Z wudaća: pjatk, 15 měrca 2019

Pančicy-Kukow (SN/BŠe). Zasada Serbskich Nowin je, ludźi we formje powěsćow, reportažow, interviewow, dopisow a pokiwow informować. To wuzběhny wčera šefredaktor dźenika Janek Wowčer na čitarskej rozmołwje w Pančičansko-Kukowskej „Karstenowej piwowej stwičce“, na kotruž bě tamniša Domowinska skupina přeprosyła. Něhdźe 25 zajimcam šefredaktor rozłoži, kak wšědny wječornik nastawa. Runje tak skedźbni wón na starosće, z kotrymiž so redaktorojo bědźa. Tak pobrachuje žurnalistiski dorost, kwalita zapodatych přinoškow woteběra a datowy škit wosebje nastupajo fota je wobćežny. Hladajo na razantne wuwiće digitalnych medijow je ćežko konkurencykmany wostać. „Přiwšěm zhladujemy na wobstajnu ličbu něhdźe 1 700 abonentow“, Wowčer rjekny.

Pančičan Alfons Kuring měnješe, zo mě­li Serbske Nowiny bóle za sebje wabić.­ Skerje je starši hač młódši ludźo čitaja, štož je jara škoda. „Mnozy maja serbsku nowinu za samozrozumliwu, ale njewědźa, kelko dźěła za tym tči“, wón rozłoži.

Berlin (dpa/SN). Předsydstwo frakcije unije zwjazkoweho sejma je po britiskim wothłosowanju za přestorčenje wustupa z EU zwurazniło, zo měł britiski parlament na kóždy pad za dojednane zrěčenje hłosować. Wotum za přestorčenje pokazuje, zo chce knježerstwo Wulkeje Britaniskeje rjadowany brexit. Po woli premierministerki Theresy May njeměł kraj EU 29. měrca, ale hakle kónc junija wopušćić. Kaž zastupowaca předsydka frakcije CDU za europsku politiku Katja Leikert zwurazni, měło britiske knježerstwo dokładnje rozkłasć, za čo přidatny čas trjeba.

Přibrjohej hrozy katastrofa

Brest (dpa/SN). Woblubowanej turistiskej kónčinje na zapadźe Francoskeje hrozy katastrofa. Dwaj kilometraj dołhej wolijowej tepichaj bližitej so přibrjohej. Strach zanjerodźenja kónčiny wokoło města La Rochelle je wulki. Minjenu wutoru bě so pod italskej chorhoju jězdźaca łódź podnuriła, a z njeje bě wolij wuběžał. Nětko maja jón wosebite łódźe z morja wotklumpać. Wjedro pak wotstronjenje wolijoweje woršty chětro poćežuje.

Zhladuja kristisce na zakoń

Po cyłej Němskej su so dźensa šulerjo na swětowym akciskim dnju pod hesłom „Fridays for future“ wobdźělili a so za lěpšu klimowu­ politiku wuprajili, tak tež tule w schleswigsko-holsteinskim měsće Elmenhorst. Lipšćanske měšćanske zarjadnistwo informowaše, zo chcyše tam něhdźe 1 000 młodostnych demonstrować. Tež w Drježdźanach su šulerjo protestowali. Akciski dźeń je wulke diskusije wuwabił, dokelž wopruja młodostni jedyn šulski dźeń. Kaž rěčnik sakskeho kultusoweho ministerstwa zdźěli, su šulerjo­ wuskutkowali, zo so wo škiće klimy­ zjawnje rěči. Foto: pa/Carsten Rehder

Mortwa myš je wulkozasadźenje wo­hnjoweje wobory w Mnichowskim arcybiskopstwje zawiniła. Přistajeni ordinariata běchu wo „ćahatej brunej maćiznje“ w listowej wobalce rozprawjeli. Jedna sobudźěłaćerka dyrbješe samo bluwać, jako list wočini. Tukajo na jěd wobornicy wšitkich potrjechenych dekontaminowachu. Skónčnje zwěsćichu, zo njebě w lisće jěd, ale powostanki myše. Štó bě je při­pósłał, pak njewědźa.

Palaceho so baćonjaceho hnězda dla njeměješe połojca wsy Theisbergstegen w Porynsko-Pfalcy milinu. Wohnjowa wobora bě při hašenju milinowód wobškodźiła, na čož milina wupadny. Baćonjace hnězdo bě za čas wohenja prózdne. Paliło so je, dokelž běchu baćony hnězdo direktnje do milinowoda twarili. Na to dóńdźe ke krótkospjeću a k wohenjej. Baćon hašenje zwysoka wobkedźbowaše.

Budyšin (SN/JaW). Sakska Rada za serbske naležnosće je na swojim wčerawšim wuradźowanju w Budyšinje wupisanje wubědźowanja spěchowanskeho programa tak mjenowaneho „Sakskeho fondsa Čiń sobu“ rozjimała. Kaž předsydka serbskeje rady Marja Michałkowa na na­prašowanje zdźěli, je wot dźensnišeho pod www.mitmachfonds.de přizjewjenska maska wozjewjena. „Jako serbska rada so nadźijamy, zo so prawje wjele serbskich jednotliwcow, skupin, towarstwow, komunow a dalšich cyłkow ze swojimi projektami wobdźěli. Wšako je to wubědźowanje, kotrež wunjese hnydom tež impulsy wšěm zajimcam. Tohodla namołwjam hišće raz wšitkich so wobdźělić“, Michałkowa rjekny. Dale je sakska serbska rada rozsudźiła nominować Marju Michałkowu do jury, kotraž wo spěchowanju projektow fondsa rozsudźa.

