Znowa čitała ...
W serbskej literaturje chowaja so mnohe drohoćinki, na kotrež znowa skedźbnić je trjeba, zo njebychu so pozabyli. Wotpowědne impulsy chce awtorka serbskim čitarjam a čitarkam z nowym rjadom „Znowa čitała“ dawać.
Spisowaćelku Marju Młynkowu (1934−1971) sym sej poměrnje pozdźe wotkryła. Jako wuńdźechu jeje knihi „Starosće w dźewjatce“ (1964), „Kostrjanc a čerwjeny mak“ (1965) a „Dny w dalinje“ (1967), běch dźěćo. Hakle kónc 1970tych lět kupich sej, wróćiwši so ze studija, postum wudatu zběrku powědkow „Za płotom“ a přečitach ju. Běch zahorjena.
Handrij Zejler „přećiwnikam postupa“ – stawiznička k basni
Ze sobu „najlěpšim wutworom swobodniskeje lyriki“ problematiku „cyłeje epochi wuměłsce płaćiwje zapopadnył“
Lyriska twórba, zahajaca so ze słowami „Haćiš rěku wodnjo a tež w nocy, ...“ płaći jako jedna z najmarkantnišich basnjow Handrija Zejlerja a swědči wo jeho doprědkarskim zmyslenju. W Zhromadźenych spisach Zejlerja, wudatych wot Lucije Hajnec, dósta wona zaso swoje prěnjotne napismo „Swětłabojazni čashaćerjo“ (ZSZ III, 120). Arnošt Muka bě potencial tuteje basnje prawje spóznał a da jej direktniši, towaršnokritiski titl „Přećiwnikam postupa“ (Zejler wužiwaše słowo „postup“ jenož w dramatiskich twórbach za 1., 2., 3., ... wustup). Přiwšěm wosta twórba dołho njewobkedźbowana, hakle po 1953 dósta so do wuběrkow a wučbnicow.
Lěto 2022: lěto dwojotow
W tutej kolumnje powěda wosom redakciji SN znatych mjezynarodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Kroma talerja na druhim boku swěta
We wobłuku studijneje a kubłanskeje jězby na wopyće pola kanadiskich policistow „Royal Canadian Mounted Police“
Mjezynarodne zjednoćenstwo policistow IPA je z něhdźe 360 000 čłonami w 68 krajach najwjetše mjezynarodne powołanske zjednoćenstwo policistow swěta.
Wědu rozšěrić, so rozhladować, kak druhdźe dźěłaja, to je zaměr dalekubłanja w powołanju. 21 přisłušnikow Mjezynarodneho policajskeho zjednoćenstwa Němskeje International Police Association (IPA) měješe lětsa w awgusće móžnosć, kanadisku zwjazkowu policiju kaž tež chłostanske přepytowanja w regionomaj British Columbia a Vancouver dožiwić. Při tym su policajscy zastojnicy hesło zjednoćenstwa „servo per amikeko“ (słužić přez přećelstwo) zwoprawdźili: We wuskim zhromadnym dźěle mjez kanadiskej a němskej sekciju IPA zestajichu woni naročny program za dźesaćdnjowsku wuprawu.
To stawa so na Radworskim hrodźe
Na historisce wuznamnym twarjenju je nuzowy škit bjezposrědnje přešoł do saněrowanja třěchi. Kaž so pokaza, hrožeše strach. Tučasnje šěsćposchodowe róšty Radworski hród wobdawaja. Na drjewjanym stejadle prezentuja so twarske cyhele wšelakorych barbow a formow. Wotwonka jeno słabje słyšomny šum přiběra, hdyž podaš so nutř do twarjenja a so tam na třěšny poschod: Mjerwjeńca hłosow, klepanje, točenje, hudźba z radija … Bjezdwěla: Twarske dźěła při a na Radworskim hrodźe njejsu so jeno započeli, ale běža.
Ze zapalom a přeswědčenjom za čestny hamt
Gabriela Linakowa dwanaće lět społnomócnjena za Serbow we Wojerecach była – čas za pohlad wróćo- a doprědka
Wojerecy maja hłuboke serbske korjenje. Wučer Johann Kullmann wudźeržowaše wot 1850 prěnju serbsku ćišćernju w měsće. Tak wuchadźachu tam tež ćišćane twórby fararja a basnika Handrija Zejlerja (1804–1872). 1912 załožichu w měsće nad Čornym Halštrowom Domowinu. Wot lěta 1957 do 1971 bě we Wojerecach muzej za serbske ludowe wuměłstwo. „Na stawizny móže město horde być“, Gabriela Linakowa wuzběhuje. Wot lěta 2010 běše wona čestnohamtska społnomócnjena za Serbow we Wojerecach. We hłownym powołanju dźěłaše maćernorěčna Serbowka a dźensniša wuměnkarka wot lěta 1996 pola města jako wěcywobdźěłarka za financy a hospodarske naležnosće we wobłuku twarstwo, twarski dohlad, wuwiće města, twarjenja a ležownosće kaž tež wysoko- a hłubokotwar. Nětko je čas za bilancu. Z Gabrielu Linakowej rozmołwjał je so Andreas Kirschke.
Knjeni Linakowa, po dwanaće lětach přestanjeće jako społnomócnjena za Serbow, Diana Karbe Waše zastojnstwo přewozmje. Što Was hnuje při rozžohnowanju?
Gerd-Uwe Stettnisch (1), Matthias Schumann (1), Gernot Menzel (3), ...
Wukrajny semester w třiróžku stolicow
1. wobroćena pyramida – Słowakski narodny rozhłós – wšědnje po puću na čitanja widźał
2. wid z Bratislawskeho hrodu přez Dunaj na tamny dźěl města
3. skupinski wobraz wukrajnych studentow při wulěće na Devínski hrad
4. wuhlad z małych Karpatow na Bratislawu – běch husćišo w małych Karpatach pućować
5. wojerski pomnik sowjetskich wuswobodźerjow (Wobraz nasta krótko po tym, zo je Ruska Ukrainu nadběhowała. Na tute wašnje su
wobydlerjo Bratislawy přećiwo wójnje protestowali.)
6. wopyt koparskeje hry w Budapesće z komilitonom
Před někotrymi měsacami, dokładnje 9. małeho róžka
tutoho lěta, podach so na wulki dyrdomdej do wukraja. Cil běše kusk hinašeho razu – Bratislawa - stolica Słowakskeje. Sym so z wotpohladom za tutón cil rozsudźił, kiž bě za přichodne měsacy moje doma.
Kermušne reje w Radworju
Jakub Wowčer moderěrowaše
a recitowaše někotre basnje Zejlerja.
Milena Wowčerjec zanjese cyłkownje pjeć spěwow zhromadnje z hudźbnikami kolektiwa Trio a kumple.W koronapandemiji, hdyž su na wsach lědma
swjedźenje byli, přetwarjachu Radworski hosćenc
„Meja‟. Mjez druhim saněrowachu a přerjadowachu swjedźensku žurlu, na kotrejž wotmě so 12. nazymnika prěni zjawny event po dołhim času. Po premjerje spočatk septembra w Stróži a dalšim předstajenju spočatk nowembra w Budyšinje pokazachu tam třeći a zdobom posledni raz hudźbno-literarny program „Zejler & Kocor Reloaded‟. Program bě serbski
hudźbny kolektiw Trio a kumple składnostnje lěta
Zejlerja a Kocora na nohi stajił. Syman Hejduška za bijadłom, Jan Brězan za klawěrom kaž tež basist
Philipp Hertrampf a gitarist Florian Naegeli interpretowachu někotre twórby serbskeju wótčincow, kaž „Dźewjaty dźeń lipa kćě‟, „Pod běłej brězyčku‟ abo „Róža słuša do wěnca‟. Poboku bě jim spěwarka
Milena Wowčerjec, kotraž je posledni mjenowany spěw njedawno tež za Serbski rozhłós nahrawała. Po
Tójšto serbskich projektow mytowanych
W Kamjenicy buchu njedawno dobyćerjo simul+ „Ćin sobu‟ – wubědźowanja wosobinsce mytowani. Wjace hač 500 projektow su z wjetšimi abo mjeńšimi pjenježnymi darami Sakskeho idejoweho wubědźowanja poćesćili. Tež tójšto Serbow, mjez nimi šwita młodostnych, bě mjez dobyćerjemi – primarnje w kategoriji „Žiwa dwurěčnosć‟. Serbska murja doby na přikład fonds za kwisowe wubědźowanje, Chróšćanski młodźinski klub za bičwolejbulowe polo, Syman Hejduška za dujerski festiwal w Hórkach „KrassBrass‟, Matej Dźisławk za Studijo Lipsk abo tež Luiza
Nowakec za projektny wječor za studowacych a alumnow. Klětu chcedźa zaso hornc z fenkami za nowe ideje napjelnić a wudać. tekst a fota:
Clemens Šmit
