Minyli su so mjeztym štyri lětdźesatki, zo běch składnostnje swjedźenskeho koncerta we wobłuku Dnjow serbskeje hudźby prěni raz jako interpret na mjeno Hinca Roja a jeho hudźbu storčił.
Tehdy mějachmy hišće wobšěrnu stilistisku indiwiduelnu prezencu serbskich našočasnych hudźbutwórcow. Mjez nimi napadny mi wosebje jedyn komponist swojeje njezakryteje gestiki a architektury klasiskeje Wienskeje šule a jeje kedźbliweho, ale fantazijepołneho znutřkownjenja a dalewuwića dla. Bě to Hinc Roj, serbski sinfonikar z Klětnoho. A jeho kredo ćehnje so wot toho časa po jeho cyłkownym přewšo wobšěrnym hudźbnym tworjenju a wopłodźa je na skutkowne wašnje hač do zakładnych elementow jeho kompozicijow.
Drježdźany (SN). Sakska spěchuje něhdźe sto kulturnych předewzaćow na polu małych projektow. Sakska ministerka za wědomosć a wuměłstwo dr. Eva-Maria Stange (SPD) rjekny: „Małe kulturne projekty na wsach su dobre za mjezsobnosć a mnohotnosć zdala wulkich městow.“ Dr. Stange skedźbnja tak na wuspěch spěchowanskeho fondsa za małe projekty z wobłuka wuměłstwo a kultura ze stron ministerstwa a kulturneje załožby Swobodneho stata Sakskeje, kotryž su lětsa prěni króć zarjadowali.
W třoch fazach bu wot junija 2019 něhdźe sto předewzaćow we wobjimje 300 000 eurow spěchowanych. Naprašowanje je wo wjele wjetše. Do kulturneje załožby bě 279 próstwow za wjace hač 970 000 eurow dóšło. Klětu chcedźa program dale wjesć. Financne srědki su w etaće zaplanowane. „Jara nas spokoja widźeć, kak wulki je wužitk poměrnje małeho spěchowanja“, ministerka podšmórny. „Mnohe wažne kulturne předewzaća su přemałe, zo by móhli je kulturna załožba abo kulturne rumy spěchować. Tak pak hodźi na zakładźe jednoreje próstwy nošerjej projekta pomhać.“
Město Budyšin je so póndźelu ze žarowanskej Božej słužbu z wuznamnej hudźbnicu Juttu Zoff rozžohnowało. Mam hišće w pomjatku, kak běch ju w jeje awće, kabrioleju, po Budyšinje jězdźić widźał, zwjetša psa poboku. Hižo tehdy bě młoda harfenistka postawa potajnosće, połna charismy. Prěni koncert, kotryž dožiwich, tele prěnje wonkowne začuće hišće stopnjowaše. Hraješe dźě žona na wobkuzłacym instrumenće, widźomnje do hudźby so zanurjejo.
Zo je w januaru 1928 rodźena Budyšanka wulku sławu žnjała, ma nimo wulkeho talenta, discipliny a pilnosće tež swój zakład w dźěćatstwje. Hižo jako mała holca hraješe wona na wjele hudźbnych instrumentach, jako 13lětna dósta harfu darjenu, instrument jeje žiwjenja. Hižo zahe po wójnje je ze swojim instrumentom na turneje jězdźiła, hač do lěta 1967, doniž njesta so z 1. solowej harfenistku Drježdźanskeje Statneje kapały, sobu najsławnišeho orchestra Europy. 1991 so toho wzda.
Budyšin (CS/SN). Runje před 30 lětami, 14. nowembra 1989, bu Gerhard Bause z jastwa Budyšin II pušćeny. Ale politiski jaty njesmědźeše domoj do Durinskeje. Byrnjež murja hižo dźěry měła, woteznachu jemu staćanstwo NDR, a wón dyrbješe do ZRN wupućować.
Wo swojim wosudźe rozprawjeć, za to je so Gerhard Bause na městno swojeho poniženja nawróćił. Jeho přećel, spěwytwórc Stephan Krawczyk, je Bausu posylnił, knihu „Ohne Ruhe rollt das Meer“ napisać, w kotrejž w basnjach a prozowych tekstach swój puć ćerpjenja wopisuje. Krawczyk přida někotrym twórbam hudźbu a přednjese je wčera wječor wopytowarjam w Budyskim wopomnišću. Kaž Bause hosćom rozłoži, su jeći tehdy sobu dóstali, zo so w měsće Budyšinje wětřik zwjertnje, jako po póndźelach demonstranća k susodnej centrali statneje bjezstrašnosće (stasi) na Mättigowej ćehnjechu a tam swěčki stajachu. To je jeho posylnjało a jemu nadźiju dawało runje tak kaž začuće, zo su tam ludźo, kotřiž tež wo jeho prawo a swobodu wojuja.
14. nowembra 1989 započa nowy ministerski prezident NDR dr. Hans Modrow nowe knježerstwo republiki zestajeć. Dźeń do toho bě Ludowa komora NDR dotalneho 1. sekretara Drježdźanskeho wobwodneho wjednistwa SED za šefa noweje ministerskeje rady wuzwoliła.
PRO
KONTRA
Jako přijach powěsć, zo je Peter Handke Nobelowe myto dóstał, běše moja prěnja mysl: Boom!
Njeběch sej myslił, zo so to stanje. Ale zwoprawdźenje je wulke zbožo – za njeho, za nas a literaturu. Wšitcy wěmy, zo myta, wosebje su-li politiske abo maja-li politisce tajku dimensiju kaž Nobelowe myto, reaguja we wěstej měrje na politiski trend we wěstym času. Angažement za Serbisku je Handku prawdźepodobnje wjacore lěta haćił, tele wuznamjenjenje dóstać. Ale myslu sej, kritika na jeho wukonach, abo kritika na jeho angažemenće za Juhosłowjansku po rozpadnjenju kraja běše w dalokej měrje njewoprawnjena.