnje 13 lět jako nježenjenc.
Bohudźakowano hižo zahe spóznachu, zo bu Pawołej Kindermanej do kolebki połoženy talent ludźi zabawjeć, z nimi wustojnje bjesadować a přiwšěm w pozadku wšitke organizatoriske nitki kwasneje hosćiny w horšći měć. Pozdźišo wšak zamó to wšitko z pomocu swojeje mandźelskeje Hany zdokonjeć, kotraž jeho we wšěm podpěrowaše.
Wo serbskich zemjanach, ryćerjach a ryćerkublerjach nochce naš stawiznopis wjele wědźeć. Prěni su pak traš w heroiskim boju wo Serbow swobodu padnyli pak so němskim feudalnikam podćisnyli a so jim přilišćili, ći posledni mjenowani pak běchu stajnje cuzy, němscy klukarjo. Wězo, jedyn a druhi wě tež něšto wo tym a tamnym serbskim ryćerkublerju. Wulkej zjawnosći pak tajke něšto hač dodźensa ani znate ani wědome njeje. Přiwšěm skedźbni Křesćan Bohuwěr Pful hižo 1843 na to, zo njewobsteji serbski lud jeno z ratarjow wšelakich wobsydstwow abo chudych měšćanow, ale zo ma mj. dr. prawiznikow, zarjadnikow abo tež ryćerkublerjow. W lěće 1715 kupi sebi kralowski a kurwjerchowski komorny prokurator w Hornjej Łužicy, Budyski prawiznik August Magnus Printz, ryćerkubło Mały Wosyk (Kleinhänchen). Poł lětstotka pozdźišo bu kubło wulkeho dołha potomnikow dla přesadźowane, a Matej Dołhi z Małeho Wjelkowa je za 11 000 toleri kupi. Bórze pak přewostaji je, traš na zakładźe někajkich požčonkow, najenkej ryćerkubła Chróstawa (Crostau) Johannesej Matusewiczej.
5. hodownika 1921 zemrě na Njeswačanskej farje wosadny farar Jan Wałtar. Pozdźiši ewangelski duchowny, basnik a spisowaćel narodźi so 2. wulkeho róžka 1860 w Burghardswaldźe we wuchodnych Rudnych horinach swójbje němskeho wučerja. Po maturiće na Drježdźanskim Křižnym gymnaziju studowaše wón teologiju w Lipsku. Tam zezna serbskich studentow, nawukny serbsku rěč a wopyta w prózdninach serbski prědarski seminar pola fararja Jaroměra Hendricha Imiša. Hačkuli chcyše so najprjedy z misionarom stać, rozsudźi so za fararja w Serbach.
Hižo dwě lěće dźěłatej dr. Grit Lemke a jeje team na dokumentarnym filmje za kino „Zabyty lud“, w kotrymž so mjez druhim ze zhubjenymi serbskimi stawiznami we wědomju Łužičanow zaběratej. Nětko je Zwjazk próstwu wo spěchowanje znowa wotpokazał.