Sars-Cov-2, Covid-19 abo jednorje korona – wšojedne, kotre zapřijeće za wirus wužiwamy. Zo swójbne mjeno koronawirow kaž słowo „króna“ klinči, móhło ryzy připad być. To pak njetrjechi.
Łaćonske słowo corōna woznamjenja prawdźepodobnje króna abo wěnc. Je wotwodźene wot grjekskeho słowa korṓnē (κορώνη), štož telko woznamjenja kaž „skřiwjene“. Tež stara wysoka němčina ma słowo korōna za woznamjenjenje króny jako symbol dostojnosće knježićela. Wužiwa je specielnje za ćernjowu krónu Chrystusa a jako znamjo dobyća. To wšitko spožča rozbudźakej ze samsnym mjenom njewoprawnjeny majestetiski image. Hdyž sej wirus pod mikroskopom dokładnišo wobhladaš, wšak wón woprawdźe wupada kaž króna – abo znajmjeńša kaž wěnc połny ćernjow.
Lěkarjo a terapeuća wojuja přećiwo schorjenjam a bracham ludźi, tuchwilu bědźa so wosebje z koronapandemiju. Milenka Rječcyna je so z psychologiskim psychoterapeutom Karlom-Heinzom Untchom rozmołwjała.
Začuwaće změny w zadźerženju ludźi, kotřiž nětko k Wam na terapiju chodźa?
K.-H. Untch: Mnohe terapije maja wažny zaměr, zo so wobdźělenje pacientow na zjawnym žiwjenju polěpši, zo ludźo zaso nakupować chodźa abo na narodniny du. Pola nich zwěsćam změny. Wšako po tuchwilnym přikazu, socialne styki wobmjezować, potrjecheni doma wostanu, kaž su to hižo do terapije činili. Wukaz postupowanje při hojenju direktnje wobwliwuje. Wšako su potrjecheni nuzowani to činić, čehoždla na terapiju chodźa. Jim domabyće njetyje.
Maće mjez pacientami tež tajkich, kotřiž maja koronu za zapřisahanstwo (Verschwörung)?
Niska (SN/BŠe). W Zhorjelskim wokrjesu so połoženje w zwisku z koronawirusom přiwótřa. Wčera wječor wozjewi tamniši krajnoradny zarjad 167 wobkrućenych padow, štož je šěsć wosobow wjace hač sobotu, hdźež zwěsćichu razantne wuwiće z 65 dalšimi schorjenymi.
Koronawirus je so w běhu krótkeho časa po Niskej rozpřestrěł, a to wosebje w hladarni „Abendfrieden“. Jeničce tam su 49 wobydlerjow a sobudźěłaćerjow pozitiwnje na wirus testowali. Strowotniski zarjad wokrjesa sćěhuje tuž aktualne poručenja Roberta Kochoweho instituta, štož konkretnje woznamjenja, zo starownja pod karantenu steji. Tež pozitiwnje testowani přistajeni bjez symptomow maja dale swoje dźěło wukonjeć, tak zo su wobydlerjo zastarani. Hewak tam hladanje přemało personala dla zaručene njeje. Doma pak maja sobudźěłaćerjo štyrnaće dnjow předpisy karanteny dodźeržeć.
Tež ličba zemrětych je so kónc tydźenja wo dwaj na štyri powjetšiła. Mjez woporomaj je 94lětna žona, kotraž ćerpješe tež na dalše chorosće. Cyłkownje štyrnaće wosobow přebywa tuchwilu w chorowni, při čimž jednoho pacienta intensiwnje lěkuja.
Budyšin/Lubij/Drježdźany (SN/CoR). Koronapandemija je tež w Budyskim wokrjesu hladanski wobłuk docpěła. We Wojerowskej kónčinje je mała starownja wosebje potrjechena. Tam su wjacorych přistajenych a hladanja potrěbnych wobydlerjow pozitiwnje na koronawirus testowali. Postajeneje karanteny potrjechenych hladarjow dla rěči wokrjesny strowotniski zarjad nastupajo personal wo kritiskim stawje. Strowotniski zarjad ma wuski zwisk k nošerjej hladarnje, zo bychu rozrisanje namakali. Zhorjelski strowotniski zarjad je Lubijsku praksu za fyzioterapiju zawrěł a přistajenych do karanteny pósłał. Jedyn z nich je inficěrowany.
W priwatnych domjacnosćach, hdźež su natyknjeni abo na schorjenje Covid-19 podhladne wosoby w domjacej karantenje, njeměli swoje wotpadki dźělić. Kaž sakske ministerstwo za energiju, škit klimy, wobswět a ratarstwo informuje, słušeja z potrjechenych domjacnosćow nimo zbytnych smjećow tež zapakowanske wotpadki (žołty měch) a biowotpadki za čas karanteny do (šěreje) wotpadkoweje tony. Wotpadki měli do stabilnych smjećowych měchow dać.
Swinjarnja (SN/MiR). Njewšědne wuměnjenja wužaduja sej tuchwilu wot ludźi njewšědne rozrisanja, wosebje wot tych, kotřiž samostatnje skutkuja. Tak dźe so tuchwilu tež Kolebce, serbskim babam w Swinjarni. Loni hakle su Christina Smolina, Hanka Pawlikec a Tereza Wokowa zhromadnu praksu wutworili. Wone drje su přistajene we wšelakich chorownjach Drježdźan a Wojerec, maja pak swoju Kolebku jako samostatnje skutkowace baby. Tež wone su mjeztym z přichodnymi resp. młodymi maćerjemi internetny zwisk nawjazali. Wčera přewjedźechu w rumnosćach Smolic statoka w Swinjarni prěni online-přihotowanski kurs na porod. Baba Christina Smolina činješe to z pomocu programa Skype, z kotrymž je móžno samodruhe žony widźeć a z nimi rěčeć. Do toho běchu so přichodne maćerje hižo trójce w Swinjarni na porodnym kursu zetkali. „Nastajich w swojej praksy laptop a při sebi mějach material, kotryž za kurs trjebam“, rozłožuje Christina Smolina, „tak mějach k žonam jeničce digitalny kontakt.“
Coronawirus ma nas wšitkich tuchwilu w horšći. Hižo tydźeń su šule a pěstowarnje zawrjene, a dźěći maja doma přebywać. Je chětro ćežko za nje při tajkim słónčnym wjedrje bóle same za sebje přebywać, šulske nadawki spjelnjeć a sej hinaše zaběry pytać hač so wonka z přećelemi abo přećelkami zabawjeć. Tež w našich gmejnach su mjeztym hrajkanišća zawrjene. Tak su policisća hižo na někotrych wsach dźěći prosyć dyrbjeli, hrajkanišća wopušćić a domoj hić.
Što pak nětko doma abo na zahrodźe činiće? Kak kreatiwni sće a što wam k přeprěčenju tohole ćežkeho časa takle do mysli přińdźe, z čim móhli so zaběrać? Napisajće nam krótki tekst, što takle wšědnje doma činiće, što wšitko sće wupjekli, wuspytali a kak so zmysłapołnje zaběraće. Připołožće k tomu po móžnosći foto abo namolujće wobraz sami a přidajće swoje mjeno, adresu a što je na wobrazu abo na rysowance widźeć.