Škoda, zo akciske dny trjebamy
Jako běch loni w nowembru něšto dnjow w Singapurje, prjedy hač sym dale do Malaysije jěł, sym tam wysoke twarjenja, stawizniske wosebitosće, zahrody a zajimawe swědki nabožinow wobdźiwał. Runje tak w pomjatku je mi wostało, kak čiste hoberske město bě. Nihdźe ani jeničkeje papjerki, žana bleša, kofejowy nopašk abo podobneho na puću njeležeše. Ani zbytk cigarety při kromje puća njewuhladaš. A čehodla? Dokelž je prosće zakazane, wotpadki na puć mjetać. Kohož lepja, tón dyrbi wjacore sta singapurskich dolarow pokuty płaćić.
Njedawno rano po puću do Budyšina: Z awta přede mnu wupřestrěje so ruka z wokna, pušći kofejowy nopašk na dróhu a ja z awtom přez nopašk zajědu.
Je wažnišeho hač pjenjezy
Za młodostneho, kotryž dźensniši dźeń šulu zakónči, njemóhł tuchwilu čas za kročel do noweho wotrězka žiwjenja lěpši być. Měnju prěnju kročel do powołanskeho žiwjenja. Demografiske wuwiće je, kajkež je. Tuž so dźěłodawarjo wězo po wšěch kanalach wo wukubłancow prócuja. Předewzaća, institucije, uniwersity atd. na šulach live informuja. A z wulkej fantaziju organizuja akcije kaž „pózdnju změnu“ , „pohladaj nutř“ abo „dźeń wotewrjenych duri“, z kotrymiž młodych ludźi do swojeho domu wabja. Hdyž 30 lět na swój čas, jako sym ze šule šoł, wróćo myslu, sym nimale tróšku žarliwy na tutón bohaty poskitk powołanskeje orientacije ... W lěće 2022 je kwota dočasnje rozwjazanych wukubłanskich zrěčenjow w Němskej porno předlětu wo nimale 30 procentow stupała. 35 procentow studowacych na uniwersitach w Němskej je loni swój studij dočasnje spušćiło, na druhich wysokich šulach běše to 20 procentow. Wočiwidnje wša z wulkej prócu organizowana orientacija mnohim młodostnym při tym njepomha, zo bychu so jasnje a z dobrym začućom za powołanje rozsudźić móhli, kotrež so k nim hodźi.
Póstny čas a zasadna změna našeho žiwjenja
Přihotujemy so tele dny na wjeršk 5. počasa, póstnicy – helaw! Połni wjesela a radosće wupytamy sej swój pisany kostim, planujemy wopyt žónskeho póstniskeho ćaha abo ćaha róžowu póndźelu a wjeselimy so na někotre hodźiny swjećenja a zanurjenja do druheho, nam wšěm jara přijomneho swěta. Tón abo tamny pak hlada hižo tróšku dale. Wšako sćěhuje hejsowanju skerje kruty, melancholiski a zamysleny čas, póstny čas. Wón je přihot na dalši wjesoły wjeršk w běhu (cyrkwinskeho) lěta – jutry!
Tola prašam so, hač je sprawnje – wosebje sebi samomu napřećo – wzdać so na šěsć tydźenjow wěcow, jědźow, napojow abo zaběrow, za kotrymiž so wosebje žedźimy, zo bychmy so zbytk lěta zaso cyle „po starym“ zadźerželi abo konsumowali?
Štóž woli, škita demokratiju
Tójšto zastupnistwow móžemy lětsa wolić. Najprjedy dźe 9. smažnika wo gmejnsku resp. měšćansku radu, wokrjesny sejmik a europski parlament. W Sakskej wočakuje swójby we wólbnym lokalu wosebita situacija. Wšako smědźa 16- a 17lětni młodostni (po woli amploweje koalicije) prěni raz politiski personal za cyły kontinent sobu postajić, nic pak (po woli sakskeho zakonjedawarja) za gmejnu a wokrjes, hdźež bydla. W Braniborskej smědźa 16- a 17lětni tež w komunalnych wólbach kandidatow nakřižować.
A naši čěscy a pólscy přećeljo, kotřiž we Łužicy bydla, smědźa drje so na komunalnych a europskich wólbach wobdźělić, dyrbja pak so rozsudźić, hač europski parlament tu abo w swojej starej domiznje wola. Nimo toho maja jako staćenjo EU tež prawo, sami za tudyše komunalne zastupnistwa kandidować.
Nětko sej to žadamy!
Domowina, Serbske šulske towarstwo (SŠT) a Rěčny centrum WITAJ ze swojimi zastupjerjemi we wodźenskej skupinje 2plus pola Sakskeho statneho ministerstwa za kultus prócuja so wo to, zo bychu so do šulskeho postajenja aktualne potrjeby serbskich a serbšćinu wuwučowacych šulow zapřijeli. Z čim so w tej mjenowanej skupinje dokładnje zaběraja, wo tym nichtó ničo njezhoni – to wšak je dźěłowa runina. Dopomnju-li pak so prawje, běchu SŠT, RCW a Domowina před lětami hižo rjekli, zo je postajenje nuznje trěbne a zo ma so spěšnje napisać. To je mnohim mjeztym dlěje hač dosć, wosebje SŠT. Na to jich žadanja, kotrež wozjewjeja, pokazuja. Wšako su to hižo po wobzamknjenju Sakskeho krajneho sejma wo nowelěrowanym šulskim zakonju před wjace hač dźesać lětami prajili. Rěkaše tehdy, zo njesłušeja nadrobne žadanja do zakonja, město toho měli so do wotpowědneho postajenja zapřijeć. Prašam so dźensa wospjet: Njeby lěpje było, zakoń wobzamknyć a přidać hnydom tež jasnje napisane wobsahi za spjelnjenje zakonja? Je tola jasne, kajke wuměnjenja su trěbne a kotre žadanja wobsteja.
Solidarita: Za wšěch a za wšo?
Homeopatija bě a je horce železo, wo kotrymž so pospochi wadźa. Nastorkej ministra Lauterbacha, chorobne kasy njeměli wotpowědne wašnja „hojenja“ kaž tež krjepki, tinktury a pastile hižo płaćić, su wočakujomne reakcije sćěhowali. Zeleni boja so zhubić dźěl swojich antropozofiji přichilenych wolerjow a so namjetej spřećiwjeja. CDU pokročuje na swojim puću do populizma a je sej mjeztym wočiwidnje nimo „alternatiwnych faktow“ tež „alternatiwnu medicinu“ wotkryła. Za stajnymi blidami nadal a z wulkej werwu a hišće wjetšej ekspertizu najwšelakoriše wobłuki do jednoho hornca tykaja, z(a)měšejo nětkle „přirodnu medicinu“, „hojensku pedagogiku“ a ideologiju zežidšenja, kotruž bě jeje załožer-wunamakar něhdy bjezmała biblisce „přijał“. A njeje-li wuwzaćnje raz Robert Habeck na wšěm wina, potom tči cyle wěsće lóza, hrozna farmaindustrija za tym, wšako chce předewšěm: zasłužić – cyle hinak, hač „potency“ wutřasowacy zhotowjerjo homeopatiskich „medikamentow“, kotřiž swoje produkty sami pruwuja a mjeztym často z pokazku na „móžne podpěranje hojenja“ za nje wabja.
Za tolerancu a zrozumjenje
Němska je tuchwilu w krizowym modusu, tak to znajmjeńša wjele ludźi začuwa. K nim słušam tež ja. Energijowa kriza, inflacija, stupace žiwjenske kóšty nas wšitkich zaběraja. Hladajo na wobzamknjenja zwjazkoweho knježerstwa njewidźu tež w přichodźe ani polěpšenja. Předewšěm ludźi we wjesnych kónčinach dóstanu stajnje dalšu kwitowanku.
Dobry přikład za to je tepjenski zakoń. Tak smědźa wobsedźerjo domow jenož hišće wěsty čas nowe wolijowe abo płunowe tepjenja do chěžow zatwarić dać. Po wěstym času maja pak woni dale a bóle klimje přichilene systemy wužiwać. Zwjazkowe knježerstwo wabi z wulkomyslnymi spěchowanskimi srědkami. Tola wěsty podźěl dyrbja wobsedźerjo sami zwjesć. Dwěluju na tym, zo móža sej to wšitcy dowolić. Z toho profitować budźe jenož tón, kotryž dosć pjenjezy zasłuži. Wězo zrozumju, zo dyrbimy wjace za škit klimy činić. Najebać to trjebamy zmysłapołne rozrisanja, kotrež su za wšitkich zapłaćomne.
Njetrjebawše ćeže a njejasnosće
Marko Suchy
Hdyž so lěto nachila, je čas na zańdźene podawki zhladować a swoje wotpohlady rjadować. Jako 2020 swoje čestnohamtske zastojnstwo w Radźe za serbske naležnosće w Sakskej nastupich, běchu w Mnichowje runje prěnjeho pacienta Němskeje z koronu zwěsćili. Kak to dale dźěše, wšitcy wěmy; tež za Serbsku radu bě to handikap. Wotpohlad bě, wosebje ze serbsko-politiskimi rěčnikami frakcijow krajneho sejma dźěłać. To su sankcije pandemije dla skoro znjemóžnili. Mjeztym je sej Rada za serbske naležnosće wo wjele wjace připóznaća zdobyła a derje dźěła. Zwostawa pak dosć naležnosćow, kotrež dyrbja so rjadować. Myslu tu hłownje na problemy serbskeho kubłanja. Dotalne zakonske rjadowanja w Sakskej su zestarjene. Z toho nastawaja njetrjebawše ćeže a njejasnosće. W Domowinje a w Serbskim šulskim towarstwje na namjetach za změny dźěłaja. Tute budźemy ze wšej mocu podpěrować.
Hody w mošeji – móst lubosće
Seyran Ateş
Smědźa muslimojo k hodam zbožo přeć, dary přijeć, druhich wobdarować? To so wjele wěriwych praša. Njejsu sej wěsći, hač so jich nabožinje njespřećiwja, hdyž so na hodownych wašnjach wobdźěla. Mnozy pak nochcyli drohotne wokomiki hodowneho pokoja skomdźić. Tónle „spagat“ tči w rozmyslowanju wo hódnotach, kotrež ludźi njewotwisnje wot konfesije abo nabožiny zwjazuja. Za našu wosadu mošeje Ibn Rushd-Goethe su hody wuznamna składnosć, zo bychmy mosty lubosće twarili, dialog mjez nabožinami spěchowali a ludźi njewotwisnje wot nabožiny za blidom zhromadźeli. Dale a wjac křesćanow přeprošuje na wječer po póstnym dnju ramadana a naša wosada mošeje prosy hody na hosćinu.
Dar přichodnej generaciji
„Luby jendźelski dubje! Ručež w twojim chłódku sedźu a na doma myslu, so mi lěpje dźe. Za to so ći dźakuju.“ Kopicu tajkich a podobnych poselstwow čitaja sobudźěłaćerjo měšćanskeho zarjada za wobswět w Melbournje wšědnje. We wobłuku programa za wjace zelenje w měsće su woni kóždy štom registrowali a jeho poziciju w interaktiwnej digitalnej karće zapisali. Zo bychu ludźo škody na štomach zarjadej zdźělić móhli, ma kóždy jednotliwy tež „swoju“ mejlkowu adresu. Wočiwidnje pak chcedźa ludźo štomam wo wjele wjace prajić...
