Kamjenc (BG/SN). We wobłuku lětušich 53. Lessingowych dnjow wěnowachu so minjenu wutoru w Kamjenskim měšćanskim dźiwadle temje, kotraž so w Němskej skerje na kromje wobjednawa. Z přednoškom a čitanjom předstajištaj Birgit Michler ze Žitawy a Winfried ­Behlau z Delmenhorsta knihu „Diestelblüten – Russenkinder in Deutschland“. Zběrka tematizuje dóńt tak mjenowanych dźěći Rusow, kaž nowonarodźenych po Druhej swětowej wójnje mje­nowachu, kotrež buchu často přez wumocowanja spłodźene. Runja swojim maćerjam běchu wobstajnemu difamowanju wustajane. Tak rěkachu jim na přikład „Russenbalg“ abo „Russenbastard“. To pokazuje po měnjenju přednošowa­ceju, kak „skažena němska towaršnosć po režimje nacionalsocialistow bě – na wuchodźe runje tak kaž na zapadźe“.

Kajke běchu serbske poměry?

štwórtk, 04. nowembera 2021 spisane wot:
Statistika łužiskich Serbow Arnošta Muki je jedyn z najwuznamnišich a najskutkownišich tekstow serbskeje wědomostneje publicistiki 19. lětstotka a woznamjenja spočatk serbskorěčneje sociologije. Europski etnolog a sobudźěłaćer Serbskeho instituta (SI) dr. Robert Lorenc je twórbu pod titulom „Statistik der Lausitzer Sorben“ do němčiny přenjesł a tak šěršemu kruhej zajimcow spřistupnił. Wčera wječor je wón publikaciju w Stróžanskim Domje tysac hatow Biosferoweho rezerwata Hornjołužiska hola a haty předstajił. Štóž chce wědźeć, kajke su serbsko-němske poměry na městnje byli, njech pohlada na portal „sorabicon“ SI. Foto: Jurij Helgest

Wulka strata za kulturu regiona

srjeda, 03. nowembera 2021 spisane wot:

Wojerowske wuměłstwowe towarstwo kónc lěta rozpušća

Na hłownej zhromadźiznje 2. oktobra su čłonojo rozsudźili, Wojerowske wuměłstwowe towarstwo rozpušćić. „Přičiny za to su zwjetša starobneho a strowotneho razu. Su tu drje někotři młódši čłonojo. Nichtó z nich pak nje­zamó – swójskeho powołanskeho wobćeženja dla – čestnohamtski nawod za towarstwo přewzać. Bohužel tuž njemóže nichtó zamołwitosć za předsydstwo njesć“, rozłožuje wjelelětny předsyda Wo­je­rowskeho wuměłstwoweho towarstwa Martin Schmidt. Dźěło towarstwa ležeše w minjenych lětach rozsudnje w jeho rukach a w rukach jeho mandźelskeje Heleny, podpěrowanaj buštaj wot předsydstwa.

Karasekowu knihu restawrowali

srjeda, 03. nowembera 2021 spisane wot:

Žitawska biblioteka Christiana Weisy chowa historisku romanowu knihu z lěta 1891 wo rubježniskim wjedniku Karaseku za potomnistwo. To wuzběhny tam­niši nawoda wobłuka Wědomostny a domiznowědny starowobstatk Uwe Kahl. „Dźakowano šćedriwemu spěchowanju ze stron Swobodneho stata Sakskeje – posrědkowaneho přez Krajny centrum za wobchowanje wobstatka při Sakskej krajnej bibliotece/Statnej a uniwersitnej bibliotece Drježdźany – bě móžno, tutu historisku knihu njedawno restawrować“, wón rozłoži. „Při wobnowjenju knihi w Lipšćanskim knižnym restawrowanju su roz­či­tane a wot papjeroweho rozpada wohro­že­ne łopjena najprjedy čisćili.“ Na to su pobrachowace městna wudospołnili a pa­pjeru přidatnje stabilizowali. To sta so z tak mjenowanej jara ćeńkej „japanskej papjeru“. „Tak zawě­sćene łopjena su na kóncu zaso k prěnjotnym 35 zešiwkam hromadźe zwjazali a do specialnje za to zhotowjeneje kartonoweje mapy zapołožili“, wuwjedźe Uwe Kahl. Tak su rědki a drohotny Karasekowy roman za přichod wobchowali a za wužiwanje spřihotowali.

Poćah połny kontrastow

wutora, 02. nowembera 2021 spisane wot:

Budyšin (SN/CoR). „Bě nam to priwatna, wuměłska kaž tež politiska naležnosć, tule w Budyšinje naš program wo židowskim žiwjenju w Němskej předstajić a wjeselu so, zo je zajim za njón tak wulki. Dźakuju so Wam, lubi Budyšenjo, zo sće přišli.“ Tak wutrobiće rozžohnowaše so wčera wječor znaty, w sprjewinym měsće wotrosćeny dźiwadźelnik Roman Knižka z publikumom w Budyskim wopomnišću. Něhdźe 130 ludźi, je poradźeny literarno-komorny hudźbny wječork pod hesłom basnje Heinricha Heiny „Ich hatte einst ein schönes Vaterland“ dožiwiło. Zarjadowanje wotmě so we wobłuku swjedźenskeho lěta „1 700 lět židowske žiwjenje w Němskej“. Dujerski kwintet Opus 45 wobrubi čitanje z twórbami židowskich komponistow.

Budyšin (CS/SN). Dwě witrinje w foyeru před čitarnju Budyskeje měšćanskeje bi­blio­teki – to je chětro mało jako hódnoćenje žiwjen­skeho dźěła wuměłče, kotraž­ tele dny swoje 80ćiny swjeći. Při­wšěm skedźbnja mała wustajeńca na wjace a móže składnosć być, so z wu­sahowacej wuměłču zaběrać, kotraž je w swojim žiwje­nju w najwšelakorišich wobłukach skutkowała.

Na swojej čitanskej turneji po cyłej Němskej pozasta z Hornjeje Łužicy pochadźacy a w Zhorjelcu bydlacy awtor Lukas Rietzschel minjenu njedźelu tež w Budyšinje. W tamnišim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle je młody spisowaćel, kotrehož debit „Mit der Faust in die Welt schlagen“ je 2018 wjele připóznaća žnjał, swoju ­nowostku „Raumfahrer“ předstajił. Tež tónle roman jedna w Hornjej Łužicy a tematizuje sćěhi towaršnostneje změny po politiskim přewróće. Mnozy zajimcy wužiwachu zawčerawšim po čitanju šansu, sej knihu wot awtora wosobinsce signować dać. Foto: Maćij Bulank

W Serbskim domje sej małe studijo zarjadowali

póndźela, 01. nowembera 2021 spisane wot:

Budyšin (SN/pdź). Mnóstwo wot Serbskeho rozhłosa njewotwisnych hudźbnych produkcijow dale a bóle přiběra. Wo to postaraja so někotre serbske skupiny, kotrež su wosebje w minjenymaj lětomaj wobstajnje swójske spěwy nahrawali, produkowali a wozjewjeli. A to dale činja. Hakle kónc tydźenja je hiphopowa trójka Nowa Doba w Budyskim Serbskim domje wjacore spěwy natočiła. Za prěnju kročel k hotowemu spěwej, za nahrawanje, su nahrawanska technika a rumy z wotpowědnje dobrym zwukom trěbne. W hudźbnych studijach maš wšak optimalne wuměnjenja. Te pak su chětro dro­­he. Bjez spěchowanja sej młodźi hudźbnicy nahrawanje w profesionelnym studiju tuž zwjetša dowolić njemóža. Zo pak tajki luksus na kóždy pad trjeba njeje, hdyž resursy, kotrež w Serbach mamy, kreatiwnje kombinuješ, je skupina Nowa Doba kónc tydźenja dopokazała.

Stajnje wulka podpěra

póndźela, 01. nowembera 2021 spisane wot:
Jako loni wo tym čitach, zo Budyske SAEK-studijo rozpušća, běch šokowany. Nje­li­čomne razy sym wšak dožiwił, zo studijo, wosebje jeho nawoda Michał Cyž, techniske wuměnjenja za produkcije serbskich filmow, widejow, spěwow abo livestreamow k dispoziciji staja. Tute medije běchu a su za čas koronoweje pandemije w Serbach tak wažne kaž hišće ženje. Ćim wažniši­ tuž tež rozsud Załožby za serbski lud, Michałej Cyžej poskićić nowe dźěłowe městno a bywše rumnosće Serbskeho rozhłosa w Serbskim domje, zo by sej tam multimedialny centrum zarjadował. Zdźěla w rumnosćach drje hišće twarja, ale štóž tróšku časa, na přikład za natwar małeho studija, inwestuje, móže so tam hižo wucychnować. Bjez Michała Cyža, kiž je nam rumnosće a techniku akribisce přiho­tował, pak njebychu naše nahrawanja z Nowej Dobu móžne byli. Zaso jónu sym štwórtk a pjatk dožiwił, kak so wón za serbsku młodźinu roztorha, husto hdy hač do pózdnich hodźin. Pětr Dźisławk

Raduš (PB/SN). Z wulkim swjedźenjom su wčera w słowjanskim hrodźišću w Radušu festiwal rejwacych starych wjerow skónčili, kotryž běchu 21. oktobra za­hajili. Na nim móžachu so wobdźělnicy wo naj­rjeńše kostimy wjerow wubědźować. Při tym dźěše wo fantaziju a kreatiwnosć. Bohužel zachadźeše prěnje dny wichor „Ignatz“, tak zo so spočatnje jenož mało wobdźělnikow do hrodźišća zwaži. Zarjadowarjo mějachu ruce połne dźěła, wšitko kruće přiwjazać.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND