Z wudaća: pjatk, 08 decembera 2017

Berlin (dpa/SN). Delegaća stronskeho zjězda SPD su so wčera w Berlinje přewinyli a namjetej nawodnistwa přihłosowali, z uniju „wotewrjenje“ wo móžnym nowym zwjazkowym knježerstwje rěčeć. Nimo toho su předsydu Martina Schulza z 81,9 procentami hłosow w zastojnstwje wobkrućili.

Naležnje je Schulz wo podpěru swojeho kursa wabił, so samo zamołwił za iritacije nastupajo kurs strony, kotrež so na wólbnym wječoru 24. septembra z připowědźu striktneje opozicije zahajichu. Hišće­ po zwrěšćenju jamaiskich sonděrowanjow bě Schulz wulku koaliciju wuzamknył, po rozmołwje ze zwjazkowym prezidentom Frankom-Walterom Steinmeierom so pak dospołnje wobroćił.

Jeničce młodźi socialisća wobarachu so přećiwo liniji předsydstwa SPD. Woni maja knježerstwowe zwjazkarstwo z uniju za „politiske samomordarstwo“ a warnuja před „zapalčikowanjom“ SPD.

Waršawa (dpa/SN). Pólska změje noweho ministerskeho prezidenta. Dotalna premierka Beata Szydło je wčera zastojnstwo złožiła, po tym zo bě hodźiny do toho w sejmje namjet njedowěry opozicije bjez ćežow přetrała. Z nowym šefom knježerstwa ma so financny a hospodarski minister Mateusz Morawiecki stać.

Szydło bě před nawodnistwom na­rodnokonserwatiwneje knježerstwoweje strony Prawo a sprawnosć (PiS) swój wotstup wozjewiła, kaž rěčnica PiS Beata Mazurek­ wčera we Waršawje zdźěli. Předwidźany naslědnik, 49lětny bywši bankownik Morawiecki, je dowěrnik stronskeho předsydy PiS Jarosława Kaczyńskeho, poprawneho „sylneho muža“ w pólskim nawodnistwje. Szydło ma so stać z naměstnicu ministerskeho prezidenta. Z přetworjenjom kabineta móhło k tomu w januarje dóńć. „Wostanu w knje­žer­stwje, zo bych hromadźe z PIS ,dobrej změnje‘ polěkowała“, rjekny Szydło w swojej rozžohnowanskej narěći dźensa w pólskim parlamenće.

Kaž pólska powěsćernja PAP rozprawja, ma sejm hižo wutoru Morawieckemu dowěru wuprajić. Beata Szy­dło bě knježerstwo PiS wot jeho wutworjenja w lěće 2015 nawjedowała.

Měnjenja Waršawjanow wo wotstronjenju su jara rozdźělne a kóšty wysoke

Waršawa. W susodnej Pólskej traje dale proces wotstronjenja wšitkich znamjenjow, swědčacych wo komunizmje. Mjez druhim maja nadróžne tafle z mjenami komunistow nowe pomjenowanje dóstać. Dale chcedźa wotstronić pomniki, kotrež komunistiski system glorifikuja. Potrjechene su symbole, nastate wot lěta 1944 do 1989. Na jich městno maja přińć mjena rjekow, kotřiž su přećiwo komunizmej wojowali abo sej zasłužby při demokratizaciji Pólskeje zdobyli.

W tydźenjach do hód spěchaja mnozy z jedneje adwentnički k druhej: w kruhu kolegow, w towarstwje, we wohnjowej woborje, w Domowinskej skupinje a ja njewěm, hdźe hišće. Bjez dźiwa, hdyž měnja, zo je runje w adwenće stres najwjetši. Starši ludźo to hinak widźa. Woni so wjesela,­ hdyž na přikład gmejna na nich mysli a jich na adwentničku přeprosy. W času, hdyž kasy komunow runjewon połne njejsu, njeje to samozrozumliwe. W zašłosći je so hižo stało, zo dyrbjachu tradicionalne zetkanje pobrachowacych gmejnskich pjenjez dla wotprajić. Ćim bóle wuzběhnyć so smě, hdyž gmejny kaž Ralbičansko-Róžeńčanska swojim wuměnkarjam hižo wjele lět do adwentnički z kofejom a wosuškom samo kwasny wobjed poskića. To je rjana gesta w dohodownym času, zo na staršich ludźi njezabywaja a jim zetkanje w dobrej zhromadnosći zmóžnjeja. Marian Wjeńka

Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo dr. Eva-Maria Stange (SPD) je zdobom zamołwita ministerka za serbske naležnosće w swobodnym staće Sakska. Naležnosće mjeńšin jej tuž cuze njejsu a wona zasadźuje so wi­dźomnje­ za skrućenje serbskosće w Sakskej. Serbske Nowiny su so z njej wo wobydlerskej iniciatiwje Federalistiskeje unije europskich narodnych mjeńšin (FUEN) Minority SafePack rozmołwjeli.

Sće iniciatiwu hižo podpisała?

Dr. E.-M. Stange: Ně.

Serbja w Němskej maja porno tamnym mjeńšinam w Europje hižo dosć dobry škit. Čehodla měli woni wobydlersku iniciatiwu FUEN podpěrać?

Dr. E.-M. Stange: Ludźo, kotřiž mjeńšinowe a regionalne rěče nałožuja, w Sakskej wězo specielnje serbšćinu, su runočasnje wobydlerjo Europy, a Europska unija a jeje wobydlerjo maja so za solidarne zhromadźenstwo. Zesylnić situaciju kóždeje jednotliweje narodneje mjeńšiny w Europje je w zajimje wšitkich dalšich mjeńšin a cyłeje towaršnosće.

Móža jednotliwe žadanja iniciatiwy Minority SafePack, zwoprawdźa-li so wone, tež woprawdźe pomoc mjeńšinam być?

Narodźi so 8. decembra 1917 w pólskim Bytomju-Rozbarku jako syn hórnika. 1922 přesydli so swójba do Katowic. Studij přetorhny Aleksander Widera wójny dla, 1942 bu ilegalneje dźěławosće dla zajaty a dósta so mj. dr. do lěhwa Oświęcim. Wot lěta 1945 do 1950 bě redakciski sekretar ty­dźenika Odra a wot 1950 do 1978 dźěłaše w kulturnej redakciji Pólskeho rozhłosa w Katowicach. Hižo w studentskim času zezna Wilhelma Szewczyka. Po přebasnjenju někotrych twórbow Ćišinskeho a Kosyka mysleše na přełožk něčeho wobšěrnišeho. W literarnych stawiznach Józefa Gołąbeka nańdźe mjeno spisowaćelki Marje Kubašec, kotrejež tworjenje wot toho časa wobstajnje sćěhowaše. Hišće do wójny přełoži jeje nowelu „Wusadny“ a hru „Chodojta“;­ po wójnje zamó powědančce „Row w serbskej holi“ a „Pólna bróžeń“ w ča­sopisamaj Panorama a Poglądy zaměstnić. 1971 je Marju Kubašec wosobinsce w Chasowje wopytał. Powědančko Wanda wozjewi 1996 jako knižku z předstajenjom awtorki. Spisa tež basnje ze serbskej tematiku („Łužicy tež šleskej“, „Łužica­ 1939“, „Łužica 1945“, „Baja wo serbskej kralownje“). 5. meje 2002 zemrě Widera w Katowicach. Franc Šěn

Serbski ludowy ansambl předstaja tuchwilu w Budyšinje swoju rejwanu bajku za dźěći „Hodowne potajnstwo“. Stawizna, kotraž je połna potajnosćow, předstaja, što wšitko so patoržicu we Łužicy stawa. Jako sonina wjedźe serbska dźiwadźelnica Hanka Rjelcyna (na wobrazu) po programje. Nimo zarjadowanjow na swójskej žurli w sprjewinym měsće je 17. decembra w 17 hodź. tež předstajenje w Chrósćicach planowane, 10. decembra pak w Diepholzu a 19. decembra w Herne. Foto: SLA/Stefan Cuška

Je jenož hišće dwě njedźeli hač do pator­žicy. Štóž chce snano woměrje jutře kaž tež přicho­dnej dwě soboće wot 10 do 17 hodź. w Smolerjec kniharni za hodownym darom hladać, je rad­lubje witany. Někotražkuli nowostka w knižnym regalu na čitarjow čaka, ale tež cejdejki a tačele su w poskitku a hodowne karty wězo.

Lubowarjo elektroniskeje hudźby móža so na nowu tačel Mata Nawki „matotam. artifical music 01“ wjeselić. A hdyž so tačelak jónu wjerći, móžeće sej tež „čornu dróhu“ Berlinskeje dróhi na njón połožić. Pola CDjow steji wokomiknje adwentna a hodowna hudźba na prěnim městnje.

Natascha Sturm, nowa nakładnica ze Zhorjelca, předpołoži po prěnjej knižce „Taty und Paul – Die fantastischen Abenteuer einer Elfe“ dalše dožiwjenje małeje soniny – a to nic jeno za dźěći, ale tež za wulke zelowe žony. „Tatys kleine Kräuterfibel“ wopřijima powědančka a recepty ze zelemi kaž tež rjane ilustracije.

njedźelu hornjoserbsce

11:00 Łužica tutón tydźeń, mjez druhim z powěsćemi tydźenja

11:10 Krótkoproza Piwarca

11:20 Trochu hinaši wid na Pólsku

11:45 Druhe adwentne woknješko

12:00 Nabožne wusyłanje

 (Jadwiga Malinkowa)

po tym zbožopřeća

delnjoserbsce

12:30 Aktualny magacin, mjez druhim wo čestnohamtskim dźěle Ruth Mrózkojc

13:00 W Pratyji 2018 listowane

13:30 Nabožne wusyłanje

 (Bernd Pittkunings)

po tym zbožopřeća

PoŠtyrjoch koncertuje

Jaseńca. Na swój mjeztym hižo sedmy beneficny koncert přeprošataj skupina PoŠtyrjoch a Florian Rynč jutře 9. decembra, do Jaseńcy. Wot 19.30 hodź. dožiwja wopytowarjo w Rynčec bróžni skupinje PoŠtyrjoch, Sorbian Art Trio a spěwnych přećelow. Koncertej přizamknje so zhromadny spěwny wječor. Kóždy njech swoju pišćałku abo tež pišćele sobu přinjese. Wunošk wječora darja­ lětsa towarstwu „Xeroderma pigmentosum“. Wone pomha potrjechenym rědkeje­ kóžneje chorosće, kotraž potrjechenym njedowola so bjez škita do słónca podać (němsce: Mondscheinkrankheit). Towarstwo poradźuje nimo toho swójby pacientow. Organizatorojo na­dźijeja so bohateho wopyta.

Přehladka posledni raz

Šěrachow. Wustajeńca Božich narodkow je jutře a njedźelu stajnje wot 9 do 18 hodź. na Šěrachowskej žurli swj. Hilžbjety widźeć. Tam móža wopyto­warjo wjace hač sto Božich narodkow wobdźiwać, mjez nimi mnohe rězbowane z Čěskeje. Po wšěm zdaću je to lětsa posledni raz, zo swójby ze Šěrachowa a wokoliny tule přehladku zjawnosći prezentuja.

Kniharnja přidatnje wotewrjena