Přihotowali su wčera tež přichodne wuradźowanje serbskeje rady, kotrež budźe 20. měrca w Drježdźanach. Přeprosyli su sej sakskeho kultusoweho ministra Christiana Piwarza (CDU). „Rozjimać chcemy přede­wšěm kubłanske temy, kaž ewaluaciju wučby serbšćiny w Sakskej“, Marja Michałkowa podšmórny.

Wellington/Christchurch (dpa/SN). Při teroristiskim nadpadźe na dwě mošeji w nowoseelandskim měsće Christchurch bu dźensa znajmjeńša 49 ludźi zatřělenych, 48 muslimskich wěriwych bu zranjenych a leži w chorownjach. To wobkrući premierministerka přewažnje křesćanskeho kraja Jacinda Ardern.

Policija je mjeztym štyri wosoby zajała, mjez nimi Awstralčana, kiž je po wšěm zdaću wšitko z kameru nahrawał. Dokładny wotběh atentata za čas pjatkowneho modlenja dotal jasny njeje.

Dokelž bojachu so dalšich nadpadow, su wšitke šule a zjawne twarjenja města najprjedy raz zawrjene. W młódšich stawiznach Nowoseelandskeje je dźensniši njeskutk jedyn z najhrózbnišich. Jenož mjeńšina ludnosće su muslimojo, kotřiž běchu z Pakistana a Bangladesha přišli.

Pólska debatuje wo namjetach Waršawskeho wyšeho měšćanosty

Waršawa. Nowy Waršawski wyši měšćanosta Rafał Trzaskowski zbudźa z jednej ze swojich prěnich naprawow w zastojn­stwje wulke zadźiwanje a chětro razne reakcije. Před dnjemi je připowědźił, zo chcył skupinu homoseksualnych muži a žonow kaž tež transseksualnych přichodnje skutkownišo před poniženjemi škitać. Ludnosć chce wón lěpje infor­mować wo „splažnej mjeńšinje“, kotraž wučinja po jeho słowach dźesać procentow wobydlerstwa Waršawy. Powołujo so na poručenje Swětoweje strowotniskeje organizacije chcył 47lětny Trzaskowski zarjadować škitane přebywarnje, do kotrychž móhli sej jenakosplažni wućeknyć. Nimo toho planuje specielne zetkawanišća za nich. Swoje předstawy na dobro splažneje mjeńšiny je do tak mjenowaneje „Waršawskeje deklaracije“ spletł. W njej sej wón mjez druhim žada, zo měli­ w šulach dokładnišo wo jenakosplažnosći informować. Hižo w pěstowarnjach dyrbjeli z tym započeć, naj­pozdźišo mjez štyrilětnymi.

Iniciatiwu Domowiny, młodostnych do předewzaćow wabić, hdźež hišće wšědnje serbsku rěč nałožuja, mam za jara dobru. Hižo wjele lět skorža firmownicy pobrachowaceho dorosta dla. Dale a wjace šulskich wotchadnikow rozsudźa so za studij, abo chce we wobłuku nowych medijow dźěłać. Móhła rjec, zo njejsu za towaršnosć zakładnje trěbne powołanja mjez młodostnymi hižo „trendy“ dosć. Přiwšěm płaćitej digitalizacija a nowa technika za wšitke žiwjenske wobłuki, w kotrychž je wobšěrna wěda trěbna. Móžnosće zawodow w brošurce wozjewić a ju mjez młodostnymi rozdźělić je dobra přiležnosć na najwšeloriše powołanja a jich kajkosće skedźbnić. To njeměli předewzaća zapasć! Hač w mjeńšich abo wjetšich wšudźe skića dźensniši dźeń dobre powołanske móžnosće. Myslu-li na rjemjeslniski wobłuk, je tež w serbskej kónčinje dosć firmow, hdźež zajimawe a naročne nadawki wukonjeja. Bianka Šeferowa

Serbska wuměłča Maja Nagelowa swjeći dźensa šěsćdźesaćiny. Rodźena Budyšanka bydli a skutkuje tuchwilu w Nossenskim měšćanskim dźělu Eula kaž tež w Drježdźanach. Na Wysokej šuli za tworjace wuměłstwo sakskeje stolicy je wona studij molerstwa a grafiki z diplomom wotzamknyła. Byrnjež tworjenje kaž tež temy jeje wuměłstwa mnohostronske a wobšěrne byli, so dwě ćežišći stajnje zaso jewitej: woda a brunica. Njezadźiwa tuž, zo so Maja Nagelowa prawidłownje z wotbagrowanjom serbskich wsow kritisce rozestaja a zo angažuje so za wobswětoškit a wobchowanje přirody – hač z instalacijemi, mólbami, performance abo we filmach. Wo tym swědči na přikład plakat za protestny „Łužiski ener­gijowy a klimowy camp“ w Prožymju (2013). Jara­ jadriwa bě w tym zwisku tež za­chodna twórba „Identita“ (1993/1994) w Drježdźanach. Mjez dwěmaj hroma­domaj pjeršće, symbolizowacej mohili, je wona mloko a krej pomałku so skazyć dała.

Mjeztym 17 lět wobsteji Reinertec ranch w Trjebinje. W dožiwjenskej a dowolowej oazy móža wopytowarjo jěchać, z kwadom jězdźić, wjele dalšeho dožiwić a so we westernskim hosćencu posylnić. Wo cyłkownym poskitku móža so tam zajimcy 31. měrca wobhonić, hdyž změja dźeń wotewrjenych duri. Zawěsće budźe potom tež Willi pódla, kiž swój wólny čas rady z ponyjemi a konjemi přežiwja. Posledni dźeń nalětnika změja tam dźěćace čaporowe wiki. Foto: Silke Richter