Róža Domašcyna je minjenu sobotu we wobłuku třidnjowskeho zarjadowanja „Dorfbegräbnis – Bayerske filmowe wuměłstwo zetka so ze serbsko-němskim basnistwom a fotografiju“ w Žitawskim Schillerowym forumje zwjetša basnje wo žiwjenju na wsy čitała, jednu tež serbsce. K tomu je Jürgen Maćij fota pokazał, mjez druhim tež wo wotbagrowanju wsow. Bě to zahajenske zarjadowanje projekta „Medijowy centrum kultura na wsy“ Wobswětoweje biblioteki we Wulkich Hendrichecach (Großhennersdorf; SN rozprawjachu). Foto: Jürgen Maćij

Powójnski porjad swěta postajeli

wutora, 11. februara 2020 spisane wot:

11. februara 1945 skónči so w Jalće na połkupje Krim wuznamna konferenca třoch wulkomocow wo powójnskim porjedźe w Europje a na swěće, kotraž bě so 4. februara zahajiła. Knježerstwowe delegacije hosćićelskeho Sowjetskeho zwjazka (ZSSR), USA a Wulkeje Britaniskeje pod nawodom předsydy knježerstwa ZSSR Józefa W. Stalina, prezidenta USA Franklina D. Roosevelta a jendźelskeho premiera Winstona Churchilla wuradźowachu w Liwadijowym palasće, bywšej lětnjej rezidency ruskich carow. Do stawiznow zapisana je konferenca jako wjeršk „wulkich třoch“.

Wsy w portreće

póndźela, 10. februara 2020 spisane wot:

Budyšin (SN). „Land.Leben – Na jsy“ rěka titul w Ludowym nakładnistwje Domowina wušłeho wobrazoweho zwjazka, kotryž wěnuje wudawaćel Jürgen Maćij Thomasej Kläberej. Maćij tak swój wuspěšny rjad wo łužiskich fotografach dale wjedźe. Z nowej zběrku dokumentuje wón dźěło Kläbera wot lěta 1968 do 2018.

Wosebitosć wobrazow w Gołkojcach bydlaceho fotografa je jich zhusćenje. Hižo před połsta lětami nastachu prěnje motiwy wo žiwjenju „na jsy“, kotrež je so za Kläbera k najwažnišej temje wuwiło. Srjedź 1980tych lět wěnowaše so wón přiběrajcy wsam wokoło Choćebuza.

Serbski pop wulce zahorił

póndźela, 10. februara 2020 spisane wot:

Chór Lipa a jeho přećeljo publikumej njezapomnity wječor wobradźili

Haslow (SN/MWj). Z trójnej „Sławu“ ­dźakowaše so publikum sobotu w Haslowje za njewšědnje wurjadny koncert chóra Lipy. Pod hesłom „“ ­dožiwi 220 wopytowarjow přewšo wotměnjaty a zabawny hudźbny wječor, na kotrymž chór pod nawodom dirigentki Jadwigi Kaulfürstoweje jeno swoje spěwne kmanosće njepředstaji, ale tež swoje žortne stronki pokaza. Wo dwurěčnu moderaciju postara so šarmantnje a čerstwje Julija Jankowscyna.

Hižo spočatk koncerta bě hinak hač zwučeny, jako Lipjenjo hwizdajo na jewišćo přińdźechu a na to ze šlagrowym hitom „Nětk zaklinči zas“ přitomnym připowědźichu, zo jich tón wječor hłownje popularne a zwjetša z radija znate melodije wočakuja. To běštej mjez druhim „Quo vadis Łužica“ a „Maći luba“. Jako premjera zaklinča šlager „Raj mój ródny raj“. Při spěwje „Nastajnosći mysl ćěka“ wusahowaše Michaela Melcerowa jako solistka.

Za nowy diskurs wabić

pjatk, 07. februara 2020 spisane wot:
Sakska je imagowu kampanju za serbšćinu do prawych rukow dała. Zamołwity za kampanju Syman Pětr Cyž z Lipšćanskeje agentury pioneer communications měješe ze swojim teamom hłowny problem akceptancy serbšćiny ze stron Němcow za wuchadźišćo wabjenskeje akcije. Wšako woni zwjetša nochcedźa, zo ludźo w jich přitomnosći serbšćinu nałožuja. Stary diskurs dźěleneju swětow, zo nimatej so wobě rěči zetkać a so tuž na němskim swěće němcuje a na serbskim serbuje, wuměnja z nowym diskursom runočasnosće wobeju rěčow. Na plakaće praji susod samozrozumliwje serbsce „dźakuju so za pomoc“, a Němc wotmołwi „gern geschehen“. Je wažne Němcam strach před serbšćinu wzać, a je pomału načasu na zhromadnym rěčnym rumje dźěłać. Kak ćežko to je, pokazuje dźensniše rozprawnistwo Sächsische Zeitung wo kampani. Tam nimaja Němcy problem ze serbšćinu, ale Serbja. Cordula Ratajczakowa

Armin Mueller-Stahl w Kamjencu był

pjatk, 07. februara 2020 spisane wot:

Kamjenc (BG/SN). Hač na poslednje městno pjelnjene bě srjedu wječor Kamjenske měšćanske dźiwadło. Wšako wočakowachu wurjadny wopyt. We wobłuku zarjadowanjow składnostnje Lessingowych akcentow 2020 su tam wustajeńcu swětoznateho dźiwadźelnika a molerja Armina Muellera-Stahla wote­wrěli. Wona je pod hesłom „Armin Mueller-Stahl – lět swobody“ w Słodarni natwarjena. Lawdaciju na wuměłca dźeržeše Björn Engholm, bywši ministerski prezident Schleswigsko-Holsteinskeje. Do toho dóńdźe k rozmołwje z Drježdźanskim žurnalistom Oliverom Reinhardtom. Při tym dźěše wo połoženje Němskeje 30 lět po zjednoćenju. Engholm rozprawješe, zo bě spočatk 90tych lět Serbow w Hórkach wopytał. Wón přizna, zo drje je tójšto politikarjow hoberski nadawk zjednoćenja Němskeje wopak posudźowało. Mnozy na zapadźe su tak a tak z předsudkami na ludźi w NDR zhladowali, z čehož bu pozdźišo wothódnoćenje. „Tak su wuchodnym Němcam dźěl jich identity rubili“, měnješe 80lětny bywši politikar.

Škoda!

štwórtk, 06. februara 2020 spisane wot:
Druhdy sy zaćišć měł, zo njebě přechodna faza přetworjenja w SLA wot časa přewróta ženje zakónčena. Přeco znowa su tam zasadne struktury, profil kaž tež ćěleso same­ do prašenja stajeli. Přewulke a pře­drohe, tak zas a zaso rěkaše. We wobłuku reformoweje diskusije w 2000tych lětach sama w załožbowej radźe dožiwich, kak su namjet wo rozpušćenju SLA hišće runje tak na ewaluěrowanje změnili. Hłowne předstajenja SLA wotměwachu so na to zwjetša před sudnistwom. Naslědnica intendanta Wolfganga Rögnera Milena Vettrainowa njebě na čole ansambla wuspěšna. Jako sta so Diana Wagnerec w lěće 2015 z jednaćelku, je so połoženje pomału stabilizowało. Derje do mustwa hodźeše so po zdaću tež Andreas Pabst jako nawoda chóra, a nowa intendantka Judith Kubicec je 2018 samo nadźiju na nowu dobru­ dobu jeničkeje serbskeje profesionelneje hudźbneje institucije zbudźiła. To je najprjedy raz nimo.­ Škoda! Cordula Ratajczakowa

Fryco Latk

štwórtk, 06. februara 2020 spisane wot:
7. februara 1895 narodźi so pozdźiši grafikar a moler Fryco Latk blidarskemu mištrej w Nowej Wjesce pola Picnja. Wuměłsce nadarjeny Delnjoserb bě najprjedy ilustrator Choćebuskeje němskeje nowiny, a hižo tehdy zhotowješe tež rysowanki ze serbskej tematiku. Wot lěta 1922 studowaše na Weimarskej wysokej šuli wuměłstwa a zasydli so tam hač do smjerće 9. nowembra 1980 jako swobodny wuměłc. 1923 přistupi Zjednoćenstwu serbskich wuměłcow, wobdźěli so na jeho wustajeńcach a sta so jedyn z prěnich ilustratorow serbskich knihow. Znata je jeho grafika „Po jaja“ wo chodźenju mótkow po jutrowne dary. Wot nacijow bu wón antifašistiskeho nastajenja dla přesćěhany. Wot załoženja Koła serbskich tworjacych wuměłcow 1948 bě jeho čłon. Wěnowaše so sylnje swojoraznym wolijowym mólbam, tež wo delnjołužiskich krajinach. Jeho twórby běchu za čas NDR wot intelektualnych jara požadane. Njeboh kardinal Joachim Meisner wobsedźeše 14 jeho mólbow. Lěta 1980 spožčichu Frycej Latkej Wuměłstwowe myto Domowiny. W ródnej wsy dopomina na njeho pomnik/błudźenk. Manfred Laduš

2. februara 1990 je so Serbska narodna zhromadźizna Delnjeje Łužicy w Choćebuskej Serbskej rozšěrjenej wyšej šuli „Marjana Domaškojc“ (SRWŠ) prěni raz schadźowała, a to ze zastupnikami narodneje zhromadźizny z Budyšina. Nimale 50 Serbow bě so zhromadźiło, zo bychu wo kročelach za zaručenje přichoda serbstwa po politiskim přewróće a wo zhromadnych zaměrach narodneju zhromadźiznow wobeju Łužicow wuradźowali. We wjace hač třihodźinskej diskusiji běchu sej wšitcy přezjedni, zo maja so Serbja – wšojedne, hdźe bydla, kotry swětonahlad a kotru politisku poziciju maja – zhromadnje za swój lud, za zachowanje a dalše wuwiće serbskeje rěče a kultury zasadźić.

Wo Łužicy

srjeda, 05. februara 2020 spisane wot:
Budyšin (SN). Časopis Zwjazkoweje centrale za politiske kubłanje „Aus Politik und Zeitgeschichte“ wěnuje so w swojim wudaću 6-7 z 3. februara z titlom „Lausitz Łužyca Łužica“ našej domiznje. Přinošk „Kak móže strukturna změna wot serbsko-němskeje wjacerěčnosće profitować“ staj dr. Fabian Jacobs a Měto Nowak­ spisałoj. Dalši awtorojo su mjez druhim Stefan Wolle: „,Čorna Pumpa‘ a socialistiske bydlenske město Woje­recy“, Konrad Gärtner, Victoria Luh, Johannes Staemmler: „Strukturna změna jako přiležnosć“ a Anna Kurpiel: „Wosyroćene namrěwstwo. Łužica a serbska kultura w Pólskej“. PDF-dokument namakaće pod www.bpb.de/apuz. Zešiwk dóstanjeće w braniborskej krajnej a zwjazkowej centrali za politiske kubłanje.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND