W serbskej literaturje chowaja so mnohe drohoćinki, na kotrež znowa skedźbnić je trjeba, zo njebychu so pozabyli. Wotpowědne impulsy chce awtorka serbskim čitarjam a čitarkam z nowym rjadom „Znowa čitała“ dawać.

Srjedź 60tych lět dóstach knihu „Michał wjedźe Mopla do cuzby“. Ze zahoritosću sej ju přečitach. W 44 krótkich epizodach předstaja awtor Jurij Kubaš-Worklečan žiwjenje hłowneho rjeka Michała Rjeka wot poroda w lěće 1901 hač do 1915, jako Michał šulu wuchodźi. Njedawno sej knihu znowa přečitach, a wona so mi zaso zalubi. Čehodla?

Rozmołwa z wědomostnikom dr. Oleksandrom Čertenkom

Što wěmy wo Ukrainje? Wo tamnišich identitach a rěčach, wo kulturje a literaturje? Cordula Ratajczakowa a Bosćan Nawka staj so z literarnym wědomostnikom dr. Oleksandrom Čertenkom rozmołwjałoj. W Kijewje rodźeny wukubłany germanist a anglist je na tamnišim Šewčenkowym Instituće za literaturu Narodneje akademije wědomosćow Ukrainy skutkował a so wot lěta 2015 w Berlinje wuchodoeuropskim studijam wěnował. Wot 2019 skutkuje jako wědomostny sobudźěłaćer na Instituće za slawistiku Justusa Liebigo­weje uniwersity w Gießenje.

Kak so Wam runje wjedźe?

Nowaj hosćencarjej mataj plany a ideje

pjatk, 11. měrca 2022 spisane wot:

Zajimawe stawizny Sokolnika – woblubowaneho areala wočerstwjenja a sportowanja

Wot lětušeho 1. januara ma hosćenc na horje Sokolnik (Valtenberg), – wona je z 587 metrami najwyša našich Łužiskich horow, noweho wobhospodarjerja. To staj najenkaj – mandźelskaj Vanessa a Romano Porsche. Tale hora a jeje wokolina přiwabjatej w kóždym počasu wjele wopytowarjow, předewšěm pućowacych a sportowcow. Hórski hosćenc ma wotydźenja, nimo póndźele a štwórtka, stajnje wot 10 hodź. wote­wrjeny. W nim su nětko swjedźenje, narodniny kaž tež kwasy, móžne. Wjazońčanska gmejna je na horje tohorunja mału hórsku kapałku za bórzomne Bože słužby natwarić dała. Hosćo móža tak po kemšach w hosćencu pojěsć. Pućowarjo abo sportowcy, kotřiž su zwonka słužbneho časa na horje, móža znajmjeńša něšto pić, hosćencarka praji. „Mamy kasu dowěry, tak zo steja stajnje napoje při hosćencu, tež na wotpočnych dnjach.“

Pola čitarjow w dobrych rukach

pjatk, 11. měrca 2022 spisane wot:

Ze serbskim wječornikom před 30 lětami roznošowanska syć LND nastała

Nawječor hišće raz aktualnu nowinu w kašćiku měć, je za abonentki a abonentow Serbskich Nowin přijomna zwučenosć. Minjeny tydźeń 2. měrca bě tomu 30 lět, zo je Ludowe nakładnistwo Domowina započało ze swójskej roznošowanskej syću dźěłać. Tehdy, róžowu póndźelu 1992, bě wony dźeń, na kotrymž dyrbjachu so dobre štwórć lěto trajace wobšěrne přihoty prěni raz w praksy wupruwować. To wožachu awta Wenclec spediciskeje firmy z Radworja nowinu k wjesnym roznošowarkam a roznošowarjam. Ći w Budyšinje su sej swój pakćik w tehdyšej Serbskej ćišćerni na Hornčerskej wote­wzali.

Sćěh towaršnostneho přewróta

Milan Hrabal ma čas pandemije za dwumjezwočny, předewšěm, hdyž na to mysli, w kotrej měrje je zjawnje dźěłać móhł. Na jednym boku wšak su mnohe, w minjenymaj lětomaj připowědźene čitanja wupadnyli. Na tamnym boku su digitalne formaty pisane słowo ćim bóle šěrili. Tak je čěski PEN-klub na YouTube čitanja awtorow šěrił. Dźakowano Towarstwu přećelow Serbow (SPL) čitaše sławny čěski dźiwadźelnik Jaromír Meduna z knihi Jurja Brězana „Geschichten vom Wasser“, kotruž běštaj Milan Hrabal a Ilona Martinovská přełožiłoj. Z ilustracijemi Isy Bryccyneje su „Příběhy o vodě“ w susodnym kraju dosć wulki zajim žnjeli.

SPL je w interneće swojim čłonam składnosć dało so prezentować, tak je tam tež Milan Hrabal čitał. „Wosebje wabjace pak bě čitanje na streamje Radio Zett w Žitawje“, čěski basnik a přećel Serbow powěda, „tam sym mjez pjeć serbskimi basnjerkami a basnikami swoje čěske přełožki jich basnjow čitał. Iniciatiwa to Benedikta Dyrlicha a Andreasa Hermanna.“ Załožba za serbski lud je projekt podpěrała. Wusyłanja su zajimcam w cloudowym archiwje Radija Zett přistupne.

Šulske dźěći sej minjene měsacy lochko njemějachu. Jónu domjaca wučba, jónu prezencna wučba – to wšak je so mjeztym na dobro wuknjenja w šuli změniło –, k tomu hišće škitny nahubnik we wučbje wužiwać a so testować. Što móhło tuž rjeńšo być, hač za čas wučby wonka w lěsu přebywać? Čerstweho powětra so nasrěbać, so wucychnować, k tomu sej hišće wědu přiswojić a małe praktiske dźěła přewjesć. Wšo to skića lěsnopedagogiske oferty Załomskeho (Sohland/Spree) lěsneho muzeja, kotryž je zaměstnjeny w bywšej Lessingowej šuli. Wězo tajke poskitki hakle pomału přibywaja, po tym zo su pandemije dla nimale dospołnje wupadnyli. Hižo ­loni w juniju chcychu projek­towe dny z wuknjacymi tehdomnišeho 5. lětnika Załomskeje Gerharta Hauptmannoweje wyšeje šule přewjesć. Te pak su najprjedy na september přestorčili a skónčnje hakle w nowembrje přewjedli.

Spodźiwne nopaški a šklički na powjerchu wjetšich pólnych kamjenjow a błudźenkow su hižo dawno znaty zjaw. Tajke tak mjenowane „nopaškojte kamjenje“ steja zas a zaso w fokusu slědźenjow wědomostnikow. Jich nastaće móže na jednym boku cyle přirodne być, na tamnej stronje pak su tajke wužłobjenja do kamjenjow tež dopokaz, zo běchu naši prjedownicy w starych časach hižo wšelke graty wužiwali.

Dźeń při Klóšterskej wodźe

pjatk, 04. měrca 2022 spisane wot:
Rěka pluskota tež nimo mojeje ródneje wsy Nowoslic.Nic jenož čłowjekam, ale tež zwěrinje, kaž tu we Łazku, so blisko rěki lubi.Statok Lehmannec swójby pod Wotrowskim hrodźišćomWulkotny Łazkowski lěs

Byrnjež mustwowa kopańca koronapandemije dla přeco hišće móžna njebyła, njejsym w mi­njenych tydźenjach a měsacach wězo jenož doma lěnjeho pasł. Na najwšelakoriše wašnje spytach dale sporto­wać – wosebje wonka. Najhusćišo wšak koło joggowach, druhdy podach so na wjetšu turu z kolesom a po namjeće kumpla a in­spirěrowany wot kni­hi Alfonsa Frencla ,,Podłu Klóšter­ske­je wody“ mějach njedawno ideju: jónu wot žórła Klóšterskeje wody hač k měst­nu, hdźež so rěka do Čorneho Halštrowa wuliwa, pućować.

Dach so tuž z awtom do Porchowa dowjezć, hdźež so Klóšterska woda zwonka wsy pod Butrowej horu wužórla. Wot žórła pak na tym městnje ničo wulce njewidźach. Hakle někotre sta metrow dale wuhladach prěnje kapki wody. Njedaloko wottam pak hnydom spóznach, zo je rěka dale a šěrša.

´
^
fota: konstantin hrjehor, achim nowak (2), alfons handrik (1)Pjatk, 4. měrca 2022
 SERBSKE NOWINY – KÓNCTYDŹENSKA PŘIŁOHA

Dźěłowu akciju přewjedli

pjatk, 04. měrca 2022 spisane wot:

Zyma so nachila, ale składy drjewa so hižo zaso pjelnja. Minjeny kónc tydźenja su je ­Radworčenjo z pomocu mašiny přirězali a pačili. Připódla zwuporjedźachu žiwy płót a zrunachu ­płoninu před nim. ­Młodostni z Radworja dźakuja so Romanej Koli, kiž je jim pačensku mašinu za dźěło ­přewostajił.

tekst a fota: Luiza Winarjec

nowostki LND