Póstna póšta dawa impulsy
Zhorjelske biskopstwo je zhromadnje z Ewangelskim cyrkwinskim kruhom šleskeje Hornjeje Łužicy za póstny čas ekumenisku listowu akciju „póstna póšta“ zahajiło. Andreas Kirschke je so z fararjom Zhorjelskeje křižneje ewangelskeje wosady a sobuiniciatorom Albrechtom Bönischom rozmołwjał.
Na čo so póstna póšta 2021 wusměrja?
A. Bönisch: List dóstać je něšto rjane. Z póstnej póštu namakaš dokładnje wuzwolene wobrazy, bibliske słowa a impulsowe mysle w póštowym kašćiku. Wone móža nastork być, zo jónu wob dźeń k měrej přińdźeš a rozmysluješ. A wone móža k modlenju wjesć.
Kak je ideja ekumeniskeje akcije nastała?
A. Bönisch: Koronapandemija nam wuwědomja, kak wažne je kontakt dźeržeć. Z nuzy so to digitalnje stawa. Što pak by było, dóstanješ-li list z papjery? Što by było, hdyž kompjuter hasnjeny wostanje? Što by było, maš-li nastork k modlenju z rukomaj wupakować? Tak smy w skupinje ewangelskich a katolskich křesćanow mysličku póstneje póšty zrodźili.
Kotre wobsahi tale póšta tematizuje?
Wšitko je dowolene
Znowa zaběži kompozitoriske wubědźowanje, kotrež wupisa Towaršnosć za spěchowanje Serbskeho ludoweho ansambla. Z čłonku předsydstwa Jěwu-Marju Čornakec je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.
Hdy bě tele wurisanje posledni raz?
J.-M. Čornakec: Po mojim zdaću bě so poslednje kompozitoriske wubědźowanje před dźewjeć lětami wotměło. Tehdy koncentrowaše so wone na spisanje nowych twórbow za spěwne cyłki abo solistow. Nažel njebě wothłós w lěće 2012 spokojacy.
Što je zaměr wubědźowanja „Kocor 2.0“?
„Na serbskeju prócowarjow móža ludźo hordźi być“
Stawizny wotkryć a zachować je wulka lubosć Běłochołmčanskeho chronista Wernera Thomasa. 1994 słušeše wón k sobuzałožerjam spěchowanskeho towarstwa Łazowskeho Domu Zejlerja a Smolerja. Hač do lěta 2001 bě wón jeho předsyda. Dźensa swjeći wón 90. narodniny.
Nowa značka whustym dźunglu
Přečasto wšak ju dotal hišće widźeli njejsmy, a tola je so mjeztym tež w Němskej zadomiła: Najnowša značka, kotraž ma konsumentam rozsud za hodźacy so produkt wolóžić, je takrjec přewšo spłóšiwa sorna a tuž jenož z wulkej sćerpnosću tu a tam a předewšěm snano identifikujomna. Nětko pak je so awtorej tutych linkow poradźiło, po wěčnym łakanju jednu z nich woprawdźe wuhladać, a to móličku na škleńcy błótowskich kisałych kórkow. Nutriscore mjenowana „ampla za žiwidła“ je cyrobiznam wuswědčenje, kak strowe/njestrowe naposledk su – znajmjeńša teoretisce. Hinak hač podobna skala w susodnym habitaće za elektrotechniku smě so nowopřichadnik dospołnje dobrowólnje po husćinje hibać, a štó žno rady swoje njedostatki do praweho swětła staja, njeje-li k tomu nuzowany? To bě hižo problem přiwuzneho prjedownika ze swójby škitarjow přetrjebarjow – z wuslědkom kaž „dosahace“ abo špatnišo nochcyše so runjewon wjele wudźěłkow z logom „Stiftung Warentest“ na etikeće pyšić.
„Strach stajnje sobu jězdźi“
Daniel Jakubik ze Slepoho je nuzowy sanitetar we wobłuku bywšeju wokrjesow Běła Woda a Wojerec a nawoda wukubłanja w praksy. 45lětny skutkuje hižo dwaceći lět na medicinskim polu, hdźež stej sej žiwjenje a smjerć jara bliskej. Wobchad z koronawirusom jeho wšědnje znowa wužaduje. Silke Richter je so z Danielom Jakubikom rozmołwjała.
Z kotreje přičiny sće so za tele powołanje rozsudźił?
D. Jakubik: Poprawom je tragiske dožiwjenje k tomu wjedło. Moja prěnja wulka lubosć je na tragiske wašnje zemrěła, a tak so moje młode žiwjenje dospołnje změni. Ničo njebě hižo tak, kaž bě było. Wot jedneje minuty na druhu so moje njewobćežene, husto hišće dźěćkace JA zhubi, a stejach na rozpuću. Dale kaž dotal njeje šło. Trjebach dospołnje hinašu strukturu swojeho žiwjenja, zo bych so z nižiny wudrapał.
Kotry puć sće wolił?
Přihot na pruwowanja
Tuchwilu přihotuja so zajimcy na pruwowanje za Rěčny certifikat hornjoserbšćiny na schodźenkomaj A1 a B1. Milenka Rječcyna je so z wotrjadnicu Rěčneho centruma WITAJ Manuelu Smolinej rozmołwjała.
Na koho měriće so z poskitkom?
M. Smolina: Chcemy wšěm, kotřiž serbsce wuknu, dać składnosć, swoje rěčne kmanosće zastopnjować. 6. měrca budźe pruwowanje w hornjoserbšćinje na schodźenkomaj A1 a B1, 18. septembra na schodźenkomaj A2 a B2. Hač do toho chcemy našu internetnu prezentaciju www.sprachzertifikat-sorbisch.de wo schodźenk B2 rozšěrić. To njebě dotal časowych ćežow programěrowanskeje firmy dla móžno.
Budźe pruwowanje online?
M. Smolina: Ně, te ma so wotměć direktnje w Serbskim domje. Tam je, hladajo na wobkedźbowanje postajenjow korony dla, dosć městna. Pruwować budźemy zajimcow we wobłukach słuchanje, čitanje, pisanje a rěčenje. Přizjewjenje za pruwowanje je hač do 12. februara móžne, dotal mamy jedne. Z nazhonjenja wěmy, zo je na kóncu stajnje wjace pruwowancow.
Štó poskitk tajkeho pruwowanja wužiwa?
Tradicija je rozsudna
Wubědźowanje w debjenju jutrownych jejkow ludowych wuměłcow wospjet pohnuwa owalne drohoćinki tworić. Milenka Rječcyna je so z projektowej managerku Domowiny za Hornju Łužicu Rejzku Krügerowej rozmołwjała.
Jejkadebjerjo su so z prašenjemi na Was wobroćeli. Čehodla?
R. Krügerowa: Lětsa wotměwa so wubědźowanje wo najrjeńše jutrowne jejko nažel zaso bjez jutrownych wikow. Wobdźělnicy wubědźowanja móža pak swoje kolekcije z póštu sem do Budyšina słać. Za dorosćenych wot 25 lět su to kolekcije po třoch jejkach w jednej družinje debjenja. Jich wudźěłki měli hač do 19. měrca dóńć na adresu Domowiny pod hesłom jutrowne jejka. Dźěći, młodostni a młodźi dorosćeni hač do 24lětnych maja hač do 7. apryla chwile, nam swoje kolekcije po dwěmaj jejkomaj słać.
Kotre wašnja debjenja budu hódnoćene. A mysla wuhotowarjo perspektiwisce na dalšu wariantu?
Mjenje wobchada a naraz sněh?
Kajki bě to rjany spočatk zymskich prózdnin. Wot soboty hač do póndźele mějachmy najrjeńše słónčne wjedro, a zdobom je so znowa sněh našoł. Poprawom móhli to kaž dar zrozumić, kotryž su dźěći za swoju wutrajnosć za čas lockdowna dóstali. Wjedro je ludźi po cyłej Łužicy z domow wabiło, zo bychu so pod hołym njebjom pohibowali. Po wjele lětach wuhladach samo zaso sněhakowarjow na zasněženych polach. A dźěći wužiwachu kóždužkuli małku abo wjetšu hórku za sankowanje.
Zo smědźachmy so skónčnje stajnje zaso raz nad sněhom wjeselić, wšak překwapja. Minjene lěta bě jich jenož jara mało dnjow ze sněhom, hdyž scyła. Klima so měnja, a dyrbimy wuskutki znjesć. Hižo w oktobrje je přećelka z posměwkom powědała, zo liči w zymje z wjele sněhom. Wšako smy w času pandemije tak a tak mjenje z awtom po puću. Hladajo na swójski staw jězdźenych kilometrow zwěsćich tež ja jasnje mjenje porno tamnym lětam. A to njeběch zawěsće jenička. Tež lětadłowy wobchad je hižo nimale lěto přetorhnjeny. Prognoza přećelki, byrnjež to chutnje njeměniła, je so zwoprawdźiła – kak rjenje!
Z pomocu widejow wuknyć
Dźeń a wjace zajimcow sćěhuje Youtube-kanal wučerki Worklečanskeje zakładneje šule „Michał Hórnik“ Milenki Cyžoweje. Milenka Rječcyna je so z młodej pedagogowku rozmołwjała.
Z kotreje přičiny swoje wuwučowanske wobłuki online stajeće?
M. Cyžowa: Mi je wažne, zo maja moji šulerjo zwisk ke mni, zo mje widźa a zo móžu jim wosebje nowe pismiki a wobsahi posrědkować, a to wšitko w jara krótkej formje. Z pomocu tajkich widejow móža sej wuknjacy kóždeje staroby přeco zaso wobhladać, što maja wuknyć abo što chcedźa wospjetować. Za šulerjow 1. lětnika je to jara wažne, dokelž sej tam zakłady nadźěłaja.
Waš online-poskitk je w Serbach wosebitosć. Wšako su tajke zjawnje wozjewjene přinoški serbskich wučerjow w nowych medijach rědke. Što Was we Wašim postupowanju skruća a pohonja?
M. Cyžowa: Dóstawam po Whatsapp abo Moodle – platformje, z kotrejž naša šula dźěła – jara pozbudźace reakcije staršich, ale tež šulerjow.
Maće za to přikład?
Durje gymnazija online wotewrjene
Z přewšo čiłym internetnym wustupom wabi Budyski Serbski gymnazij wo přichodnych šulerjow. Milenka Rječcyna je so z nawodu kubłanišća Renéjom Wjacławkom rozmołwjała.
Dźeń wotewrjenych duri, kiž traje cyły měsac, je hesło wustupa Serbskeho gymnazija Budyšin w interneće. Z kotreje přičiny sće webstronu přerjadowali?
R. Wjacławk: Po wjelelětnej tradiciji wotměwamy stajnje w nowembru na Serbskim gymnaziju dźeń wotewrjenych duri. Tónkróć bě nam jasne, zo njebudźemy jón hač do zymskich prózdnin přewjesć móc. Tuž smy so hižo sčasom, za digitalnu formu rozsudźili. Wšako chcemy zjawnje wo nowych šulerjow wabić. Swoju ideju smy zwoprawdźili, a tuž je wuslědk wot 22. januara na našej internetnej stronje widźeć.
Z kotrym wobsahom zajimcow na swoje poskitki skedźbnjeće?
